1. Warara Cibening
M
|
ulabukane ana
sawijining warara sulistya ing warni. Rikmane ngemak ngembang bakung
ngandhan-andhan manut ombaking narmada. Palarapane anawa cendhani, idepe
tumengeng tawang, imbane jalirit lir nanggal sepisan. Janggane ngolan-olan, pamidhangane hanraju
kencana. Waja rata lir miji timun. Pakulitane kuning kadya mas sinangling.
Warara ayu kuwi ora liya Nilasari saka desa Cibening.
Nalika
samana Nilasari lagi ngumbahi ana kali sinambi nembang minangka panglipuring
ati, nambahi sregepe anggone nyambut gawe ngumbahi sandhangan sakranjang.
Sanadyan kringete pating dleweran. Tangane mlecet amarga saking akehe kumbahan.
Nanging dheweke ora nate sambat. Malah lambene tansah ngatonake eseme sing
pahitmadu.
“Nila!
Nila!” Keprungu swara petrek-petrek jeluk-jeluk. Prawan sing lagi ngumbahi kuwi
ndengangak tumoleh, lan dheweke ngulati ana sawijining warara sing rambute dawa
diore mlayu rindhik-rindhik saka sandhuwuring jurang. Kanthi lincah dheweke
mudhun ngliwati ereng-erenging kali.
“Nila!
Nila!” Prawan kuwi saiki wis ana sangarepe Nilasari ambegane enggos-enggosan.
“Centring
! Ana apa? Kena apa kowe mlayu-mlayu mrene? Pitakone Nilasari sajak kaget.
“Hah,hah,hah!”
Centring nata ambegane sing isih sengal-sengol. “Ana rame-rame, ana kana.”
“Ana
rame-rame apa?”
“Para
pengawal kraton padha nganakake pawe ngubengi negara. Saiki lagi tekan desane
dhewe.” Praupane Centring sumunar.
“Terus?”
|
“Ah
mosok, kowe ora ngerti? Centring nglincipake lambene.
“Pancen
aku ora ngerti.” Wangsulane Nilasari kanthi polos.
“Nila,
saiki prawan desane dhewe padha nonton pawe kuwi.”
“Lha
ngapa, apa ora duwe gawean?”
“Ora
amarga ora duwe gawean, nanging pancen ninggalake gaweane, saperlu nonton pawe
kuwi.”
Alise
nila sari mengkeret, dheweke durung ngerti ancase gunemane centring .
“Nila,
dheweke padha nonton pawe kuwi amarga para pengawal kuwi gagah-gagah lan nggantheng-nggantheng.”
“O...”
Wangsulane Nila cekak, ora maelu kandhane Centring.
“Nila
!” Centring mbengok.
“Ana
apa?”
“Kowe
kok anteng wae ta? Apa kowe ora pengin
nonton pawe, kaya prawan-prawan liyane?”
Nilasari
gedhek.
“Lha
ngapa?”
“Akeh
alesane.”
“Coba
kandhakna!”
“Sing
sepisan, gaweanku isih akeh, dadine aku ora mungkin ninggalake. Ping pindhone,
aku pekewuh yen nonton pawe kuwi. Dak kira ora pantes manawa prawan nonton rombongan
jejaka sing lagi liwat ana ngarepe. Sing katelune, aku pancen ora seneng nonton
rame-rame kaya ngono kuwi.”
Centring
manthuk-manthuk. Saiki dheweke lagi ngerti alesane kancane kuwi. Dheweke terus
dhodhok ana watu kali sacedhake.
“Kowe
kuwi pancen prawan aneh.”
“Prawan
aneh? Aneh sing kepiye?” Pitakone Nilasari karo ngangkat alise.”Awaku ora ana
sing aneh .”
Centring
guyu.”Kowe kuwi aneh Nila, mung kowe ora ngrumangsani.”
“Anehe
nggon ngendi?Kandhakna!”
“Kowe
ora kaya prawan –prawan liyane. Adat saben sawijining prawan sing wis ngancik
diwasa kaya awake dhewe iki. Bakal
jor-joran dandan supaya ketok ayu, kanggo golek kawigatene jejaka sing besuk
bakal dadi sisihane.Nanging dak tonton kowe kuwi ora ngono. Kowe sarwa prasaja,
isinan, kebangeten sing lugu. Satemene apa kowe ora kepengin ana jejaka sing
kepencut karo kowe, nresnani kowe lan ngepek bojo kowe,ta?”
Nilasari
meneng sawetara. Tangane sing lagi ngucek sandhangan mandheg. Mripate delengi
banyu sing muncrat. Dheweke rumangsa gumun, genea Centring gumun marang sikape
sing koyo ngono. Kamangka kanggone Nilasari kaya ngono kuwi mung lumrah. Tindak
tanduke wis jumbuh karo sing diandharake karo wong tuwane.
“Centring,
mesthi wae aku duwe pengarep-arep, besuk yen wis aku tekan wancine omah-omah,
bakal teka sawijining jejaka sing becik atine nglamar aku lan dadi sisihanku
salawase urip. Ora mung ana ngalam donya iki nanging uga tekan ngalam kalanggengan.
Nanging dakrasa kanggo golek bojo ora kudu kaya prawan-prawan liyane. Aku pengin
sarwa prasaja wae kaya sing diandharake saka wong tuwaku. Sawijining prawan
sing becik kuwi prawan sing lembah manah, trapsila anoraga, seneng tetulung. Lan
bisa njaga pakurmataning kulawarga lan awake dhewe, ora kemayu lan dandan menor
sing gawe kepencute jejaka sing seneng sembranan.” Nilasari menthelengi mripate
Centring.”Kowe ngerti?”
“Aku
ngerti.., nanging aku isih bingung.”
“Bingung
sing kepiye?”
“Hm,
yen ora kemayu lan nenarik apa bakal ana jejaka sing nggatekake awake dhewe?
Adat saben rak jejaka kuwi seneng prawan sing ketok ayu?”
“Ya
ora mesthi. Kuwi gumantung saka pribadhine jejaka kuwi. Yen dheweke jejaka sing
becik, dheweke ora nonton saka ayune rupa. Nanging sing ditonton ayune ati. Lan
aku kepengin calon bojoku mengko jejaka sing kaya ngono kuwi.”
“Lha
apa ana jejaka kaya ngono kuwi?”
“Ya
mesthi ana, Centring. Bapakku contone. Dhek emben dheweke ngepek bojo emakku
amarga emaku sawijining prawan sing budine becik. Lan wusane bebrayane bisa
langgeng nganti seprene, nganti kaki-kaki nini-nini.”
“Hm...”Centring
kurang percaya.
“Ayuning
raga bakal sirna.Ayuning rupa bakal keriput, untu sing temata bakal ompong,
rambut sing ireng bakale putih. Nanging ayuning ati saya suwe saya mateng lan
ngoyod, ora bakal tuwa nganti tekaning pati.”
Centring
meneng mikir,” Ya , yen dak pikir tembung-tembungmu kuwi ana benere, Nila”
Nilasari
mesem,”Ya, sokor yen kowe saiki wis mudheng.”
“Aku
ngulati sesambungane saperangan kulawarga ing desane dhewe. Mbak Nira
tuladhane.Dheweke sawijining wanita sing ayu. Dheweke tansah dandan lan katon
ayu, nanging amarga dheweke kuwi kakehan omong lan ngedak-edakake mulane bojone
ninggalake dheweke lan ngepek bojo wanita sing lugu kaya Mak Balang.”
“Ya
, bener.”Nilasari ngguyu.
“Yen
ngono, aku pengin dadi wanita sing ayune kaya kowe.”
“Kaya
aku? Atiku durung ayu kaya pangiramu, Centring. Aku isih pengin supaya dadi
wanita sing ayune kaya ngono kuwi.”
“Sakarepmu
bakune aku pengin dadi wanita sing ayune kaya ngono kuwi mau. Kene dak ewangi.”
Centring njupuk saperangan sandhangan sing reget saka kranjang.
“E
ora usah. Iki rak uwis dadi ayahanku. Aku emoh yen ngrepoti kowe.”
“Ora,aku
ora repot. Karo manehe gaweanku ngomah wis rampung kabeh. Dadine ora apa-apa
aku ngewangi kowe.”
“Ya
uwis..” Nila sari mung pasrah.”Nanging apa kowe ora pengin nonton para pengawal
kraton kuwi?”
“Wah...satemene
aku ya pengin. Nanging yen kowe ora mrana aku dadi nglokro.”
“Aja
kaya ngono! Aja amarga aku kowe ora sida mrana!”
“Ora
ngono.Bakune aku duwe tekad dadi prawan sing becik. Sing ngerti tatakrama kaya
kandhamu mau.”
“Ayu..tenan..”
Sakarone padha ngguyu.
“Nila,
kok akeh banget kumbahanmu iki. Apa kowe ora kesel ngumbahi dhewe? Sedulurmu
akeh. Kowe rak bisa njaluk tulung salah sijine supaya ngewangi .”
Nilasari
nggedhek.”Aku ora kesel. Aku seneng nandangi kabeh iki. Emakku wis tuwa
laran-laranen. Sedulurku tuwa wis padha omah-omah lan repot ngurusi gaweane
dhewe-dhewe. Dadine aku pengin ngentheng-enthengi bot-repote kabeh.”
Centring
kaget mripate mlorok.”Dadi kowe iki ngumbahi sandhangane sedulurmu tuwa
barang?”
Nilasari
manthuk.
“O..Gusti,
nanging kuwi akeh banget. Dak kira kowe mung ngumbahi sandhanganmu dhewe, utawa
sandhangane wong tuwamu. Jebule kabeh.”
“Aja
kaget. Iki mung lumrah wae. Yen aku bisa nandangi bakal dak tandangi kanggo
ngentheng-enthengi bot-repote wong liya.”
“Nila...”
Centring ngulati kancane kuwi. Nilasari pancen sawijining prawan sing ora ana
tandhinge. Ora mung ayu rupane nanging uga ayu bebudene. Tekade Centring sing
pengin dadi wanita ayu, saya ngoyod ana ing atine.
Sawise
rampung olehe ngumbahi sakarone terus padha mulih menyang ngomahe dhewe-dhewe.
Dina
candhake, ing wayah sore Nilasari jagongan karo Emake.
“Nila...”
Tembunge Emake sareh nalika Nilasari lagi turon ana pangkone wanita sing banget
ditresnani kuwi.
“Inggih
Mak.”
“Ora
krasa saiki kowe wis gedhe dadi bocah prawan dhiwasa.”
Nilasari
mesem.”Mesthi mawon kula empun ageng ,Mak. Umur kula empun meh wolulas tahun.”
“Wolulas
tahun. Hm...iki wektu sing pas kanggo rabi.”
|
“Rabi?” Nilasari tangi saka paturone. “Mak,
kula suwun mboten ngandikake perkawis niku?”
“Lha
ngapa ,ndhuk? Kowe dudu bocah cilik maneh. Mbakyumu malah dadine manten luwih
enom tinimbang kowe saiki. Apa kowe ora pengin omah-omah kaya dheweke?”
“Mboten
ngaten ,Mak. Mboten ateges kula mboten purun emah-emah. Nanging kula kepengin
ngetingalaken bekti kula dhateng Emak saha Bapak rumiyin. Emak kalih Bapak
sampun sepuh. Mangke manawi kula lajeng emah-emah, sinten ingkang ngupakara
Emak kalih Bapak?”
Emak
mesem kanthi trenyuh. Rambute Nilasari dielus-elus.
“Nila,
kowe duwe bojo ora ateges ora bisa bekti marang wong tuwa. Kowe isih tetep bisa
bekti marang wong tuwa.”
“Ewasemanten
tetep angel, Mak. Manawi sampun emah-emah, solah tingkah tindak tanduk menika
sampun benten kaliyan manawi dereng emah-emah. Mangke sampun repot kalih
kabetahan kulawarganipun piyambak. Inggih kados mbakyu-mbakyu menika.
Sasampunipun emah-emah, kados-kados sampun supe kalih Emak. Menapa malih
ngrencangi, nuweni mawon sampun awis-awis.” Nilasari aweh alesan.
“Nanging
Nila beda. Nila ora padha karo anakku liyane. Atimu becik. Duwe bojo apa ora
kowe mesthi tansah nggatekake Emak. Emak percaya. Kajaba kuwi, saumpama kowe
rabi, aku tambah seneng.”
“Manawi
kula emah-emah, Emak remen?”
Emak
manthuk. Guyune saya akeh.
“Manawi
Emak remen, Inggih kula badhe emah-emah.Nanging rabi kalih sinten,nggih?”
Emak
gumuyu. “Kowe kuwi aneh, ngapa isih bingung? Lha rak akeh jejaka sing pengin
ngepek bojo kowe ta?”
“Inggih,Mak.
Nanging dereng wonten sing kula remeni.”
“Lha
ngapa?”
“Sedayanipun
. Mboten wonten ingkang nresnani kula kanthi tulus, namung amargai nuruti nafsu
kemawon.”
Emak
Kaget sanalika.”Ndhuk, kowe ora kena nyubriyani ala.”
“Nila
mboten nyubriyani awon, nanging menika kasunyatan. Manawi kula kepanggih
piyambakipun sami ngulati plirak-plirik.”
“Plirak-plirik?”
“Inggih.
Plirak-plirik lajeng mentheleng kados sima ningali mangsane nika. Iih...”
Nilasari mrinding. “ Kula mboten remen kalih jejaka sing kados ngaten wau. Kula
pengin jejaka ingkang sae. Ingkang nresnani kula sawetahipun. Mboten kedereng
nafsu.”
Emak
manthuk-manthuk. Anak wadone iki pancen jebles karo dheweke. Dheweke biyen ya
milih-milih golek bojo . Ora mung waton.
“Ya
yen wis dadi karepmu, aku mung nyarujuki lan nyengkuyung wae. Sanajan golek
jejaka kaya ngono kuwi ora gampang, nanging aku percaya, sawijining wektu mengko
Gusti Kang Maha Kuwasa mesthi nemokake kowe karo bakal bojomu. Aku bakal tansah
ndongakake sliramu supaya kabul penyuwunmu.”
“Matur
nuwun,Mak. Nilasari ngambung tangane Emake.
Sawise
mangkono ing saben dinane Emake Nilasari tansah nyenyuwun marang pangwasane
Gusti kang akarya jagad, murih kasembadan gegayuhane anake wadon sing banget
ditresnani kuwi.
Ganti
kang cinarita ora kaya kang ana ing sawijining desa sing ora adoh saka desa
Cibening. Ana sawijining jejaka anake wong tani sing uripe sarwa prasaja. Dheweke
urip ijen tanpa rowang. Nom-noman kuwi jenenge Kujang Anom.
Nalika
Kujang Anom isih cilik udakara umur telung tahun wong tuwane loro kena lelara
budhug sing nalika semono durung ana
tambane . Mulane dheweke digawa menyang ngomahe embahe supaya ora ketularan lelarane
wong tuwane.
Sawise
umur wolung tahun Kujang Anom oleh kabar saka tanggane manawa wong tuwane loro
wis padha mati rong dina kepungkur. Kanthi rasa sedhih Kujang Anom mulih
menyang desane. Ing kono dheweke mung nemokake omah suwung lan punthukan lemah
ana mburi omah cacah loro. Amarga kesrakat wong tuwane ora ninggali bandha sing
akeh. Mung omah siji lan sepathok sawah wae sing bisa diwarisake marang putrane
kuwi.
Sanajan
isih cilik Kujang Anom dudu bocah sing aleman lan mbok-mboken. Nanging dheweke
bocah sing tabah lan sregep tumandang gawe. Sepathok sawah warisane wong tuwane
digarap kanthi temen, satemah asil panene akeh lan kwalitase becik. Mulane ora
mokal, manawa beras asil panene dadi incerane para nara praja.
Para
nara praja padha seneng beras asil panenane Kujang Anom malah dheweke padha
tuku kanthi rega sing dhuwur. Dhuwit asil panenane kuwi dilumpukake sethithik
mbaka sethithik, lan sawise akeh kanggo tuku sawah.Nganti wusanane dheweke
kasil tuku sawah pirang-pirang pathok lan panene saya tambah akeh.
Sanajan
dhuwit asile panen kuwi saya akeh nanging dheweke tansah urip sarwa prasaja.
Dhuwit sing akeh, sawah sing amba kuwi ora anjalari dheweke urip mubra –mubru. Saperangan
asile penen disimpen lan saperangan maneh diedumake marang sapa wae sing
mbutuhake. Mulane dheweke kondhang dadi jejaka Dermawan.
Saiki
umure wis rong puluh tahun. Dheweke wis cukup mateng kanggo omah-omah. Akeh
prawan desa kono sing padha nyoba nyedhaki. Padha mripih-mripih mengku pamrih
supaya gelem dadi bojone. Nanging Kujang Anom ora nate nggatekake. Amarga dudu
prawan kaya ing desani kuwi sing dadi pepenginane.
Wiwit
biyen idham-idhamane Kujang anom duwe bojo sawijining wanita sing becik ,
andhap asor, ora kemayu, setya, sarwa prasaja. Lan ora ana sawijining prawan
ing desa kuwi sing jumbuh karo
pepenginane. Mula nganti saiki dheweke durung omah-omah. Dheweke tansah meminta
nugrahaning Gusti Kang Maha Kuwasa.
Ing
nalika dheweke ora ana gawean sawah, Kujang Anom duwe kesenengan mbebedhak
menyang ngalas. Golek kewan alas kaya ta pitik alas utawa kidang. Paling ora
seminggu sepisan dheweke menyang alas nggawa panah lan endhong tinggalane wong
tuwane.
Nalika
semana Kujang Anom lagi mbebedhag ana
ngalas. Ana ing antarane rerunggutan lan gegrumbulan , dheweke mlaku alon-alon.
Dheweke masang mata lan talingane golek kewan sing bakal dipanah ing dina kuwi.
Alase
katon sepi ora ana sabawa apa-apa.Kewan-kewan siji-sijia wae ora katon malah
ocehing manuk wae uga ora keprungu.Alase sepi nyenyet kaya dene ora ana sing
ngenggoni alias suwung.
Kujang
Anom kaget banget kebak rasa gumun. “Wah aneh banget alase kok sepi mamring ?
Menyang ngendi kewan-kewane, kamangka adat saben kene iki akeh banget kewane.?”
Pitakone Kujang Anom sajroning ati.
Jejakakuwi
ngulati ing sadhengah papan, noleh ngiwa -nengen, munggah- mudhun
,mangisor-mendhuwur ora ana kewan siji-sijia wae.
Kujang
Anom ora pasrah, Dheweke ora percaya manawa alas kuwi ora ana sing ngenggoni.
Dheweke mlaku maneh alon-alon kanthi najemake kuping lan mripate kebak
pengati-ati.
“Krosak...”
Dumadakan keprungu swara sikil ngidak godhong saka gegrumbulan. Kujang Anom
mesem. Wusanane ana tandha-tandha panguripan. Atine gumregah kanthi alon
dheweke nyedhaki sumber swara kuwi.
“Aumm!
Sawenehing swara gemleger gawe horeging jantung lan ngendhegake ilinging getih
sarandhuning awak. Kujang Anom mundur pirang-pirang jangkah. Raine pucet napase
krenggosan. Ora kanyana ana macan gedhe saka gegrumbulan kuwi.
Macane
mentheleng mripate katon tajem. Mripate abang sorote. Siunge dawa mingis-mingis.
Owehe pating dalewer. Sajake macan kuwi luwe amarga ora ana kewan alas sing
katon. Mulane bareng weruh Kujang Anom katon wengise.
Kujang
Anom ngadek mbegagah . Arep mlayu mokal bisane. Mula dheweke nyoba mbela awake.
Macan kuwi bakal dilawan nganti tekan tetesing getih kang pungkasan.
|
Macane
nyedhak, dheweke terus mlaku ngubengi mangsane. Sawise mengkono karo ngaumm
macane mencolot nubruk Kujang Anom. Playune lincah lan gesit banter banget.
Kujang Anom mlumpat minggir ngendhani. Nanging bret! Lengen klambine suwek kena
cakare macan sisih tengen.
Getih
seger mili lon-lonan. Ninggalake rasa perih ing kulite Kujang Anom. Macane
mringis ngisis siunge. Siaga nubruk sing kaping pindhone.
Kujang
Anom njupuk panah terus menthang gendhewane. Panah lumepas playune ngungkuli
kilat jepret ngener mring dhadhane macan.Macane ngendhani panahe mung ngenani
sikile tengen.
Augh..!!!
Macane sambat kelaran. Getih seger mili saka sikil macan, mripate saya
mencorong menthelengi Kujang Anom. Dikantheni auman sing sora nubruk maneh.
Kujang
Anom endha, tubrukane luput.Macane balik nubruk maneh. Wektu kuwi Kujang anom
kurang waspada satemah ora bisa ngendhani.
Kujang
Anom tiba njungkel sikile macan nyengkerem pundhake ,perihe saya krasa .
Nanging Kujang Anom ora gelem pasrah. Kanthi rekasa dheweke njupuk panah terus ditancepake ngenani tutuke macan
sing lagi menga amba bakal mangsa.
Singg..cep.!!
macane tiba nindhihi Kujang Anom. Sawetara anggone sambat wusanane macan dadi
lan tiwase.
2.Thukuling Katresnan
U
|
dakara tabuh sanga
awan Nilasari weruh Emake bakal menyang
ngalas golek kayu obong, mulane dheweke age-age ngendhegake lakune,supaya ora
sida lunga menyang ngalas. Dheweke mesakake Emake sing wis tuwa . Saka rasa
bektine marang wong tuwa dheweke sing bakal golek kayu obong menyang ngalas.
Emake
ngulati lungane Nilasari menyang ngalas kuwi kanthi rasa trenyuh. Nilasari
pancen bocah sing puguh marang kabecikan. Pepenginane kuwat angel diendhakake.
Mulane Emake mung bisa ndedonga supaya lungane tansah oleh kawilujengan.
Nilasari
noleh sawetara karo ngatonake eseme, sabanjure mbacutake laku tumuju menyang
ngalas. Kaya adat saben swara tetembangan sarwa endah metu saka tutuke, mlaku
sing adoh kuwi karasa mung sadhela kanggone dheweke.
Nilasari
nyokleki pang-pang garing cilik-cilik sing rada ngisor sakgaduke tangane.
Sawise akeh terus diunting nganggo kulit kayu. Untingan pang cilik-cilik kuwi
diselehake ana sangisore uwit gedhe sabanjure dheweke golek maneh lan diunting
kaya sing uwis. Sawise oleh sepuluh unting terus dibongkok nganggo kulit kayu
sing luwih gedhe lan dawa. Sabanjure bongkokan kayu kuwi bakal digawa mulih.
Prawan
ayu kuwi nggendhong bongkokan kayu
bakar terus mlaku alon-alon ngliwati
gegrombolan lan rerunggutan . Dumadakan ana ing dalan dheweke weruh macan sing
lagi ndhodhok kaya-kaya ngadhang sadhengah sing padha liwat. Nilasari kaget
amarga saumure dheweke menyang ngalas lagi iki weruh macan sing gedhene ora
ukuran kuwi. Dheweke wedi banget.
|
Macan
kuwi gedhe banget. Awake dikemuli wulu loreng coklat ireng lan kuning.Kandhane
wong-wong macan kuwi mbilaheni sanajan ora gelem mangan manungsa.Nilasasari
merinding wulu kalonge.
Prawan
ayu kuwi ngadek bregegek ora obah wedi sumelang ditubruk macane.Nanging wis
sawetara suwe olehe ngadek parandene macane ora obah lan malah kaya dene ora
bakal obah. Nilasari gumun.
“Hmm
aneh banget, kena apa macan kuwi mung meneng wae? Babar pisan ora obah kaya
reca, kaya-kaya dheweke lagi turu. Yen ngono Aku kudu age-age lunga.Kanthi
langkahe sing rindhik-rindhik alon-alon dheweke mlaku liwat ngarepe macan. Saya
cedhak saya cetha macane kuwi, lan saya tambah gumune . Dheweke weruh getih
garing sing ana ing lemah sangisore
macan. Lan sing luwih gawe kaget maneh ana tangan manungsa sing metu saka
sangisore awake macan.
“Oh...Apa
kuwi...?” Kanthi rasa wedi lan cubriya Nilasari marani macan kuwi. Kanthi
tangan sing gemeter Nilasari nyekel
awake macan. Macane kuwi wis kaku.
Saiki
Nilasari lagi mudheng manawa macane kuwi wis mati, mulane kewan alas kuwi ora
obah. Sabanjure kayune ing gendhongan diselehake lan age-age ngglimpangake awak
macan sak rosane.
“Ah”,
Nilasari njerit lirih. Dheweke weruh ana pawongan turu mlumah adus getih ana
sangisore bangke macan. “Ohh. Apa wong iki isih urip? Nilasari nempelake
kupinge ing dhadhane pawongan kuwi. Pranyata pawongan kuwi isih urip amarga
jantunge isih muni dhug-dhug.Awake isih anget. Dheweke mung semaput amarga akeh
getih sing metu saka awake.”Wah Pawongan iki kudu enggal ditulung.”
Nilasari
ngadek, terus mlayu mlebu alas maneh . Sanajan mung bocah desa lumrah nanging
dheweke nate sinau ngenani tanduran obat sing ana ing ngalas. Dheweke kudu
golek tanduran obat sing kanggo nambani tatu awak lan nangekake wong sing
semaput uga tanduran obat kanggo nambah getih. Sawise ketemu kabeh mau dheweke
age-age marani wong sing tatu mau.
Nilasari
age-age ngresiki lan ndheplok godhong-godhongan obat kuwi nganggo watu. Ana
sing ditemplekake panggonan sing tatu lan ana uga sing diombekake.Sawise kuwi
dheweke nyuwek jarike ngisor kanggo naleni tatune ing pundhak.
|
Sawise
rampung kabeh, Nilasari lega atine, sepisan maneh dheweke niliki dhenyute
jantung lan dhenyute nadi pranyata kabeh aman. Ateges pawongan kuwi bisa
ketulung.
Nilasari
ngulati sakiwa tengene papan kono. Ana sawijining guwa cilik ora adoh saka
papan kono. Dheweke niliki guwa kuwi kanthi taliti. Guwane cukup amba lan
kepenak. Sajake kerep kanggo ngeyup pawongan sing padha menyang ngalas.
Nilasari
mlayu menyang jaban guwa, terus nglumpukake godhong-godhong garing lan uga
woh-wohan ing ngalas. Godhong garing kuwi bakal kanggo lambaran wong sing lara
mau dene woh-wohan supaya bisa dipangan sawise pawongan mau tangi.Lan sesuke
dheweke bakal niliki menyang guwa maneh.
Sawise
kabeh wis cumepak, Nilasari terus ngendhong wong sing semaput mau menyang jero
guwa. Sabanjure diturokake ana sandhuwure godhong-godhongan garing sing wis
temata mau. Nilasari lungghuh sadhela kanggo ngulaki kringet sing pating
dalewer sarta ngilange krenggosane napas.
Nilasari
metu saka Guwa jebul langite wis peteng amarga wancine wis wengi.Age-age
dheweke nggendhong kayu obong terus mlaku mulih menyang ngomahe.
Durung
sawetara suwe anggone mlaku kedadak kepapak obor sapirang-pirang padha nyedhaki
dheweke.Obor kuwi ora liya obore Bapake lan sedulur-sedulure lanang.
“Bapak...”
Nilasari mlayu marani obor sing digawa bapake.
“Nila...kowe
mau menyang ngendi wae?”
“Nyuwun
ngapunten, Pak. Gara-gara Nila, Bapak kalih kakang kedah ngrekaos dhateng mriki.” Nilasari
rumangsa getun.
“Ora
ngono, aku babar pisan ora ngrekasa mrene, aku nyemelangake kowe ndhuk. Kowe
bocah wadon, mangka wektune wis wengi kok durung tekan ngomah, apa aku ora
sumelang?”Bapake nyekel tangane.
“Sepisan
malih, kula nyuwun ngapunten,Pak. Kala wau kula kedah nylametne tiyang.”
“Sapa?”
Pitakone Bapake lan kakange gumun.
“Kula
mboten ngertos, kula mboten tepang.Nanging piyambake sakit tatu awrat,
ketingale bibar kerah kalih macan.”
“Apa....?
Piye...?”
“Nanging
mboten sah kuwatos Pak, Macane sampun pejah, lan piyambake sampun sae, kantun
mulihne tenagane mawon.”
“Wah,
Iya,Ndhuk.Kowe pancen bocah sing becik.Aku seneng duwe anak kaya kowe ,tansah
seneng tetulung marang sapa wae sing mbutuhake.”
“Mboten
sah dipun alem, Pak. Menika namung dhapur ngestokake dhawuh panjenengan.
Supados remen tetulung.”
“Ya
uwis sing penting saiki kowe wis slamet. Ayo mulih. Mesakne Emakmu, sing tansah
nyumelangake kowe.”
“Inggih
,Pak mangga.”
Sabanjure
terus padha mulih menyang desa Cibening.
Dina
esuk candhake nalikane pletheking surya Kujang Anom sing ana jero Guwa wis rada
pulih kekuwatane.
“Ugh..”Alon-alon
dheweke ngobahake awake lan ngelekake mripate .Mripate sajak sulap amarga kena
sorote srengenge sing mlebu menyang jeroning guwa.Suwe-suwe dheweke ngrasakake
lara sakujur awake,”Ana ngendi iki?”Dheweke terus ngulati ing sakiwa tengene,
ora sawetara suwe dheweke terus ngerti manawa saiki ana sajerone Guwa.Kanthi
kebak rasa kaget dheweke terus tangi saka pagulingane. Pundhake sing dibalut
nganggo jarik krasa kaya arep sengkleh, “Adhuh...” sambat kelaran.
Dumadakan
kumlebat gegambaran nalika wingi dheweke lagi mbebedhak ana ngalas terus ketemu
macan gedhe banget. Macane nubruk dheweke, nanging dheweke uga kasil manah.
Sawise kuwi ora kelingan apa-apa.
Kena
apa saiki wis ana jero guwa. Lan tatune, sajake ana pawongan sing ngobati lan
mbalut pundhake. Nangung sapa wonge?Ateges wong
kuwi wong sing becik atine, tansah nggatekake marang sasama.
Kujang
Anom lungguh lon-lonan. Sanajan rada lara diampet. Sirahe mumet, wetenge krasa
luwe.Dumadakan weruh woh-wohan ana dhuwur watu sacedhake lungguhe.
“Wah,
pancen becik tenan wong sing nulung aku iki mau. Kajaba nambani tatune uga
nyepakake pangan . Oh,kepiye carane aku males kabecikane?” Pangrintihe Kujang
Anom.
Kanthi
gloyoran dheweke mlaku nyedhake woh-wohan kuwi terus dipangan.Hmm, enak tenan,
legi lan seger. Udakara ana limang werna woh-wohan wis dientekake, dheweke
ngelih tenan.
Sawise
mangan tenagane Kujang Anom dadi pulih Terus kepengin bali supaya bisa nambani
tatune kanthi luwih becik.
Kujang
Anom ngadek lan mlaku alon-alon.Bareng metu saka guwa dheweke weruh barang
cemlorot kena sorote sengenge. Barang kuwi diparani terus
dijupuk.”Anting...anting emas..?” Dheweke gumun. “Duweke sapa iki? Aja-aja iki
antinge wong sing nulung aku. Ateges wong sing nulung wingi sawijining wanita?Wah
kepiye ya carane nggawa aku menyang jero guwa?Apa mungguhna ana sing ngewangi?”
Kujang
anom saya tambah bingung campur gumun. Sabanjure dheweke nyimpen anting kuwi. Sawise
mari dheweke kepengin nggoleki wong sing duwe anting saperlu ngaturake
panuwun.Kanthi lon-lonan Kujang Anom ningggalake papan kuwi menyang ngomahe sing ora adoh saka kono.
Durung
sawetara suwene Kujang Anom ninggalake papan kuwi ana sawijining wanita ayu
mlayu-mlayu nyedhaki guwa. Dheweke kuwi Nilasari.Dheweke nggawa buntelan
panganan arep diwenehake wong sing ditulung wingi. Nanging saeba kagete bareng
dheweke mlebu sajerone guwa pawongan wingi wis ora ana kono.
“Lho,menyang
ngendi wonge wingi? Apa wis lunga?” Nilasari mlaku ngubengi jero guwa. Nanging
wis ora ana apa-apa. Lan woh-wohane yawis entek kari kulite sing pating
bececer.”Sajake wonge sing mangan woh-wohane, sokor yen ngono ateges wonge wis
mari, lan saiki dheweke mesthine mulih menyang ngomahe.”
Amarga
wis ora ana sing digoleki mulane Nilasari terus bali mulih. Nalikane mlaku
mulih dheweke tansah ketok-ketoken jejaka sing ditulungi. Nalika ditemokake
kahanane mrihatinake.
Kira-kira
sapa jejaka kuwi lan saka ngendi omahe lan kena apa dheweke nganti tatu awake
terus ana macan sing nindhihi awake. Sapirang-pirang pitakon tuwuh ing pikirne
Nilasari. Emboh apa sababe dheweke tansah mikirake jejaka kuwi.
Rong
minggu candhake Kujang Anom wis pulih tenagane, pundhake wis ora ngrasakake
lara, lan saiki wis bisa nyambut gawe kanthi kepenak kaya adat saben.Sawah
pekarangan sing ditinggalake wis ngenteni supaya diupakara.Dheweke uga ora
bakal kapok menyang ngalas nanging mesthine bakal nambah pengati-atine.
Saben-saben
menyang ngalas mesthi dheweke mampir guwa. Emboh kena apa dheweke tansah
kepengin menyang guwa kuwi.Rasane kaya ana daya sing nenarik dheweke supaya
tansah niliki.
Sawijining
dina nalika Kujang Anom mbebedhak, dheweke merlokake mampir menyang guwa.
Nalika nyedhaki guwa, dheweke weruh ana sawijining warara sulistiya ing warna
lagi metu saka palawanganing guwa.
Praupane
warara kuwi katon surem sajak lagi mikirake perkara sing ruwet. Amarga ora
kepengin ngganggu mulane Kujang Anom ora wani nyapa aruh lan mung ngulati wae
saka gegrumbulan.
Prawan
ayu kuwi mandhek sadhela ana palawanganing guwa lungguh terus dengangak.
Waspane katon kumembeng katon susah. Antinge sing mung kari siji dicekeli wae.
Kujang Anom tansah nggatekake solah tingkahe
prawan ayu kuwi. Jroning ati dheweke rumangsa kepencut karo prawan ayu kuwi.
Sawijining prawan sing aneh.Rupane ayu, nanging sajak sungkawa. Lan ana apa
dheweke ana kono ijen. Apa sing wis ditindakake.?
|
Sajroning
ati tuwuh tandha pitakon “Apa mungguhna warara iki sing wis nulungi aku. Kok
antinge padha karo sing dak temokake nalika semana. Wah ayune kaya widadari
ndharat.Saeba senenge atiku upama dheweke kuwi isih lamban terus gelem dadi
sisihanku. Ayune ora mung rupa nanging tekan atine.”
Kujang
Anom siaga metu saka pandhelikane nanging cabar amarga prawan ayu kuwi terus
ngadek mlaku ninggalake guwa.
Kujang
Anom ngetutake lakune prawan kuwi sanajan mung saka kadohan nanging cetha
menyang ngendi lakune.
Bareng
tekan desa Cibening, Kujang anom weruh prawan kuwi mlebu ing sawijining omah
sing prasaja.Ing desa kuwi Kujang Anom duwe tepungan akeh mulane dheweke
percaya bakal oleh keterangan sacukupe ngenani prawan kuwi.
Durung
suwe Kujang Anom mlebu desa Cibening dumadakan ana sawijining pawongan
jeluk-jeluk saka kadohan.
“Anom...”
“Oh,
Lik Arya.Keleresan sanget Lik.”Kujang katon sumringah.
“Apa
kabare,Nak? Wis suwe kowe ora dolan mrene.”
“Inggih,
Lik , sae. Nyuwun ngapunten nembe repot.Lik piyambak kados pundi, sae-sae mawon
ta?”
“Iya,
becik sak kulawargaku sehat-sehat.”
Sawise
padha bage binage Kujang Anom terus golek keterangan ngenani Prawan ayu sing
dietutake kuwi mau.Prawan kuwi jenenge Nilasari anake Pak Wira. Bocahe kuwi
lugu becik atine seneng tetulung mring sapadha-padha, tansah bekti mring wong
tuwa. Bocahe kuwi anteng ora seneng dandan, ora kemayu lan ora seneng srawung
karo wong lanang sing kulina sembrana.
Sawise
oleh katerangan ngenani Nilasari Kujang Anom terus mulih kebak rasa kayungun
marang Nilasari.
3.Dhaupe Nilasari
L
|
akune Nilasari ngindhit
tenggok isi kumbahan saka kali dadi kawigatene pawongan sing lagi padha lungguh
ana warung kopi. Pawongan sing ana warung kopi pingggir dalan kuwi gunggunge
ora kurang saka wong papat.
“He
delengen kae ! Nilasari” Tudinge jejaka
gedhe dhuwur.
Para
jejaka sing ana warung kopi kuwi padha noleh.Mripate pating plorok. Tutuke
pating pringis.
|
“Heh...heh..heh..wusanane
aku bisa weruh prawan kuwi.”
“Bener,
dheweke prawan sing ayu, mung emane dheweke isinan, ora nate gelem srawung karo
nom-noman kaya awake dhewe.”
“Dheweke
prawan aneh. Lha yen tingkahe kaya ngono terus, sanajan ayu suwe-suwe dadi
prawan tuwa.”
“Iya,
wis makaping-kaping dheweke nampik lamarane jejaka sing teka kanthi alesan sing
ora cetha.Kamangka jejaka kuwi dudu jejaka sembarangan. Dheweke bagus, sugih,
keturunane wong kajen keringan lan akeh prawan sing pengin dipek bojo”
“Emboh
jejaka sing kepiye, sing dikarepke Nilasari?”
“Dheweke
ngedak-edakake banget.”
“Ya,
atiku wis ditanoni. Dheweke nate nampik tresnanu.!”Kandhane sawijining wong
lanang brewok rada seru.
”Yen
kowe ditampik ,lumrah.lha wong rupamu elek. Ireng brewok ora aturan, sapa sing
gelem?” Omonge jaka sing awak sedheng resik raine.
Wong
sing ana warung kuwi padha guyu. “Ha...ha...ha..”
“Sembarangan
kowe.Ngece aku ya?”
“Sapa
sing ngece?Aku mung kandha apa anane. Iya ora ca?”
Wong
sing ana kono padha guyu maneh. “Ha...ha...ha..”
Raine
brewok dadi abang mbranang “Hmm kowe padha nyepelekake aku ya? Tontonen mengko!
Aku mesthi bisa ngepek Nilasari!” Wangsulane brewok tegas lan age-age lunga
saka kono.
Wong
sing ana kono padha guyu maneh. “Ha...ha...ha..”
“Dheweke
arep nyoba ngepek Nilasari? Ha...ha...ha..lucu”
“Kepiye
carane? Lha wong wis cetha ditampik, e isih nekad.”
“Sangkan
pancen ora ngrumangsani.”
“Kudune
dheweke ngilo dhisik.”
Jagongan
ing warungkopi kuwi terus mili. Sawetara Sangkan sing durung adoh saka papan
kuwi, ngrungokake kanthi ati panas. Gethinge karo Nilasari saya ndadi.
Dina
esuk candhake Nilasari metu saka ngomah arep menyang kali ngumbahi kaya adat
saben.Wancine esuk nanging akeh kabute, amarga mau bengi mentas udan deres.Ana
sawijining pawongan sing tansah nggatekake Nilasari. Pawongan kuwi ngetutake
lakune Nilasari.
Sawise
tekan kali Nilasari golek papan kanggo ngumbahi kaya adat saben. Dheweke
ngumbahi karo tetembangan. Dumadakan keprungu swarane wong lagi dhehem.
“Ehm.!”
Terus krungu swara sora “Apik tenan tembange.”
Nilasari
kaget. Ora ngira ing kali kuwi ana wong liya.Dheweke noleh lan tambah kaget
bareng weruh ana jaka dhuwur ireng brewok ora temata wis ana samburine anggone
lungguh ngumbahi.
“Sa...Sangkan...”
“Ha...ha...ha..”
Pawongan sing jeluk Sangkan kuwi guyu seru. Wulu githoke Nilasari njegrig
mrinding.
“Ko...kowe
ngapa ana kene?”
“Aku?
aku ana kene ngancani kowe, cah ayu. Aku ngerti saben esuk kowe ngumbahi ana
kene. Mulane aku teka arep ngewangi.”
“Nge...ngewangi?
Ora! Aku emoh diewangi.”
“Aja
ngono, cah ayu. Aku ngulati kumbahanmu akeh banget. Dadi aku oleh ngewangi ya?”
Sankan nyedhaki Nilasari.
Prawan
kuwi wedi banget. Dheweke mundur pirang-pirang jangkah.”Oh Gusti...”
Sangkan
gumuyu lakak-lakak.Praupane Nila sing kaweden kuwi nambahi ayune Nilasari
tumrap Sangkan. Sangkan saya grengseng nyedhaki Nilasari.
|
Nilasari
saya wedi. Dheweke terus wae mundur ora ngulati kahanan buri. Nganti wusanane
dheweke ngidak watu sing lunyu.Lan ora bisa dikendhaleni dheweke tiba kelumah
menyang kali.
“Agh!!!
Dheweke njerit. “Byur...!” Awake sing ramping kuwi kecegur kali.Untung Nilasari
bisa nglangi.
“Nila,
ngapa kowe mlayu? Mrene aku ora nglarani kowe!”Sangkan terus nyedhaki.
“Mandheg
! Aja nyedhak! Kowe arep ngapa Sangkan?”
“Aku
arep ngapa?...aku ora duwe karep ala.Aku mung pengin kowe dadi bojoku.”
“Apa?
Dadi bojomu?Emoh! Aku wegah.”
“Ngapa
wegah? Aku wong lanang sing gagah prakosa. Kowe ora bakal kuciwa dadi bojoku.”
“Emoh! Aku wegah. Kowe ora bisa meksa aku.”
“O,
ngono?”Praupane Sangkan malih, guyune ilang , mripate mentheleng. “Kowe pancen
bocah sing ngedak-edakake! Apa dumeh rupamu ayu? Kowe babar pisan ora bisa
digawe becik.Sakarepmu! Kowe gelem kanthi lila apa dak ruda paripeksa?” Sangkan
terus nyegur kali nyedhake Nilasari.
Nilasari
saya wedi, dheweke noleh memburi terus nglangi ngedohi sangkan.
“He..he...he...Arep
menyang ngendi kowe, cah ayu?Tekan ngendi wae mesthi bisa dak cekel.”
Kelakon
uyak-uyakan ana banyu. Nilasari wegah pasrah dheweke terus nglangi sanajan
kesel ora dirasakake. Sing penting bisa mlayu saka wong kasar kuwi.
“Kecandhak
kowe.!” Sangkan bisa nyekel jarike Nila sing nglewer ana banyu.
Nilasari
njerit.”Diuculke ! Uculke!”
“Piye?
Nguculke? Enak wae. Sing nguyak wae rekasa terus diuculake.Ora bisa.!” Jarike
kecandhak , digeret terus kecandhak
bangkekane.Sabanjure Nilasari digawa nglangi mingggir.
Nilasari
jerit-jerit ngroncal-ngroncal wusanane bisa uwal sawise tekan pinggir kali.
Dheweke terus mlayu ana pinggir kali, karo bengok-bengok, njaluk tulung
“Tulung...tulung..tulung.”
“Kurang
ajar! Untune Sangkan kerot.”Awas kowe Nilasari, aku ora bakal nguculake kowe!”
Sangkan mlayu maneh nguyak Nilasari, ya mesthi wae kecandhak, lha wong wadon
jarikan.
“Lha
kecandhak kowe!” Sangkan nyekel Nilasari maneh.
“Emoh!
Tulung! Tulung!”
“He,
goblok! Meneng! Muspra ora ana sing bakal nulung>Lan saiki kudu dadi
bopjoku. Sangkan siaga bakal nguculi sandhangane Nilasari.
“He.Kosik!”
Keprungu
swara getakan. Dumadakan wae gegere sangkan diantem sawijining pawongan.
“Adhuh!”
Sangkan mbengok kelaran. Rungketane marang Nilasari kedho. Nilasari ucul terus
mlayu ngadoh.
“He
,tunggu!” Sangkan arep mlayu nguyak. Nanging sawijining tendhangan seru kenani
bangkekane. Sangkan gluyuran sambat kelaran.
Saiki
Sngkan ora nggatekake Nilasari naging genti marang jejaka sing wis wani
ngganggu kesenengane dheweke.
Jejaka
kuwi genti males menthelengi Sangkan. Jejaka kuwi ora seneng marfang tingkahe
sangkan sing wis sawenang-wenang marang wanita, sing kudu diayomi lan diajeni.
“He
, sapa kowe?” Sakkepenake ngganggu aku?pitakone Sangkan kanthi srengen.
“Ngganggu
kowe? Jejaka bagus kuwi ngguyu semu ngece.
“Ya
, ngganggu aku. Aku lagi uyak-uyakan karo calon bojoku kowe ngalang-alangi, lan
kowe sakkepenake wae nyampuri urusanku.”
“Ngapusi!Dheweke
ngapusi!” Nilasari mbengok saka pandhelikane amping-amping uwit gedhe.”Dheweke
dudu calon bojoku.Dheweke kurang ajar marang aku! Dhe...dhe...” Nilasari ora
bisa mbacutake guneme amarga nangis sesrenggukan.
“Lha,
kowe krungu dhewe ngakune wanita kuwi? Dheweke dudu calon bojomu. Kowe pancen
wong sing wis bejat!”Jejaka kuwi menthelengi Sangkan .
Sangkan
mlorok. Nesune munggah embun-embunan.Jejaka sing ana ngarepe kuwi pancen kurang
ajar.”He, bocah lancang, kowe pancen ora aturan ! Sing genah wanita kuwi, ora
ana sambung rapete karo kowe. Saiki minggir sadurunge kowe gela!”
“Aku
ora bakal gela.”
“Kurang
ajar!” Kesabarane Sangkan wis entek.Dheweke terus ngajar jejaka ngarepe.
Ngantem lan nendhang sak rosane.
Sang
jejaka ngguyu ngece. Dheweke babar pisan ora wedi karo Sangkan. Dheweke
ngendhani serangane sangkan. Lan kanthi cepet dheweke genti nyerang. Sakarone
padha antem-anteman nganti gayeng. Ora ana sing gelem ngalah.
Nilasari
ngulati antem-anteman kuwi karo rasa sumelang. Dheweke sumelang yen jejaka sing
nulungi kuwi kalah.Dheweke ngerti satemene sapa Sangkan, Nom-noman kasar kuwi
kuwat lan asring kerengan.
|
Saya
suwe kerengane wong loro kuwi saya gayeng, Sanajan wiwitane imbang nanging
sajake Sangkan napase luwih cendhak.Wusanane Jejaka kuwi bisa ngasorake Sangkan
kanthi jurus-juruse sing anyar.
Sangkan
kewalahan. Ora dinyana Jejaka sing katon klemak klemek kuwi duweni kekuwatan
sing linuwih.Manawa dibacutake mesthi dheweke bakal saya keseser lan malah bisa
uga tatu abot. Sangkan wiwit golek cara kanggo mlayu ninggalake payudan.
Nalika
Jejaka kuwi ngglundhung ngendhani tendhangane Sangkan sing ambal-ambalan.
Sangkan mlumpat metu payudan mlayu mlebu gegrumbulaning uwit pinggir kali.
“He,
mlayu menyang ngendi?”Jejaka nggantheng kuwi bakal nguyak playune sangkan.
Dumadakan krungu swarane Prawan ayu kuwi jeluk-jeluk. Jejaka kuwi mandheg
nyabarake anggone nguyak.
“Den,
Sampun. Ampun diuyak. Piyambake mbebayani.napa malih piyambake apal kawontenan
ngriki. Manawi piyambake masang kala, Aden wonten salebeting bebaya.”Nilasari
aweh keterangan.
Jejaka
kuwi manthuk. Dheweke mlaku nyedhaki Nilasari sing wis metu saka pandhelikane.
Sajroning let rong meter pandulune padha tempuk. Lan sakarone padha kaget.
Dhadhane Nilasari gemeter.
“A...aden...”
“Ni...nimas.”
Nilasari
ndhungkluk, dheweke lagi ngerti manawa Jejaka sing nulungi kuwi pawongan sing
dek emben tatu kerah karo macan. Jejaka sing wiwit dhek emben dikangeni
sasuwene iki. Mulane bisa ngasorake Sangkan.
Jejaka
kuwi uga ndhingkluk,Dheweke lagi ngerti manawa Prawan ayu sing ditulung kuwi
Nilasari , prawan desa sing becik atine. Sing wis nylametake dheweke nalika
tatu abot, amarga mentas kerengan karo macan ana ngalas.
Kanggo
sawetara wektu suwene sakarone padha meneng.. Dheweke rumangsa bagya kanthi
patemon sing datan kinira.
“Aden...matur
nuwun, Sampeyan wis nylametake aku saka pakartine sangkan sing jahat
wau.”Nilasari miwiwiti guneman.
“Aja
ngomong ngono. Sapa wae uwonge, dheweke mesthi nulungi wanita sing bakal
diprawasa wong lanang sing kasar kaya ngono mau. Kudune aku sing matur nuwun
karo sliramu. Amarga aku rumangsa wis ditulungi nalika aku tatu abot ana ngalas
dhek emben.”
“Lho...,
saka ngendi sampeyan pirsa?”Pipine Nilasari abang.
“Saka
iki...”Jejaka kuwi njupuk barang saka kanthongane. Sawijining buntelan cilik. Buntelan
cilik kuwi dibukak isi anting emas, antinge diwenehake Nilasari, “Anting iki
duwekmu ta...?”
“Oh...”
Nilasari kaget.Jebul dheweke sing nemu antinge. Nilasari nampani anting kuwi
kanthi gemeter.Terus ngenggokake maneh menyang kupinge.
“Sliramu
pancen wanita sing budine luhur.Nalika aku eling saka semaputku , aku ngerti
manawa ana sing nambani tatuku, aku babar pisan ora nyana manawa sing nulung
aku sawijining wanita. Nanging syukur Gusti paring pituduh marang aku. Ana
anting sangareping lawang guwa , terus dak jupuk lan dak simpen. Lan aku janji
bakal nggoleki sing duwe anting kuwi saperlu bakal ngaturake panuwun.”
Nilasari
ngrasakake pipine krasa panas. Gheweke ndhungkluk banget ndhelikake pipine sing
saya abang kuwi.
“Nanging
saka ngendi,Sampeyan pirsa wanita mau aku? Kamangka durung nate ketemu sadurunge.”
Jejaka
kuwi mesem.”Sliramu bener. Awake dhewe ora nate ketemu sadurunge , nanging aku
nate weruh sliramu.”
“Mirsani
aku?”
|
“Ya,
wektu semana aku lagi mbebedhak ana ngalas. Lan aku merlokake niliki guwa sing
kanggo ngrawat aku . Ing kana aku ndelengi sliramu. Aku weruh sliramu metu saka
guwa sajak sedhih. Mesthi wae aku rumangsa gumun. Aku terus ngulati antingmu
jebul padha karo anting sing dak temu. Saka kono aku ngerti manawa sing nulungi
aku dhek emben kae sliramu.”
Nilasari
meneng, ora ngerti arep guneman apa.
“Wiwit
kuwi, aku kepengin ketemu karo sliramu saperlu ngaturake panuwun lan ngaturake
pangunek-uneke atiku.”
“Pangunek-unek
apa?
“Pangunek-uneke
atiku.Wiwit patemon kuwi rasaning atiku ora kepenak, tansah kepengin ketemu.
Sajake aku tresna karo sliramu.”
Nilasari
kaget, dheweke ora ngira manawa Jejaka kuwi bakal terus terang.Dheweke uga ora
nyangka manaw asing dirasake padha karo rasane Nilasari.
“Nimas,
wiwit biyen aku duwe gegayuhan pengin duwe sisihan sawijining warara sing becik
atine, tresna mring sapadha-padha, sawijining sisihan sing ora mung ayu rupane
nanging uga ayu atine.Lan kabeh mau ana ing sliramu,.Nimas sanajam awake dhewe
lagi tetepungan nanging aku pengin ngerti, apa sliramu gelem dadi sisihanku?
Apa sakirane gelem dadi kanca sejatiku ora mung ana ngalam donya nanging tekan
delahan?
Nilasari
meneng.Wadanane ndhungkluk saya cendhek. Satemene ana wangsulan sing gumathok
tumrap Jejaka kuwi. Mesthi wae dheweke gelem amarga wiwit ketemu sepisanan,
dheweke wis kepencut karo Jejaka kuwi. Lan sajake jejaka kuwi nom-noman sing
becik, nom-noman sing dadi idham-idhamane sasuwene iki. Nanging arep mangsuli ,
dheweke isin, isin banget.
Kujang
Anom mangerteni karo sikape Nilasari. Dheweke uga ora bakal meksa.
“Ya
wis ora perlu diwangsuli saiki. Lann manehi dak kira ora trep manawa aku nakoni
perkara iki ana papan kaya ngene. Aku bakal teka ana ngomahe wong tuwamu lan
nglamar sliramu kanthi resmi. Saiki ayo dak eterake mulih mundhak diarep-arep
wong tuwamu.”
Nilasari
manthuk, Dheweke terus mlaku iring-iringan menyang desa Cibening. Sadurunge
mulih, Nilasari nggoleki kumbahane. Nanging jebul wis ora ana emboh menyang
ngendi ilange.
“Aneh
banget, menyang ngendi kumbahanku?genea ora ana?”
Kujang
Anom mung ngangkat pundhak tandha ora ngerti.
“Ya
wis ta,Mbok manwa kulawargamu ana sing mrene terus njupuk kumbahanmu. Awake
dhewe kudu cepet mulih, mesthi dadi pengarep-arepe wong sakulawarga.”
“Bener”.
Nilasari dadi sumelang.
“Wis
ta , tenang wae. O, iya wiwit mau awake dhewe mlaku bareng,Babar pisan durung
tetepung. Jenengku Kujang Anom, aku manggon ana desa Cilincing, ora adoh saka
desamu.Lan Sliramu Nilasari, Iya ta? Aku nate nakokake jenengmu marang Lik Arya
warga desa Cibening.”
Nilasari
gumun, jebul jejaka kuwi wis ngerteni cukup akeh ngenani dheweke. Dene dheweke
, jenenga wae lagi ngerti saiki. Menang-meneng Nilasari ngguyu jroning ati.
Sawise
tekan ngomah jebul bener pangirane dheweke ngenani kumbahane mau. Sajake
Centring sing mau menyang kali nemokake kumbahane sing gumlethak ngono wae a.
Centring dadi sumelang terus njupuki kumbahan kuwi mau lan nglapurake kadadean
kuwi menyang Emake lan Bapake.
Emak
lan Bapake sumelang. Maune dheweke wis padha siaga bakal nusul menyang kali,
nanging sing disusul wis mulih malah karo Jejaka sing bagus rupane.
Nilasari
sabanjure nyritakake kadadean mau, dheweke diganggu karo Sangkan. Nganti
sangkan bisa dikalahake dening Kujang Anom.
Kabeh
sing padha teka ana kono manthuk-manthuk.
“Pak
Wira...” Dumadakan Kujang Anom matur.
Kabeh
sing ana kono padha nyawang Jejaka bagus kuwi.
“Ana
apa ,Nak?”
“Kajawi
kula ngeteraken Nilasari, wonten perkawis ingkang badhe kula aturaken
panjenengan.”
“Mangga
, Nak.”
Kujang
Anom terus nyritakake lelakone nalika
dheweke tatu awake amarga kerah karo
macan.Ln atine dadi trenyuh nalika ngerti manawa Nilasari sing wis nulungi
nylametake uripe, wis nambani tatune. Mula kuwi saiki Kujang Anom nyuwun marang
Bapak lan Emak supaya mengestoni anggone bakal ngepek Nilasari minangka
sisihane salawase urip nganti salanggenge.
“Dadi
sampeyan iki arep ngepek bojo anaku Nilasari?”
“Leres
Pak Wira.” Kujang Anom mangsuli kanthi mantep.
Bapak
karo Emak padha sawang sinawang. Miturut penemune dheweke. Kujang Anom
sawijining Jejaka sing becik. Jejaka sing pantes dadi sisihane anake wadon.
“Nak,
Bapak lan Emak babar pisan ora kabotan masrahake Nila marang sampeyan. Aku wong
tuwa wenang murba ora wenang wasesane. Mulane sing nemtokake ora liya kajaba
Nilasari dhewe.”
Saiki
kabeh sing ana kono padha nyawang Nilasari. Warara kuwi mung ndhingkluk. Praupane
abang tenanan.
“Pak,
miturut adat saben, manawi prawan dipun lamar jaka namung mendel tegesipun
purun.” Kandhane Centring bungah.
“Ya
yen ngono sesuk golek dina sing prayoga kanggo neningkahane Nilasari Karo
Kujang Anom. Sanajan mung sarwa prasaja nanging luwih utama dianakake ing dina
sing becik.
Sabanjure
Nilasari dhaup karo Kujang Anom. Sanajan mung sarwa prasaja. Nanging katon
semuwa.
4. Nilasari Babaran
Y
|
en wis omah-omah
adat lupiya kepengin duwe anak. Anak kuwi mujudake peparinge Gusti , minangka
cihna lamun pinracaya dadi lantaraning
tuwuwuh. Dene manawa ora kaparingan anak,
ateges ditresnani dening Pangeran Kang Maha Kuwasa.
Nalika
ing sawijining dina para prawan ing desa Cibening padha rame ngandhakake Dhedhaupane
Nilasari. Dheweke babar pisan ora duwe pangira, warara sing kurang srawung lan
anteng kuwi wusanane bisa dadi manten. Gusti pancen Maha Adil. Gusti bakal
paring kanugrahan marang titahe sing tansah gawe kabecikan. Kuwi mau kabukten
dening Nilasari sing saiki uripe kebak kabagyan. Gusti paring bojo sawijining
Jejaka pilihan. Sawijining Nom-noman sing becik lan tanggung jawab . Sawijining
wong lanang sing jujur lan ora jelalatan mripate kaya wong lanang liya
akeh-akehe.
Sawise
dadi manten Nilasari digawa Kujang Anom menyang desa Cilincing omahe Kujang
Anom. Kulawarga anyar kuwi saiki uripe kebak kabagyan.
Sawise
rong sasi saka neningkahane , wiwit ana owah-owahan ing awake Nilasari.Dheweeke
kerep ngrasakake mules-mules lan muntah-muntah. Mesthi wae bojone dadi bingung.
“Nila
wektu kepungkur iki sliramu kerep krasa mules-mules lan muntah-muntah.Apa
sliramu lara?”Pitakone Kujang Anom.
“Ora,
Kang. Aku ora lara.” Nilasari nggedhek.
“Nanging...”
“Hoekk...”
Nilasari nutup tutuke nganggo tangane loro. Dumadakan wetenge krasa mules maneh.
Kujang
Anom njupuk wadhah saka lemah lempung.”Muntahna aja diampet, supaya wetengmu
lega!” kandhane Kujang Anom karo ngulungake wadhah mau.Sawise kuwi dheweke
mijeti githoke bojone.
|
Nilasari
terus muntahake rasa mulese. Lan saiki dheweke ngrasakake luwih kepenak. Kujang
Anom terus mijeti githoke bojone nganti Nilasari ora kepengin muntah maneh.
“Nyi,
awake dhewe kudu mriksakake menyang tabib.”
“Ah,
ora perlu,Kang. Mbok manawa aku mung masuk angin.”
“Aja
ngono, Nyi. Aku kepengin mriksakake menyang dabib supaya ngerti, apa sing
kadadean ana awakmu. Aku sumelang ana kadadean sajroning awakmu.”
“Ana
kadadean? Aja sing ora-ora ta!”
Nilasari
nggegem tangane Bojone, ngandelake pikire.
“Aku
ora cunriya apa-apa. Aku mung ora kepengin kowe lara. Pokoke sesuk kowe bakal
dak gawa menyang desa Cimaung. Menyang sawijining tabib Tionghoa sing pinter.”
“Ya
,sakarepmu, aku manut.”
“Thok-thok..thok.”
Dumadakan krungu swara thothokan lawang.
“E,
ana tamu ta” Nilasari ngadek terus mlayu menyang lawang.
Nalika
lawange diwengakake njedhul wong loro sing wis ditepungi yakuwi Emak lan
Centring.
“Nila...”
Wanita loro kuwi padha gentenan ngrangkul Nilasari.
”Wah
wis suwe ora ketemu. Piye kabare?”
“Apik-apik
wae , kowe dhewe piye?”
“Nila
uga becik, malah kebak kabagyan.”
“Emak,
Centring, ayo mlebu!”
“Wah,
Emak” Kujang Anom ngambung tangane Emake.
“Kujang
piye kabarmu? Apik wae ta?”
“Pangestunipun
Mak, Kula sae-sae kemawon.”
“Kados
pundi kawontenanipun Bapak?”
“Kahanane
Bapakmu saya kendho. Dheweke watuk wae. Kasarasane saya suda.”
“Oh...”
Kujang Anom karo Nilasari ngulati Emake prihatin.
“Menapa
sampun dibeta dhateng Tabib Mak?”
“Uwis,
Nanging kahanane tetep wae. Ya jenenge wis tuwa. Wis ora kuwat kaya jaman
semana.”
“Mak,
Kula gadhah ramuan obat cekoh.” Kujang Anom mlebu menyang ngomah. Ora let suwe
dheweke uwis bali nggawa botol cilik.” Saben –saben watuk kula ngunjuk obat
menika. Cobi dipun aturaken Bapak, Sinten ngertos mangke Bapak saged saras.”
“Matur
nuwun.” Emak nampa botol kuwi kanthi trenyuh.
“O,
Inggih nyuwun ngapunten, kula kedah enggal bidhal dhateng sabin. Kula nyuwun
pamit” Kujang Anom pamitan Emake karo ngambung tlapak astane.”Emak kula suwun
remen wonten ngriki kalih Centring.Nilasari badhe damelaken Pepes ulam mas.”
“Ya,
Kujang . Ngati-ati.”Emake ngguyu.
Sawise
ngambung bathuke bojone, Kujang Anom terus budhal menyang sawah.
“Nila,
kowe beja tenan.” Kandhane Centring.
“Beja
apane?”
“Kowe
oleh bojo singb apike kaya ngono. Bener kandhamu, Supaya oleh jodho sing becik
ora kudu dandan menor kaya prawan-prawan desane dhewe.”
Nilasari
ngguyu.”Jodho kuwi Gusti sing maringi. Manawa awake dhewe becik, mesthi
diparingi jodho sing uga becik.”
“Iya.”
“Centring
,kowe dhewe kapan sing arep omah-omah?”
“Aku...?”
Praupane Centring dadi saya Abang.
“Iya.kapan
kowe arep duwe bojo? Wiwit biyen rak kepengin duwe bojo,ta ?”
“Pancen,
Nanging ...aku pengin kaya kowe, duwe bojo sing becik,ora wong lanang
sembarangan.Lan nganti saiki aku durung oleh.”
“Sabar,
yen wis tekan wancine kowe mesthi bakal oleh jodho kaya sing dikarepake. Tansah
nyuwuna marang Gusti.”
“Mesthi.”
“O,
iya .Ayo menyang gandhok yo. Aku direwangi
olah-olah. Aku pengin gawe pepes iwak mas kanggo Emak.”
“Ayo.”
“Emak
ya melu.” Wanita tuwa kuwi ngadek.
“Emak
ora sah melu! Lungguh ana kene wae karo ngombe wedang.!”Pakone Nilasari.
“Iya
, apa maneh mau mlakune adoh .Emak mesthi kesel.”
“Emoh.”
Wanita tuwa kuwi meksa.” Emak paling ora seneng nganggur nalika kancane padha
nyambut gawe.”
Nilasari
karo Centring padha ulat-ulatan.” Ya, yen ngono, mangga!” Wong telu terus padha mlaku menyang gandhok.
Sinambi
olah-olah ana gandhok, wong telu kuwi padha jagongan gayeng banget.Ya mesthine,
amarga wis sawetara suwe ora padha ketemu. Emak nyritakake ngenani kahanane
Bapake sing tansah laran-laranen. Lan Sedulure sing saya luwih bekti marang
wong tuwa.
“Mak,
ateges omah-omahku akeh mupangate , ya?”
“Iya.”
“E...Mak,
kepungur iki wetengku krasa mules-mules. Rasane kepengin muntah.”
“Weteng
mules?” Pitakone Emak.
“Pengin
muntah?” Tambahe Centring.
“Iya,
Kang Kujang semelang banget. Kandhane,sesuk aku diajak menyang tabib
mriksakake.”
“Nila
, yen ndeleng tandha –tandha kuwi aja....aja..”Centring mloorok mripate.
“Aja-aja
apa?” Nilasari nggoyak-hoyak awake kancane kuwi.
“Aja...aja
kowe meteng.”
“Meteng?”
Nilasari Kaget banget. Dheweke ngulati Emak lan Centring genti- genten.
“Kuwi
tandhane meteng. Iya, ta Mak?”Centring nglirik Emak.
Emak
manthuk karo ngguyu. “Centring bener, kuwi tandha-tandha wis ngandheg.”
“Apa
iya?” Nilasari nggujengi tangane Emak lan Centring kenceng. Nilasari kebak kabagyan.
Wong
loro ngarepe kuwi manthuk. Kabeh padha ngguyu seneng.
“Nanging
kanggo mesthekake, ana becike kowe menyang tabib utawa dhukun bayi. Adat saben
dheweke padha ngerti apa kowe pancen mbobot tenan apa ora.”
“Mesthi
aku pengin ngerti sabenere. Aku pengin mbobot tenan. Ah, seneng banget aku...aku
arep duwe anak.”Nilasari seneng atine.
Ing
dina candhake Kujang Anom ngaturi sawijining dhukun bayi supaya mriksa bojone.
Wanita setengah umur kuwi mriksa awake Nilasari kanthi taliti. Ing peranganing
awake Nilasari didemok lan dipenet. Sawise sawetara wektu, dhukun bayi kuwi
terus ambegan lega.
|
“Pripun,Bik?
Napa bener bojo kula mbobot?”Pitakone Kujang.
Wanita
setengah umur kuwi gumuyu,”Leres, Nak. Garwane sampeyan mbobot kirang langkung
rong sasi.”Wah...”Mripate Kujang Anom mlorok.Tangane bojone digegem kenceng.
Nilasari seneng.
“Wiwit
sakniki Nyi Nilasari kudu ngati ati, nggih. Amarga kandhungane durung kuwat. Dados
kudu dijaga. Ampun nganti sayah, ampun nganti dhawah, ampun nganti padharane
kena barang atos, amarga saget bebayani tumrap kandungane.”
“Inggih,
Bik.”
“Saniki
kula nyuwun pamit, tasih kathah sing nengga.” Dhukun bayi kuwi terus njaluk
pamit.
“O,
iya Bik.Matur nuwun.”
“Mangke
saben sasi sampeyan kudu mriksakne padharane kersane ngertos kasarasane .”
Sepisan
maneh Kujang Anom lan Nilasari ngaturake panuwun marang dhukun bayi kuwi.
Kanthi gumuyu, wanita setengah umur kuwi ninggalake omahe Kujang Anom.
“Nyi,
sliramu mbobot. Sadhela maneh awake dhewe bakal duwe anak.” Kujang Anom ngekep
awake bojone kenceng.
“Kang,
sampeyan pengin anak lanang apa wadon?” pitakone Nilasari sajak aleman.
“Nggg..”
Kujang Anom mikir.” Dak kira lanang wadon padha wae. Yen lanang, dheweke bisa
ngewangi gaweanku ana sawah. Yen wadon bisa ngewangi ibune ana gandhok. Dadine
padha wae,ta? Sing penting anake dhewe besuk dadi bocah sing becik, gawe tentreme wong tuwane. Bisa
dadi panglipuring ati nalika susah. Lan dadi tetulunge awake dhewe besuk ing
jaman kalanggengan kanthi donga-dongane.”
“Kakang
bener, Muga –muga kaya ngono ya ,Kang.”
“Ya,
saiki ayo ngaturake panuwun marang Gusti , Nyuwun muga-muga anake dhewe besuk
bisa lahir kanthi lancar. Lan dhewasane dadi bocah sing utama.”
Sakarone
padha jengkeng ana jogan kayu. Sabanjure ngucapake syukur marang Gusti awit kanugrahan
sing wis padha ditampa.
Saben
sasi Bik Sulawati dhukun bayi mriksa kahanane bayi sing dikandhut Nilasari , ketemune
tansah bagas waras. Nilasari dadi seneng atine semono uga Kujang Anom. Sakarone
saya tambah rukune katon bagya mulya uripe.
Sasi
sing kaping telune Kujang nganakake rasa
syukur marang Gusti dikantheni dana driyah marang tangga teparone. Miturut
penemune wong akeh bayi umur telung sasi kuwi ngancik ing ngalam gondar-gandir.
Alam sing gawat kaliwat-liwat amarga rah abang sing saka ibu lan rah putih sing
saka bapa wis manunggal bakal salin rupa dadi jabang bayi sing durung gantha.
Lha ana ing ngalam mau ibune kudu kebak pengati-ati. Amarga yen kurang pengati
–ati bisa anjalari bayi ing guwa garbane dadi ora sida salin wujud ateges
cabar.Mulane Kujang Anom tansah ngelingale marang Nilasari supaya tansah kebak
ing pengati- ati.
Sasi
sing kaping papat Jabang bayi ngancik ing ngalam catur hangga jati. Ing ngalam
kuwi jabang bayi bakal pinaringan gana bahu. Gana bahu dumadi saka sari-sarine
panganan sing dipangan ibune. Tangan lan sikil wiwit thukul saka awak. Mulane
lamun jabang bayi wis ngancik ngalam kuwi akeh bisa lahir.
Sasi
sing kaping lima jabang bayi ngancik ing ngalam panca yitma jati. Jabang bayi
wis kaparingan gana bahu sing ateges wis ana wewujudan sikil lan tangan
komplit.
Dene
sasi kaping nenem jabang bayi ngancik ing ngalam sadloka jati ateges jabang
bayi wus kaparingan sifat jangkep. Rambute wis ana.
Sasi
kaping pitune Kujang Anom nganakake syukuran maneh. Syukuran wektu kuwi katelah
sinebut mitone .Kujang Anom tansah meminta sihing Widhi supaya jabang bayine
sing dikandhut ibune tetep bisa mapan ana guwa garbane ibu. Kandhane wong akeh
yen bayi wis umur pitung sasi ngancik ing ngalam sapta kawasa
jati. Nalika ing ngalam kuwi jabang bayi wus kaparingan panca indriya. Jabang
bayi wis bisa lahir nanging durung duwe kekuwatan.
Sasi
kaping wolu sinebut hastacandra, Jabang bayi ngambah ing ngalam hasta sabda
jati. Jabang bayi wis pinaringan kekuwatan. Sarta wis bisa nyinahu pakartining
ibu. Mulane nalika ngandhut wolung sasi tindak-tanduke ibu kudu tansah utama
amarga jabang bayi sing ana guwa garba bakal tansah nyetitekake. Pangandikane
Ibu bakal cinathet ing pengange-angene.
Sasi
kaping sanga sinebut nawa candra, jabang bayi ngancik ing ngalam loka nawa
purna jati sing ateges jabang bayi wis lulus anggone tapabrata ana ing guwa
garbane ibu. Mung kari ngenteni palilahe Hyang Manon.
Sasi
sing kaping sepuluh sinebut dasa candra. Dasa sepuluh dene candra tegese sasi.
Nalika
semana dinane minggu kliwon kandhutane Nilasari wis ngancik sasi kang kaping sepuluh adat lupiya sawise Genep
sangang sasi sepuluh dina. Jabang bayi wis dikeparengake ngambah ing ngalam
loka pana. Sing ateges jagad padhang. Jabang bayi wis oleh idi palilah saka
Gusti ngambah ing ngalam donya. Jabang bayi lahir cenger,Kaget amarga ana ing guwa garba krasa anget bareng wis
metu krasa adhem. Jabang bayi mau lahir lanang. Rupane bagus kaya bapake. Lucu
lan nggemesake. Atine Nilasari lan Kujang Anom tambah bagya mulya.
|
“Oh,
Gusti...Wusanane...” Kandhane Nila lirih. Dheweke ngambung bayine sing isih
abang kanthi rasa welas asih.
“Nyi,matur
nuwun...” Kujang Anom sing lungguh ana sacedhake ngelus –elus bathuke sing
wadon kebah rasa tresna.
Nilasari
gumuyu. Rasa lara mentas babaran ora dirasa kalah dening rasa kebak kabagyan.
Nilasari
saiki wis babaran, mbabar putra kakung sing bakal kaparingan tenger Kujang
Panitra.
5.Katresnan Wurung
A
|
nak lanange Nilasari
lan Kujang Anom saiki wis umur pitung tahun. Dene anak sing nomer loro lahir
wadon kaparingan tenger Kujang Sari. Lan anak sing kaping telu lahir lanang
maneh diwenehi jeneng Kujang Sakti. Kujang sakti umure lagi patang tahun.
Ing
sawijining dina nalika Kujang Anom menyang sawah anake lanang sing jeneng
Kujang Panitra matur menyang ibune.
|
“Bu,
aku arep menyang sawah ngewangi Bapak.” Ature panitra.
Nila
ngguyu. “ Mesthi wae kowe oleh melu Bapak menyang sawah. Nanging kowe kudu
sinau maca luwih dhisik.”
“Maca?
Aku emoh! Aku jeleh. Kanggo apa sinau maca? Luwih enak ana sawah. Aku bisa
dolanan lendhut samareme.”
Guyune
Nilasari saya amba. Panitra, Ibu ora nate ngeleke kowe dolanan lendhut ana
sawah. Nanging kowe kudu sinau maca dhisik. Amarga kuwi penting,Nak.”
“Penting?”
Panitra ngangkat alise.
“Iya,
penting banget. Kanthi sinau maca, kowe bakal pinter. Kowe bisa maca buku akeh
banget. Kowe bakal ngerti apa wae.”
“Nanging
kanca-kancaku ora ana sing sinau maca. Mung aku wae sing sinau maca.”
Nilasari
mikir sawetara.Pancen bener sing diomongke Panitra. Wong-wong desa kono ora ana
sing sinau maca. Dheweke nganggep sinau kuwi mung kango wong kutha, lan
wong-wong bangsawan wae. mulane kuwi dheweke ora duwe karep sinau maca lan
nulis.
Nanging
sanajan wong desa,Nilasari lan Kujang Anom duwe tekad bakal ndadekake
anake-aneke dadi bocah sing pinter. Bocah sing jembar kawruhe. Bocah-bocah sing
besuk bisa majokake dheweke lan desane. Mula kuwi Nilasari ngajari Panitra,
maca lan nulis.
“Bu,
wangsuli pitakonku! Tembunge Panitra maneh.
Nilasari
kelingan. “Oeh...kanca-kancamu pancen ora ana sing sinau maca. Satemah dadi
bocah bodho. Lha saiki Ibu pengin takon, Panitra pengin dadi wong pinter kaya
Bapak lan Ibu. Apa kepengin bodho kaya wong-wong ing desa kene?”
“Panitra
ora kepengin bodho. Panitra pengin pinter kaya Bapak lan Ibu.”
“Wah
bagus tenan” Nilasari ngambung bathuke anake.” Yen ngono, ayo saiki awake dhewe
sinau. Ora sah suwe-suwe , sawise kuwi kowe bisa dolanan lendhut saksenengmu.”
“Bener
Buk?” Bocah kuwi surak seneng.
“Iya.”
“Hore.”
Kanthi
kebak semangat, Panitra terus sinau maca.Nilasari dadi seneng atine.Apa maneh
Panitra bocah sing cerdhas.Kanthi wektu sadhela dheweke wis bisa ngapalake
aksara-aksara sing diwulangake.
“Pinter.Kowe
wis apal kabeh. Lha, saiki oleh menyang sawah.”
“Asyik,
matur nuwun Buk.” Karo lunjak-lunjak Panitra mlayu menyang sawah.
Nilasari
ngulati putrane kuwi karo gumuyu.
“Bu,
aku ngelih...” Dumadakan saka njero ngomah njedhul bocah wadon umur limang
tahun.
“Kujang
Sari,kowe wis tangi?” Nilasari marani bocah kuwi, terus digendhong.
“Iya,
aku ngelih banget.”
“Ya,
ditunggu kene ya , dak jupukake pangan!”
Bocah
cilik kuwi dilungguhake ana dhipan kayu.Nilasari age-age mlebu njupuk panganan.
“Ibu...!
Tulung! Ibu...!”Dumadakan krungu swarane Sari.
Nilasari
kaget banget.kanthi kesusu dheweke bali metu lan weruh ana jajaka tuwa gedhe
dhuwur brewok , rambute ora temata wis ana ngarep omahe.
|
Kujang
Sari mlayu marani Ibune karo mbengok nangis.
“Ibu,..Sari
wedi.”
Nilasari
mentheleng weruh Jejaka tuwa kuwi.”Ko...kowe arep ngapa mrene?”
“He...he...he...Nilasari
, wis pirang-pirang tahun ora ketemu, pranyata kowe saya ayu wae.” Wong lanang
kuwi ngguyu.
“Ibu...Kujang
Sari nggoceki tangane Ibune Kenceng.
Nilasari
terus nggendhong Kujang Sari sing nangis kuwi.
“Tenang,
Sari. Ana Ibu sing jaga kowe.”
“Hmm
sajake uripmu tentrem, ya? Duwe bojo, duwe anak sing lucu. Aku meri banget.”
“Sangkan,
kowe ora perlu meri.Yen kowe gelem kowe uga bisa urip seneng kaya aku.” Sanajan
wedi, Nilasari nyoba tenang.
“Aku...urip
tentrem...?” Jaka tuwa kuwi gumuyu. Guyu sing medeni. Meneng-meneng githoke
Nila mrinding.
“Nila,
aku ora bakal urip tentrem amarga aku isih tresna kowe.”
“Sa...Sangkan.”
“Nila,
wiwit biyen aku ora owah, aku...aku tetep tresna kowe.”
“Terserah.
Aku wis duwe bojo.”
“Mula
kuwi aku ora bisa tentrem.” Sangkan mara nyedhak.
“Aja!
Aja nyedhak!”
“Nila
aku tresna tenan karo kowe.”Sangkan saya nyedhak.
“Aja
nyedhak.Dak celukake bojoku, lho.”
“Celuken
! Bojomu mesthi ora krungu. Menyang sawah,ta?.”
Nilasari
terus mundhur atine dadi bingung, kepiye carane nglungakake wong kasar kuwi?
“Kurang
ajar!” Dumadakan krungu swara nggetak seru.” He , ngapa kowe ana kene?”
Weruh
tekane Kujang Anom sing ora dingerteni kuwi, Sangkan dadi ciut atine. Dheweke terus
lunga mlayu ora kumecap apa-apa.
Nilasari
terus mlayu marani bojone karo nggendhong anake. Dheweke nangis sesrenggukan.
“Tenang
, nyi. Tenang!”
“Kang,Kepiye
aku bisa tenang? Yen wong kuwi saiki ngetok maneh?”
“Aku
ora ngira, dheweke wani mara mrene, sawise suwe ora ngetok, pranyata dheweke
isih nresnani kowe.”
“Kang,
dheweke ora nresnani aku, nanging mung nafsu.”
“Ya
embuh jenenge, sing genah dheweke isih ngincer kowe.”
“Kang
aku wedi.”
“Tenang.
Yen aku isih urip ora bakal dheweke bisa ngganggu.”
“Kang...”
“Wiwit
saiki yen aku lunga menyang sawah, kudu ngati-ati.Yen ana apa-apa, mbengok wae
sing seru supaya aku krungu.”
“Iya,Kang.”
Rong
sasi candhake Nalikane Kujang Anom ora lunga menyang sawah, Nilasari kepengin
blanja menyang pasar.
“Kang,
aku arep blanja menyang pasar, aku titip Kujang Panitra lan Kujang Sari. Aku
dak nggawa kujang Sakti wae.”
Kujang
Anom manthuk. Pancen dheweke kuwi ngerti banget karo kabutuhane sing wadon. Ora
sakarepe dhewe lan tansah nggatekake.
“Nanging
kowe kudu ngati-ati.”
“Ya.
Pasare rame ,mesthine ora ana sing wani ngganggu gawe.”
Nilasari
terus budhal menyang pasar njunjung tenggok karo nggendhong anake ragil,Kujang
Sakti. Ing dina iki Nilasari bakal olah-olah sing enk kanggo bojone.
“Bu,arep
tuku apa?” Pitakone Kujang Sakti.
Sanajan
umur telung tahun nanging bocah kuwi crewet. Dheweke senengane takon. Apa sing diulati
ditakokake.
“Daging
sapi,sayang.”
“Daging
Sapi, kanggo apa?”
“Ya,
mesthi dipangan. Daginge sapi arep dimasak dadi gepuk sing enak. Kowe seneng
ta?”
“Ya,
aku seneng.”
“Lha
ngapa seneng?”
”Amarga
, rasane enak banget lan empuk. Pokoke enak.” Kandhane bocah kuwi nggemesake
banget.
Nilasari
ngguyu,terus njiwit pipine Kujang Sakti kanhi gemes.
Ora
let suwe lakune Nilasari wis tekan pasar.
“Mangga
Bu,badhe mundhut napa?” Pitakone bakul dagingb kanthi semanak.” Mriki daginge
komplit.Enten daging sapi, daging ayam,daging menda lan sanes –sanesipun.
Pokoke sedaya wonten. Mangga kantun milih mawon.”
“Kula
pengin daging sapi kangge damel gepuk.”
“O,
inggih pinten kilo?”
“Setunggal
kilo mawon.”
“Inggih.”
Kanthi cepet bakul daging kuwi ngedoli Nilasari.”
“Pinten
regine,Pak?”
“Sedasa
kepeng mawon.”
“Menika.”
“Matur
nuwun.Manawi ngersakaken daging malih kula suwun mriki mawon. Mesthi mangke
panjenengan mboten kuciwa.”
Nilasari
manthuk. Dheweke terus lunga. Saiki dheweke terus tuku bumbu kanggo gawe
gepuk.Brambang, bawang,laos, asem jawa, lan gula klapa.Sawise oleh kabeh,
Nilasari terus mulih menyang desane.
“Ing
tengah dalan Nilasari weruh wanita tuwa nggawa blanjan akeh sajak kabotan.
Nilasari rumangsa mesakake .Wanita kuwi dicedhaki.
“Mbah,
mangga kula rencangi.”
Wanita
tuwa kuwi noleh, lan ngguyu weruh wnita ayu sing arep ngewangi.”Ah, ora sah
Nak.” Gawanmu wae wis akeh. Kajaba kuwi kowe nggendhong anak.”
“Mboten
napa-napa.kula tasih saget ngrencangi.” Nilasari meksa. Dheweke terus njupuk
gawane wanita tuwa kuwi.
Simbah-simbah
kuwi ngulati kanthi rasa trenyuh.”kowe pancen becik. Matur nuwun,Nak.”
Nilasari
ngguyu. “Mbah , griyane pundi?”
“Ana
pinggir ngalas.”
“Pinggir
ngalas?”Nilasari ngulati wanita tuwa kuwi gumun.
“Iya,
ing pinggir ngalas,Nak.”
“Kalih
sinten, wonten ngrika?”
“Dhewe,
simbah wis ora duwe sapa-sapa maneh. Anak-anakku wis padha omah-omah lan
manggone adoh saka kene. Praupane Simbah kuwi katon sedhih. Dheweke mesthi
kelingan anak-anake.
Nilasari
dadi trenyuh. Mesake banget, wis tuwa kaya ngono ora ana sing ngopeni. Dheweke
manggon dhewe ana ngalas. Saupama dheweke wis tuwa besuk apa ya kaya ngono
kuwi? Nilasari nggambarake sing ora -ora.
“Nak,
iki omahku.”
“O,
inggih”. Nilasari mari saka ngalamune.
Simbah
kuwi ngguyu ngatonake untune ngarep sing wis ompong. “Awake dhewe wis
tekan,Nak.”
“Oh,
dadose mriki, griyanipun. Sepi sanget. Mboten enten sanese sing manggen
ngriki.Napa mboten kijenan?”
“Mesthi
wae aku kijenan. Nanging apa sing bisa dak tindakne, bisa duwe omah ngene wae
wis matur nuwun.”
Nilasari
nyawang Simbah kuwi kanthi kebak rasa gumun. Wanita tuwa kuwi pancen becik
banget. Uwis tuwa nanging tetep tangguh lan bisa urip ijen.
“Mung
kadhang kala ana sawijining Jejaka sing mrene. Simbah mesake banget karo
dheweke. Satemene dheweke kuwi Jejaka sing becik, nanging amarga kagawa sakiwa
tengene dadi kasar, ora ngerti tatakrama. Mulane Simbah seneng menehi mangan
lan ngombe. Ngandhani supaya dheweke mareni tingkah lakune sing ora becik.”
“Mbah!”
Dumadakan krungu pawongan njeluk.
Nilasari
lan wanita tuwa kuwi noleh. Dheweke weruh Jejaka tuwa gedhe dhuwur brewok
rambute gondrong ora temata teka kono.
Simbah
ngguyu. Sawetara kuwi Nilasari kaget campur gumun.
“Mbah..Wah,..
ana tamu ta?” Pawongan kuwi ngulati Nilasari kanthi gumuyu.
“Sa...Sangkan...”
“Wah,
kowe wis padha tepung ta?” Simbah kaget.
Sangkan
manthuk. “ Iya Mbah . Aku wis tepung , amarga dhek emben aku manggon sadesa.”
“O,
ngono,. Wah, ngepasi. Yen ngono, ayo mlebu ngomah. Dak gawekake teh.”
“Wah,
iya ,Mbah.” Sangkan seneng.
“Na...nanging
kula kedah wangsul Mbah. Amargi semah kula sampun nengga wonten griya.”
“Nila,
ora prayoga nampik ngono kuwi.apa meneh
karo Simbah.” Sangkan mbujuki.
Nilasari
dadi bingung.Dheweke sawijining wanita sing becik. Dheweke tansah gawe senenge
wong liya. Apa maneh yen wong kuwi luwih tuwa katimbang dheweke.
“Ayo,
Nila. Aja sumelang! Aku babar pisan ora bakal ngganggu kowe. Aku saiki wis martobat.”
Nilasari
kaget banget krungu kandhane Sangkan. Sangkan wis martobat?Apa
bener?.Meneng-meneng dheweke cubriya.
“Inggih.”
Wusanane Nilasari mlebu ngomah.
Pranyata
sanajan omah kuwi mung cilik katon prasaja nanging, kahan ing njero ngomah
nengsemake. Omah kuwi resik banget lan kepenak.Dheweke pada lungguh ana klasa
pandhan. Lan Simbah kuwi nyuguhi wedang pahit anget.
“Sangkan,
blaka suta wae, aku cubriya karo omonganmu mau.” Nilasari miwiti guneman.
“Omongan
sing endi?”
“Kowe
mau kandha manawa kowe wis martobat, apa bener?”
Sangkan
meneng. Sirahe ndhungkluk. “Mbah, tulung Nila dikandhani!”Sangkan njaluk Simbah
supaya ngyakinake Nilasari.
“Nila,
apa sing dikandhakake Sangkan kuwi tenan. Dheweke saiki wis ora kaya Sangkan
dhek emben. Dheweke saiki wis mari wis martobat, wis nglengganani sakabehing
kaluputane, lan janji ora bakal mbaleni tumindake sing ala.”
“Nanging,
kengeng menapa saget?”
“Nila
,aku ngerti kena apa kowe durung bisa percaya manawa aku wis martobat. Mesthi
wae amarga pakartiku sing ala jaman semana. Nanging manungsa bisa owah , iya
ta?”
“O..ora
ngono karepku. Mesthi wae saben wong kena owah. Nanging owah sing luwih becik,
ora luwih ala.”
“Nila,
nalika kowe dadi manten karo Kujang Anom, aku lara ati. Lara banget atiku. Amarga wiwit biyen aku
tresna kowe. Aku meh wae edan , weruh kowe sesandhingan karo wong liya. Malah
aku duwe pangrencana bakal ngrayah kowe saka Kujang Anom , emboh wae kepiye
carane. Mulane aku menyang ngomahmu wektu kuwi.”
Sangkan
meneng sawetara. Mripate sayup.
“Sawise
mulih saka ngomahmu, lan weruh kowe urip tentrem, dumadakan rasa aneh thukul
ana atiku.”
“Rasa
aneh?”
“Iya.
Rasa aneh. Dumadakan aku rumangsa getun banget. Kowe urip tentrem dene aku
kelunta-lunta. Ora duwe pengarep-arep sing cetha. Mula kuwi aku pengin mati
wae. Urip iki kaya-kaya wis ora ana gunane.”
“Ya
, dheweke bener ,Nila. Meh wae dheweke nglalu. Tujune wae nalika kuwi aku
nemokake.” Simbah nambahi.
“Simbah
iki sing wis mitulungi aku. Simah iki sing wis nylametake uripku. Upama ora ana
Simbah mbokmanawa aku wis ora ana, ora bisa ketemu kowe maneh.” Sangkan mripate
ngetokake eluh.
“Dudu
aku sing nylametake kowe, Sangkan. Nanging kabeh mau saka kersane Gusti kanthi
lantaran aku.Aku mung sadrema wae.”
Sangkan
manthuk-manthuk sajak sarujuk.,”Lha ngono kuwi lelakonku, Nila. Mula aku njaluk
pangapuramu amarga aku biyen wis tumindak ala karo kowe. Aku janji ora bakal
ngganggu kowe maneh.”
Nilasari
ngguyu. “ Ya, sokor aku seneng krungu kandhamu. Wusanane kowe bisa dadi wong
becik.”
Sangkan
melu ngguyu. Saeba senenge dheweke wektu kuwi. Sawijining rasa sing durung nate
dirasakake.
“Sangkan,
manawa kowe wis ora kaya dhek emben, mesthine luwih becik dandanmu beda karo
biyen,” Nilasari usul.
“Ngowahi
dandanku?”
“Iya,
coba nganggowa sandhangan sing resik, cukur brengos, cukur rambut lan brewokmu
kuwi. Diakehi guyune. Wah mesthi bakal nggantheng banget.”
“Kandhane
Nilasari kuwi bener,Nak. Cobanen!” kandhane Simbah gawe bombongan.
“Apa
iya?Sasuwene iki aku ora nate mikirake perkara kuwi. Ya, dak cobane.”Sangkan
ngadek terus menyang buri omah.
Nilasari
lan Simbah padha ulat-ulatan. Sakarone padha ngguyu. Ora let suwe Sangkan wis
bali maneh. Lan saiki wis ana owah-owahan akeh tumrap dheweke.
“Sangkan?”
Simbah ngulati Jejaka kuwi ngungun banget.Semono uga Nilasari.Jebule sawise
Sangkan cukur brengos , rambut lan jenggot dheweke katon bagus warnane dedek
pideksa.
Jejaka
kuwi ngguyu,.Kepiye ,Mbah? Apa aku katon beda?”
“Mesthi
beda . Kowe saiki ketok bagus dedege pideksa.”
‘Wah,
Simbah. Aku dadi pekewuh.”
Nilasari
lan Simbah kaget bareng Sangkan kandha ngono.
“Sangkan
kowe kudu enggal duwe bojo.!” Nilasari usul.
“Duwe
bojo?”
“Iya
, duwe bojo. Kowe saiki wis dadi wong apik. Wis sapantese lamun kowe oleh
sisihan supaya kowe bisa urip tentrem.”
“Kandhane
Nilasari kuwi pancen bener tenan.Simbah nambahi.
‘Wah
, Simbah. Lha yen duwe bojo, terus karo
sapa?”
“Yen
kowe tenanan aku bakal nggolekake.”
“Tenane
lho!”
“Aku
tenanan, kowe gelem?”
“Nanging
sapa bocahe?”
“Sing
cetha dheweke sawijining wanita sing becik, ayu tur lucu. Kowe mesthi seneng
duwe bojo karo bocah wadon kuwi.”
“Ya,
nanging sapa bocah wadon kuwi?”
“Wadi.”
Sawetara suwe Nilasari mampir ngomahe
Simbah. Nilasari terus njaluk pamit mulih menyang ngomahe. Kanthi kesusu
Nilasari anggone mlaku amarga kelingan manawa bojone durung diolah-olahake.
Owah-owahane sangkan gawe dheweke lali kuwajibane. Mentas tuku daging sapi
kanggo gawe gepuk senengane bojone wusanane dadi lali. Bisa –bisa bojone nesu
amarga saka telat tekane. Nanging sasuwene iki Kujang Anom durung nate nesu
marang dheweke. Mulane dheweke ora pati sumelang.
Ing
ngarep lawang omah, dheweke weruh bojone lungguh karo maca kitab. Nilasari
ngguyu. Nanging datan kanyana bareng sakarone padha ulat-ulatan.
Kujang
Anom menthelengi bojone.Bathuke mengkeret.
“Kang,
aku njaluk ngapura , tekaku telat.” Nilasari ngomong karo mlebu omah. Kujang
Sakti keturon ana gendhongane. Diturokake ana paturone terus bali menyang
ngarep nemoni Kujang Anom.
Kujang
Anom isih maca kitab,nanging raine saya ketok nesune.
“Kang...”
Panyapane nila kanthi alus.Pundhake dielus-elus.
Kujang
Anom meneng ora ngomong apa-apa.
Nilasari
nggresah. Dheweke bisa ngerti manawa bojone kuwi lagi nesu. “Kang, sepisan
maneh aku njaluk ngapura.”
|
“Ngapa
telat?” Pitakone Kujang Anom sajak ora nggagas.
”Aku...aku...”
“Kowe
mentas ketemu karo Sangkan ,ta?”
Nilasari
kaget banget Dheweke ora ngira manawa Bojone ngerti perkara kuwi.
“Ngapa
meneng?Wangsulana pitakonku!” Pitakone karo nesu.
“Iya...nanging...”
“Hmmm
bojo kepiye ngono kuwi? Bojone ngenteni karo was-was malah dheweke glenak-
glenik karo wong lanang liya.” Kandhane Kujang Anom sareh nanging natoni ati.
“Wis
, ora sah dicethakake. Yen pancen kowe seneng Sangkan, ya meluwa kana!” Kujang
Anom ngadek terus mlebu omah.
”Kang
.” Nilasari nguyak. “ Kakang aja cubriya sing ala!”
“Aja
ngomong ! Aku lagi ora kepengin ngrungokake.” Kujang Anom mlebu menyang kamare,
terus ngunci rapet.
“Kang...”
Panjeluke
Nilasari kaya ilang kena saputing angin.
6.Pacobaning Urip
N
|
alikane Nilasari menyang pasar karo nggendhong anake
ragil si Kujang sakti. Kujang Anom
nonton rembulan sing wiwit ketok saka cendhela kamare. Atine was sumelang kebah
kebak rasa cubriyane.Wancine wis wayah surup nanging kena apa Nilasari durung
mulih. Kamangka adat saben Nilasari teka ngomah sadurunge sengengene gumlewang.
Amarga
rasa sumelang. Mulane dheweke nitipake Kujang Panitra lan Kujang Sari marang
Bik Imah.Tanggane sisih omahe. Dheweke nggoleki Nilasari menyang pasar.
Nanging
ing kana dheweke ora nemokake bojone. Rasa sumelange saya banget. Oh Gusti,
menapa kadadosan ingkang tumempuh bojo kula? Apa Sangkan nindakake pakarti sing
ala?”
Kujang
Anom terus nggoleki. Saben wong sing ditemoni ditakoni ngenani anane Nilasari,
nanging kabeh padha mangsuli ora ngerti. Sadalan-dalan dheweke tansah ndedonga
muga-muga anak bojone tansah slamet.
Nganti
wusanane, suwe olehe mlaku lan nggoleki tanpa kasil, Kujang Anom kekeselen.
Wong lanang kuwi nglungguhake bokonge ana pasuketan.
“O,
Gusti, enten pundi anak lan bojo kula?” Pitakone lirih. Mripate merem,
nglungakake tetesing waspa kang meh tumiba. Dheweke nggresah.
“Den,..!”
Dumadakan krungu swra sing njeluk.
Kujang
Anom kaget lan ngelekake mripate. Ngulati sawijining wanita setengah umur ing
sangarepe.
|
“Aden
niki kenging napa?Praupane kok memelas?”
“Bu,
kula nembe madosi anak bojo kula.”
“Madosi
kanca estri lan putrane?” Wanita kuwi nyawang kebak rasa gumun.”Pancenipun
dhateng pundi garwa lan putrane Aden? Napa piyambake kesah?napa bibar
karengon?”Pitakone wanita kuwi.
Kujang
Anom nggedhek “Mboten ngaten Bu.”
“Lajeng?”
“Enjang,
wau bojo lan anak kula dhateng peken, blanja.Nenging dumugi sapriki dereng wangsul. Kula sampun
madosi dhateng pundi-pundi, ewa semanten mboten manggihaken. Kula kuwatos.”
Wanita
setengah umur kuwi manthuk-manthuk.
“Menapa
panjengengan pirsa ,Bu?” Pitakone Kujang Anom kebak pengarep-arep.
“Kula
mboten ngertos. Kula kepanggih tiyang kathah dinten niki wau.kados pundi
ciri-cirinipun?”
“Piyambake
ayu, praupane lonjong.Kulitipun resik.Mbeta
anak umur tigang tahun.”
Wanita
kuwi ngeling-eling.
“Wanita
ayu nggawa bocah cilik. Emm ...menapa ngangge tusuk kondhe perak?”
Mripate
Kujang Anom mblalak.”Leres ,Bu.”
“Piyambake
ngangge kebaya motif lembayung?”
“Inggih.”
Kujang Anom saya seneng.
“Manawi
ngaten kula kinten...”
“Samenika
wonten pundi,Buk?”
“Kula
mboten ngertos saleresipun.Ingkang cetha, kala wau kaliyan Mak Kuntala.”
“mak
Kuntala?”
“Inggih,
Mak Kuntala niku griyane Pinggir ngalas.”
“Cobi
kemawon tindak mrika!”
“O,
Inggih. Matur nuwun.”
Kujang
Anom age-age ngadek saka lungguhe terus menyang pinggir ngalas nggoleki omahe
Mak Kuntala, kanthi seneng atine.
Bareng
tekan pinggir ngalas ana omah cilik digawe saka kayu.Dheweke arepnothok lawang,
nanging dumadakan krungu swarane wong lanang sing lagi jagongan.Kujang Anom
apal banget karo swara kuwi , genah swarane Sangkan sing banget digethingi.Lan
sing luwih ngagetake maneh,ana swra guyune wong wadon ora liya swarane Nilasari
Bojone sing banget ditresnani .
|
Mesthi
wae Kujang Anom raine dadi abang ngampet nesune. Atine kobong.Sangkan karo
Nilasari? Lagi gapa dheweke ana papan kuwi?
Urubing
rasa cubriya mubal ing atine, kaya mbengkah-mbengkahna dhadha. Kujang Anom
nginjen liwat sela selaning gedhek lan saya cetha manawa sing lagi jagongan
kuwi Nilasari karo Sangkan, lan uga sawijining wong tuwa wadon sing jenenge Mak kuntala.Atine
saya kobar. Tangane ngepel, kaya arep ngantem-ngantema kae.Rasane kaya wis ora
kuwat nonton kahanan sing kaya ngono kuwi. Lan age-age dheweke mlayu mulih
menyang ngomahe.Sasuwene mlaku ana ing dalan rasane Kujang Anom kaya dene ana
sing lagi peperangan. Dheweke banget
olehe nresnani lan banget percayane.Bojone sawijining wanita sing becik
bebudene. Nanging , Geneya sing diweruhi
ing omah kuwi jebul bojone karo Sangkan. Pikirane sing ngrambyang ora cetha
marga rasa Cemburu wis nguwasani atine.
“O,
Gusti, Kenging menapa kadadosan menika tumempuh dhateng kawula?” Panggresulane
Kujang Anom makaping-kaping.
Pandulune
tansah ngulati ing langit. Rasaning ngati kepengin nesu banget.Dheweke pengin
ngutahake rasa mangkele kuwi menyang Nilasari.Nanging dheweke ora
gelem.Rasaning ati ora tega, ora mentala, lan ora kuwawa.Dheweke pengin
Nilasari sing ngrumangsani dhewe. Dheweke ora kepengin ngandhakake perkara iki
nganti pirang-pirang dina. Manawa perasaane wis lega lagi bakal dirembuk karo
dheweke.
“Kang,...”Nilasari
jelukj-jeluk saka njaban Kamar.
Atine
Kujang Anom kaya diiris-iris.Dheweke meneng.
“Kang...”
Panjeluke Nilasari karo nangis. “ Kang, manawa sampeyan ora gelem metu nemoni
aku ya uwis. Aku ora meksa. Nanging rungokna dhisik keteranganku!”
Kujang
Anom ngunjal ambegan terus diwetokake alon.
“Kang,
sepisan maneh aku njaluk pangapura. Aku ngakoni salah. Ora mulih ngepasi
wektune, lan ora masakake gepuk kanggo Sampeyan. Nanging apa sing kadadean dina
iki mau kaya dene banyu muli ngono
wae.Aku babar pisan ora kuwawa nanggulangi.”
Bareng
ngono krungu swara “Hah...” saka njero kamar . Nila saya keranta-ranta.Nanging
kanthi tabah dheweke mbacutake critane.
“Kang,
nalika mulih saka pasar.Aku ketemu karo wong tuwa thuyuk-thuyuk sing jenenge
Mak Kunatala. Dheweke lagi nggawa gawan blanjanan kabotan.Atiku obah, lan terus
nulungi dheweke dak gawakake gawane nganti tekan ngomahe pinggir ngalas.Ora
dinyana, aku ketemu karo Sangkan. Jebul Sangkan kuwi saiki dadi anak pupone Mak
Kuntala. Wektu kuwi Sangkan kandha karo aku manawa dheweke wis martobat.
Dheweke ora bakal ngganggu aku maneh.Aku
seneng banget ngrungokake. Ateges awake dhewe ora perlu duwe rasa sumelang
maneh. Lha yakuwi alesanku kena apa mulihku telat.”
Kujang
Anom mung meneng. Ora mangsuli apa-apa.Nanging wis ora keprungu
panggresahe saka jero kamar maneh.
Nilasari
mung dhungkluk. Atine kelara-lara.Genea Kujang duwe sikap kaya ngono? Genea
Kujang Anom babar pisan ora gelem ngrungokake kandhane Bojone.Genea Kujang ora
percaya marang dheweke? Nilasari terus mlebu kamare anake, kanthi rasa sedhih
keranta-ranta.
Sawise
sawetara wektu Nilasari wis turu. Kanthi sesidheman Kujang Anom metu saka
kamare lan mlayu menyang ngomahe Mak Kuntala. Dheweke bakal nakokkake ngenani
critane Nilasari bener lan orane.Apa pancen Sangkan wis martobat lan ora bakal
ngganggu gawe bebarayane dheweke. Lan kepiye sesambungane Nilasari karo Sankan?
Ora
let suwe mlayune kujang Anom wis tekan ngomahe Mak Kuntala. Dheweke terus
thothok-thothok lawang.
“Thok-thok...thok.
Kula nuwun.”
“Sapa
ya?”
“Kula
,Mbah.”
“Kula
, sinten?”
“Kula
,Kujang Anom.”
“Kujang
Anom?” Mak Kuntala dadi gumun. Sasuwene iki dheweke ora nate tepung karo sing
jenenge Kujang Anom.
“Mbah,
tulung diwengani kori, Kula sanes tiyang awon.Kula bojone Nilasari.”
“Bojone
Nilasari?” Mak Kuntala kelingan lelakon mau awan.Nilasari kuwi wanita sing mau
nggawakake blanjane saka pasar.
“O,
iya ditunggu sadhela!” Mk Kuntala terus ngengakake kori.
“Kriet.”
Lawange menga amba.
“Ayo
mlebu!” Saka tingkahe Kujang Anom, Mak Kuntala wis duwe gagasan manawa Kujang
kuwi dudu wong ala.
Kujang
Anom gumuyu,”Matur nuwun, Mbah.”
“Ditunggu
sadhela, dak gawekake teh anget!”
“Mboten
sah repot-repot, Mbah.”
“Ora,
aku ora repot. Dikepenakke lungguhe!”
Kujang
Anom bareng ngerti manawa Mak Kuntala
wis tuwa banget ,lan pranyata sawijining wong tyuwa sing lembah manah lan becik
atine kuwi, rumangsa trenyuh. Ateges bener sing dikandhakake Nilasari. Lan ora
bener sing dipikirake dheweke.
|
“Ayo,
diombe,Nak!” Sawetara suwe Mak Kuntala mlebu terus nggawa wedang teh loro.
“Matur
nuwun ,Mbah.” Kujang Anom jupuk cangkire. Teh anget kuwi diombe sethithik-mbaka
sethithik.”Wah, kenthel lan eca, Mbah. Jumbuh sanget kaliyan swasana ingkang
asrep kados ngaten.”
“Satemene
ana apa ? Sliramu wengi-wengi teka kene,Nak?”
“Ku...kula..”Kujang
Anom kurang pengandel.
“Aja
ngono!” Mak Kuntala aweh pamrayoga.
Wusanane
Kujang Anomm nyritakake kabeh ora tedheng aling-aling , blaka suta terus terang
apa anane. Ngenani anggone dheweke
nggoleki Nilasari ora ketemu , nganti tekan nemokake Nilasari ana
ngomahe Mak Kuntala.
“Amarga
Nila ketemu karo anak angkatku, Sangkan?” Mak Kuntala bisa nyandhaki kadadean
apa sing kelakon.
Kujang
Anom manthuk.”Nalika Nilasari wangsul kula nesu sanget. Kula kinten piyambake
sampun nyidrani kula,Mbah.”
Mak
Kuntala mung gedhek-gedhek. Bathuke mengkerut. “Kowe kebangeten,Nak. Bojomu
sawijining wanita sing luhur bebudene. Dheweke uga njaga pakurmatane
kulawarga.”
“Kula
ngertos, Kula ngertos sanget ,Mbah. Mila menika kula pundhut garwa.Nanging kula
cubriya sanget. Netra batin kula sampun kadamel peteng.”
“Simbah
ngerti,Cubriya kuwi pratandha tresna. Nanging ora adil manawa kowe duwe
pandakwa sing ora –ora, sawetara kuwi b ojomu durung menehi keterangan
apa-apa.”
Kujang
Anom dhingkluk.Dheweke rumangsa nalangsa banget.
“Ya
uwis, sing uwis ya uwis.Becike kowe enggal mulih. Temonana bojomu. Njaluka
ngapura. Lan liya wektu yen kowe cemburu digoleki dhisik sebabe, lagi nentokake
sikape.”
“Inggih
mbah.”
“Ya
ngono kuwi jenenge bebrayatan, akeh godhane. Nanging kabeh mau nambahi endhah
lan mundhak katresnane. Malah yen kasil ngadhepi samubarang panggodha kanthi
becik, bakal bisa aweh pangeling-eling temahan ora sida mbaleni sing kurang
p[rayoga.”
“Inggih,Mbah
matur nuwun.Simbah sampun maringi pangertosan kula.”
Simbah
ngguyu.”Aku seneng bisa ngewani kowe lan Nilasari. Aku seneng karo bojomu.
Ddheweke sawijining wanita sing luhur bebudene. Ora ana tunggale.Pesenku,
reksanen sesambungnmu karo dheweke.Aja nganti mung perkara sepele lan salah
tampa, kowe padha karengon.”
“Inggih,Mbah.Kula
janji mboten badhe mbangsuli malih. Ketingalipun kul selak kepengin manggihi
kanca estri kula ,kula sampun kangen sanget.”
“Ya,
ngati-ati.”
Kujang
Anom age-age mulih menyang ngomahe ing desa Cilincing.Dheweke mlayu lonjong
mimis. Kebak ati seneng.
Nlika
tekan ngomah, Kujang Anom nemokake bojone sing wis turu. Praupane nuduhake
manawa lagi susah atine.Dheweke ngullatibojone trenyuh.
“Nilasari,
Aku njaluk ngapura...”Kujang Anom ngelus-elus rikmane bojone kebak asih
sutresna. Aku mesake kowe amarga sikapku mau.Kujang Anom njunjung bojone digawa
menyang kamare.
“Auhg..agh...”
Nilasari ngolet sedhih.
“Tenang,
tenang. Wong ayu.” Kanthi alon Kujang Anom nurokake bojone ana paturone.
“Kang...”
Nilasari eling saka turu. Dheweke kaget genea bojone wis ana sacedhake.
“Nyi,”
Kujang Anom ngekep bojone kanthi kenceng kebak tresna.”Nyi aku njaluk pangapura.”
“Ngapura..?”
“Aku
ngrumangsani, Sliramu ora salah. Aku sing luput.Aku wis cubriya sing
ora-ora.Sing gedhe pangapuramu.”
“Kang,
sampeyan ora salah.Aku sing luput,njaluk ngapura.”
“Nyi,
liya wektu aku janji, aku ora bakal nesu sing tanpa waton.Yen ana perkara,
bakal dak goleki dhisik sing anjalari.”
“Kang,..”
Nilasari nangis kebak kabagyan.
Sabanjure
wong loro kuwi padha ngesokake katresnane nganti sawengi muput. Nganti lali
karo anakke. Emboh padha ngapa?
Genti
kang cinarita ora kaya kang ana tengahing dalan saka omahe Kujang Anom sing
tumuju menyang pasar.
Nalika
samana Kujang Anom lagi arep budhal saka ngomah nggawa asil panenane menyang
pasar.Dumadakan ana sawijining wanita ayu kang nyedhaki sakpantaran karo dheweke.
“Kujang
Anom,apa bener kowe Kujang Anom?”
Kujang
Anom sing lagi nggawa asil panenane kuwi kaget.”Kok ana wanita ayu nakoni aku
iki sapa ya?,kok dheweke wis tepung aku?”Sajroning ati dheweke tuwuh tandha
pitakon, ngeling eling sapa pawongan kuwi.
Wanita
ayu kuwi mesem katon manise.”Bener aku ora salah.kowe Kujang Anom.Caramu
ngulati persis kaya dhek emben.”
Kujang
Anom isih ngerutake bathuke, ngeling eling sapa pawongan kuwi. Dheweke durung
kelingan.
|
“Kowe
kuwi isih enom kok wis pikun, ta?”Wanita kuwi nakoni karo mencep.
“Nyuwun
pangapunten, Nimas. Kula kesupen.Sinten,Nggih? Menapa sampun nate kepanggih saderengipun?”
“Hik...hik...hik.”
Wanita kuwi nggeguyu.”Lho, kowe kuwi piye ta? Kok malah basa ?Apa pancen lali
tenan ta?Ora mung ketemu nanging malah dolan saben dina karo kowe.”
“Dolanan
bareng?” Kujang Anom njabel basane. Pikirane Kujang Anom terus kelingan nalika
dheweke isih seneng dolanan. Ya ing nalika isih cilik.Dheweke kerep dolanan
karo kancane wadon.”
“Kanti...?
O. Iya kanti ta?”Kujang Anom gumuyu.
“Bener,
aku Kanti kancamu dolan dhek emben.”Wanita kuwi guyu maneh.” Lha , wis kelingan
saiki.Sokur.”
“Kanti,
mesthi wae aku kelingan , nanging saiki kowe beda adoh banget karo kanthi sing
dhek emben.”
“Apa
bedane?”
“Wah,
akeh banget. Dhek emben kowe lucu, lincah, cengeng. Nanging saiki...” Kujang
Anom ndelengi wanita ing sangarepe.
“Saiki
piye?”Kanti ngguyu kenes.
‘Saiki
kowe ...kowe ayu banget lan dewasa.”
“Ah,
kowe kuwi.” Kanti guyu ngakak.
“Kepiye
kabare Bapak karo ibumu, rak ya sehat-sehat wae ta?”
Bareng
ditakoni ngenani Bapak lanIbune dumadakan raine kanthi dadi suntrut.”Wong
tuwaku wis seda kabeh.”
“Ah,”
Kujang Anom kaget.”Aku melu prihatin.”
Sawetara
padha meneng sabanjure kanthi wiwit ngomong. Ya wis kabeh wis kelakon. Kajaba kuwi
Bapak lan Ibuku wis tentrem ana ngalam kana. Ora perlu sedhih maneh.”
“Y ,
kuwi bener. Lha saiki kowe manggon ana ngendi?Kowe mesthine wis omah-omah ta?”
Kanti
ndhungkluk.Praupane suntrut maneh.
“O,..Aku
njaluk ngapura.Apa pitakonku gawe larane atimu?”
Kanti
nggedhek.”Ora , mung dumadakan aku kelingan karo swargi bojoku.”
“Swargi
bojomu?”
“Ya,bojoku
wis mati setahun kepungkur, amarga wabah lelara.”
“Oh...”
Kujang Anom trenyuh. “Lha terus putra-putramu?”
“Aku
durung diparingi momongan. Aku urip ijen.”
“Kanti,
kowe tabah tenan.”
“Amarga
mung kuwi wae sing kudu dak lakoni,mati apa tetep urip. Lan aku milih tetep
urip.Aku wegah mati ngenes”
Kujang
Anom ngulati kancane kuwi gumun banget. “Lha terus kowe saiki nyambut gawe
apa?”
“Aku
dagang sandhangan. Njupuk saka pedagang Palembang lan terus dak iderake ana
wewengkon kene iki. Ya saka dodolankuwi aku sih uri nganti seprene.”
“Lha,
terus kowe manggon ana ngendi?”
“Aku
ora duwe panggonan sing mesthi.Nanging ngene iki luwih kepenak kangoku. Ana
ngendi aku manggon ,ya kono kuwi omahku.Yen aku wis kesel lan pengin turu, aku terus golek panginepan lan nginep
ana kono.”
“Wah
, kowe nggegirisi. Yen aku dadi awakmu, durung mesthi bisa kaya ngono.”
Kanti
mesem.”Uwis ta , aja ngalem aku terus.Saiki critakna ngenni awakmu.Kowe saiki
mesthi wis kulawarga, omah-omah karo wanita sing ayu, lan duwe anak sing
pinter,Iya ta?”
Kujang
Anom manthuk.
“Aku meriu karo kowe.”
“Kowe
ora kena meri karo aku.Malah aku kudu nulad semangatmu kuwi.Kowe sawijining
wanita sing nggegirisi.Yen kowe gelem omah-omah mesthi kowe bakal tentrem karo
bojomu.”
“Omah-omah?”
Kanti njengkerutake alise.
“Ya,
omah-omah. Kowe isih enom, ayu. Mesthi akeh wong lanang sing ngarepake kowe.”
Kanti
meneng. Atine kandha.”Kujang saumpama kowe ngerti jerone atiku. Aku isih tresna
karo kowe.Wiwit cilik aku uwis seneng karo kowe. Nanging amarga pepisahan, akun
ora nate ketemu, mulane aku nikah. Nanging saiki bojoku wis ora ana. Lan aku
ngubengi desa mung pengin nggoleki kowe. Aku pengin ngetokake isine atiku lan
duwe pengarep-arep bisa dadi bojomu. Nanging kowe wis omah-omah.Apa maneh sing
bisa dak lakoni?”
“Kanti...kanti...”
“Ah...”
Kanti eling saka ngalamune.
“Kowe
ngalamun?”
“Ora...aku
ming mikirake usulanmu mau.”
“Dak
rasa usulanku mau luwih prayoga. Kowe kudu nyoba.Omah-omah maneh.Duwe bojo sing
tanggung jawab ngayomi lan menehi nafkah lahir batin.Dadi kowe ora perlu
nyambut gawe abot kaya ngono.”
“Aku
ngerti, aku bakal mikirake luwih njlimet.”
“Ya.”
“Saiki
kowe manggon ana ngendi?Apa aku oleh dolan menyang ngomahmu?”
“Ya,
genah oleh. Kowe perangane kulawargaku. Kapan wae kowe gelem. Kowe bisa teka
ngomahku.Omahku ing desa Cilicing.”
“Desa
Cilincing?”
“Ya,
ora adoh saka kene. Mlaku udakara rong kilo meter mangetan kowe bakal nemokake
omahku.”
“Ya.”
“Dak
tunggu.Mengko dak tepungake karo bojoku. Bojoku jenenge Nilasari. Bojoku wanita
sing becik semanak.”
Kanti
mesem.
“Ya,
wis”Ngono dhisik aku dak mbacutake laku menyang pasar ngedol asil panenku iki.”
Kanti
manthuk tandha sarujuk.Sabanjure wong loro kuwi padha budhal menyang ancase
dhewe-dhewe.
7.Katresnan Sejati
A
|
na ing dalan mau
nalika Kujang Anom jagongan karo Kanti. Ana sawijining pawongan sing weruh.
Pawongan kuwi ora liya Sangkan. Sangkan
sing saiki wis martobat nglereni tumindake sing ora becik. Bareng ngerti
kahanan kuwi Sangkan tuwuh rasa cubriyane marang Kujang Anom. Mulane dheweke
terus kepengin ngandhani Nilasari. Age-age dheweke mlayu menyang ngomahe
Nilasari.
Nalika
tekan ngomahe Nilasari. Dheweke weruh Nilasari lagi mepe kumbahan ana nglatar.
|
“Sangkan.
Ana apa?”
“Nila...”Sangkan
nata ambegane sing ngangsek.
Nilasari
ngguyu. “Sangkan ditenangke dhisik pikirmu. Kowe kena apa? Genea mlayu-mlayu
kaya ngono?”
“Ya...aku
mau weruh bojomu ana dalan...”
“Oh,
dadine kowe mau ketemu karo bojoku. Dheweke lagi menyang pasar adol asil
panenane.”
“Ya.
Aku ngerti.Nanging...”
“Nanging
kepiye? ”Nilasari ora ngerti.
“Bojomu
mau jagongan ngglenik karo wanita ayu banget.”
“Wanita...?
Sapa?”
“Aku
ora ngerti. Nanging wanita kuwi isih enom. Saumur karo kowe. Dheweke ayu
banget. Lan sajake dheweke wis tepung becik. Dheweke padha jagongan ngglenik.”
“Apa
iya?” Nilasari setengah ora ngandel. Sasuwene iki sing dingerteni, bojone kuwi
sawijining wong lanang sing anteng arang srawung, apa maneh karo wanita.Dadi...
“Nggg...Aku
ngandhani iki ora pengin manasi atimu, Mung pengin menehi ngerti. Sabanjure
kowe dhewe sing kudu golek ngerti dhewe, kepiye satemene sesambungane wanita
kuwi karo bojomu. Saiki aku njaluk pamit. Isih akeh gawean sing kudu dak
tindakake.” Sangkan age-age arep lunga.
“Kosik.!”Nilasari
nyandhet olehe arep lunga.
“Ana
apa?”Sangkan mandhek mbalik.
“Ng...”
Nilasari dadi bingung.Dheweke dhewe satenane ora ngerti apa ing bakal
dikandhakake.”Ora...ora sida.”
Sangkan
bisa ngerti, Nilasari mesthine nggresah amarga kabar sing digawa kuwi.
“Nila
, kowe ora usah nggresah amarga kabar kuwi. Amarga iki durung genah. Supaya
kowe luwih cetha, mengko ditakokake marang bojomu dhewe. Uwis ya aku pamit.”
Nilasari
manthuk. Ana mendhung nggenteyong ana praupane Nilasari.
Nalika
Kujang Anom mulih saka pasar, Nilasari ngatonake praupane sing mbesengut. Kujang
Anom rumangsa gumun ndeleng sikape bojone kuwi.
“Nyi,
Sliramu kuwi kena apa?” Pitakone arih karo ngelus-elus rambute bojone.
Satemene
Nilasari kepengin nakokake kabeh sing dikandhakake Sangkan. Nanging emboh kepiye,
ilate rumangsa kaku. Wusanane mung gedhek-gedhek wae.
“Kowe
aja ngapusi,Nyi. Aku bisa ngerti, mesthi ana perkara sing ruwet sing lagi
dipikir.”
“Ora...”
“Nyi...”
“Ora...yen
aku ngomong, ora. Ya ora!” Nilasari sengol.
Mesthi
wae Kujang Anom kaget ngrungokake. Bojo sing adat saben sareh saiki kok rada ngoso.
“Ya
uwis yen ora apa-apa. Nanging dak jaluk blaka suta karo aku. Aja di ampet
dhewe.”
Nilasari
meneng.
Kujang
Anom nglirik bojone nggresah.”O, Gusti,wonten napa saleresipun? Kenging menapa
Nilasari sikapipun aneh kados ngaten?” Kujang Anom ora bakal meksa bojone
supaya crita. Nanging dheweke mung kepengin gawe Nilasari seneng wae. Dheweke
bakal ngalembana masakane bojone utawa ngenani ayune wae. Mesthine wae samubarang
sing bisa dilakoni bakal dilakoni kanggo kabagyane bojone kuwi.
“Wadhuh
wetengku ngelih banget.Aku pengin mangan olah-olahane bojoku.” Kujang Anom
menyang meja pangan .Dheweke lungguh lan mbukak tutup panganan, nanging...”Lho kok ora ana apa-apane?Apa
durung masak Nyi?”
Nilasari
gedhek.” Dina iki aku lagi ora karep. Dadi aku ora olah-olah. Sing gedhe
ngapuramu,ya Kang.”
Kujang
Anom rada mangkel. Wetenge krasa ngelih banget. Nanging dheweke mbudidaya mesem
nyabarake rasane.
“Ya
uwis , yen ora ana panganan.” Kujang Anom ngadek saka lungguhe.
“Arep
nyandi?”Pitakone Nilasari.
“Aku
sing arep olah-olah. Aku pengin gawe senengmu.”
Kandhane karo ngguyu.
Nilasari
kamitenggengen. Dheweke rumangsa ora kepenak atine. Dheweke wis nyubriyani ala
nanging kok malah nuduhake kabecikan marang dheweke. Aja-aja dheweke pancen
salah. Nilasari cemburu banget.
“Wanita
kuwi isih enom. Saumur karo kowe...” Dumadakan omongane sangkan mau esuk
kumandhang ana pikirane.”Dheweke ayu banget. Lan sajake wis padha tepung becik.
Dheweke padha jagongan ngglenik.”
Genining
asmara ngubal rasa cubriya. Lan tanpa guneman dheweke mlebu kamar.
Kujang
Anom njengkerutake bathuke. Nanging dheweke duwe tekad , ora bakal nesoni
bojone. Kareben meneng wae, manawa pancen kuwi sing dikarepake bojone. Mengko
yen bojone wis tenang lagi diajak rembugan.
Ing
dina candhake nalika Kuajng Anom lan
Nilasari padha ana ngomah. Ana tamu sing teka . Tamu kuwi sawijining wanita
sing ayu. Tamune kuwi mau ora liya Kanti.
“Kula
nuwun.” Keprungu swaraning pawongan sing teka ngomahe. Nilasari sing lagi
ndulang Kujang Sakti, age-age nggendhong anake terus ngengakake kori.
“Oh...”
Nilasari kaget. Dheweke weruh sawijining wanita ayu ngadek ana ngarepe.
Wanita
kuwi mesem, eseme pahit madu.”Nyuwun panganpunten. Menapa leres mriki
griyanipun Kujang Anom?”
Bathuke
Nilasari njengkerut. “Sapa wanita iki? Dheweke babar pisan ora tepung. Terus ,
kena apa dheweke nakokake Kujang Anom bojone?” Nilasari takon sajroning batin.
“Leres
pancen menika griyanipun Kujang Anom, Semah kula. Nyai menika sinten? Lan
kenging menapa madosi semah kula?” Pitakone nilasari rada mangkel.
|
Wanita
kuwi mesem maneh.” Nyuwun pangapunten menapa leres nyai menika Nilasari.?”
Nilasari
saya gumun. Kena apa wanita kuwi bisa tepung karo aku?” Inggih kula menika
Nilasari.Lajeng Nyai piyambak?”
“Nami
kula Kanti. Kula rencangipun Kujang Anom nalika tasih alit. Kala wingi kula
kepanggih piyambake nalika badhe dhateng peken. Lan kula kasuwun dhateng
griyanipun.”
Wadanane
Nilasari kedadak dadi abang amarga ngampet nesune. Dadine wong iki sing wingi
dikandhakake karo Sangkan? Nilasari ngulati Kanti kanthi taliti.Pancen bener
pawongann iki ayu rupane. Kulite rai alus ora ana cacade. Nanging dheweke uga
genit. Benges lan abang-abang pipi ngriasi wadanane. Nilasari dadi males.
“Kanti..!”
Keprungu wong jeluk-jeluk.
Wanita
loro kuwi noleh. Lan dhewehe weruh Kujang Anom mlayu marani dheweke sakloron.
“Kanti
wusanane kowe teka ngomahku. Kandhane Kujang Anom karo seneng. Amarga saka
senenge dheweke ora nggatekake bojone. Kawigatene mung tumuju marang tamune
sing lagi teka.
Kanti
guyu seneng.”Iya pancen dina iki aku wis ngrancang bakal mrene .”
“Tenane?”
“Ya,
aku pengin ngerti omahmu. Aku uga kepengin weruh bojomu lan
anak-anakmu.Tetepungan karo dheweke. Dadi sedulure.
“Ah,
Kanti. Kowe pancen wanita sing becik.”
“Ya
, mesthi .Kowe kelingan ta nalika aku nulungi kowe tiba ana blumbang cilik
terus gluprut lendhut kae?”
“Ya,
aku kelingan.”
Kanti
guyu.” Wektu kuwi...”
Nilasari
wis ora kuwat ngampet maneh rasa cemburune weruh guneman sing semanak banget
kuwi. Dheweke mlayu menyang kamar karo nangis.
Ana
ing amben kamare, Nilasari ngutahake kabeh panalangsane. Dheweke nangis
mbeguguk.
“Ibu
kena apa?”Pitakone Kujang Sari. Bocah cilik kuwi tangi amarga krungu tangise
Ibune.
Nilasari
ora mangsuli. Dheweke terus nangis wae.Atine lara, lara banget. Kanyata bener sing dikandhakake Sangkan. Kujang Anom
lan wanita kuwi.
|
“Ibu...”
Kujang Sari melu-melu nangis. Atine bocah kuwi pancen gambang kesenggol.
“Sari
kena apa kowe nangis?Aja nangis,Nak. Nilasari ngekep putrane kenceng.
“Bu...huk...huk...huk....Sari Sedhih amarga Ibu nangis. Ibu aja nangis.!
Aja sedhih bu.!”
“Sari...”Ora
malah mandhek anggone nangis nanging malah saya sedhih krungu omongane anake
kuwi. Dumadakan Nilasari kelingan. Kepiye upamane Kujang Anom lan wanita kuwi
mlebu? Dheweke mesthi bakal ngerti kahanan kuwi mau.Ora kena,Dheweke sakloron
ora kena ngerti. Wong sakloron ora kena seneng ancik-ancik kasengsarane
dheweke.
Nilasari
gadek saka lungguhe. Dheweke mlayu menyang lawange terus ngunci.
“Uwis,Sari
aja nangis. Sari ora kena nangis.”
“Ibu,
kepiye aku ora nangis .Lha wong Ibu dhewe nangis.”
“Kowe
bener.” Nilasari meneng olehe nangis. Dheweke ngunjal ambegan.” Awake dhewe ora
kena nangis.Awake dhewe ora kena sedhih.”Saiki tangise Nilasari mung kari
pisan-pisan.
Weruh
Ibune leren olehe nangis,Kujang Sari uga terus meneng. Nilasari ngusapi eluh
ing pipine anake.Kujang Sari gumuyu.Tangane kiwa ngusapi eluhe Ibune.
Nilasari
mesem.”Sari apa kowe nresnani Ibu?”
Kujang
Sari ngulati Ibune.”Bu, mesthi wae aku tresna Ibu.Aku sayang Ibu. Ibu ,wanita
sing paling dak sayang sakdonya iki.”
“Sari..”
Nilasari atine trenyuh banget. Dheweke terus ngekep anake kuwi. ”Sari Ibu uga
nresnani kowe.Sayang banget...”
“Nyi,Nyi!”
Keprungu panjeluke Kujang Anom lan thothokan lawang. Nilasari mung meneng. Dheweke
ora gelem mangsuli ,lan uga ora gelem ngulaki lawange.
“Nyi...”Kujang
Anom njeluk maneh.
Nilasari
tetep meneng.
“Ibu,ngapa
Ibu ora mbukak lawange? Kuwi rak Bapak ta? Pitakone Kujang Sari .
“Ora,
Sari. Wektu iki Ibu ora kepengin ketemu Bapak dhisik.”
“Lha
ngapa? Bapak rak wong becik. Apa Ibu karo Bapak lagi padu?” Pitakone bocah kuwi
polos. Amarga saben dheweke padu karo Kujang Panitra sikape kaya ibune. Ngambek
ora gelem ketemu karo Kujang Panitra.
“Sari...”Atine
Nilasari kaya kecocok, kepiye anggone menehi keterangan karo Kujang Sari.
“Nyi..Nyi,Ayo
metu, Kanti pengin ngomong karo kowe,Nyi.”
Nilasari
krungu kandhane sing ngono kuwi dadi saya gemes. Kanthi kapeksa karo ngapet
tangise, Nilasari ngapusi.”Ngapurane , Kang, dumadakan sirahku cekot-cekot.Aku
pengin turu.”
“Oh,
kowe mumet. Kena apa? Apa lara?, bukaken lawange aku pengin ngerti kahananmu.”
“Uwis
Kang ,aku ora apa-apa. Kakang ora perlu kuwatir. Wektu iki aku lagi pengin dhewekan. Dak jaluk
pangertenmu.”
Praupane
Kujang Anom aclum. Pranyata nganti saiki Nilasari isih nesu. Lan dheweke babar
pisan ora ngerti apa perkarane. Kahanan sing banget ora ngepenaki ati. Dheweke
terus bali menyang kamar tamu kanthi wadana surem.
“Kowe
ana apa,kok katon sedhih?” Pitakone Kanti.
Kujang
Anom nggedhek.”Ora, aku ora apa-apa.”
“Aja
ngapusi, cetha banget yen kowe lagi ana perkara.”
“Ora,Mung
wae aku sedhih, amarga bojoku lagi lara.”
“Lara?
Lara apa?”Kanti gumun. Sakngertine dheweke. Nilasari mau ora ngatonake yen lagi
lara.Awake seger .
“Kandhane
mumet.Dheweke njaluk ngapura ora bisa nemoni.”
Kanti
mesem.”Ora apa-apa.Mbok manawa lara ati.”
“Lara
ati?”
“Iya.
Lara ati karo aku.”
“Karo
kowe? Kujang Anom ora ngerti.
“Perasaane
wanita kuwi luwih alus. Amarga aku bisa ngrasakake manawa bojomu duwe sikap
aneh marang aku. Sikape kurang semanak.”
“Ora
mungkin. Nilasari sawijining wanita sing grapyak. Dheweke gampang srawung karo
sapa wae. Apa maneh karo kowe.”
Kanti
gedhek.”Bojomu pancen bisa grapyak lan semanak
karo sapa wae ,nanging ora karo aku.”
“Lha
ngapa? Apa kowe wis nate cecongkrahan sadurunge?”
“Ora,
ketemu wae lagi saiki, kepiye bisane conghkrah?”
“Lha
terus?”
“Dheweke
mung cemburu karo aku.”
“Cemburu...?Ah.
Kena apa dheweke cemburu karo kowe? Ora ana sambungan apa-apa ing antarane
awake dhewe.Awake dhewe mung kanca nalika cilik.”
“Pancen,
dheweke wanita sing wis duwe bojo, dheweke bakal nganggep wanita sing nyedhaki
bojone dadi saingane.”
“Ah
,ngono kuwi kebangeten.” Kujang Anom setengah ngguyu.
“Nanging
kuwi bener. Saumpama aku dadi bojomu, mbok manawa aku uga duwe sikap kaya
ngono. Kowe dhewe, apa ora nate cemburu?”
“Aku...ng...”Kujang
Anom ngeling-eling. Mesthi wae dheweke nate cemburu. Manawa ana wong lanang
liya sing nggatekake Nilasari, mesthi wae dheweke cemburu.Apa maneh nalika
Nilasari jagongan karo Sangkan wektu kuwi. Dheweke nesu banget. Dadi..mbok manawa Nilasari duwe rasa kaya
ngono kuwi.
“Nate
ora?” Kanti ora sabar.
“Ya,
nate.” Kujang Anom guyu.”Malah aku luwih kerep cemburu katimbang bojoku.”
“Lan
saka panemumu, apa Nilasari cemburu karo aku?”
“Mbok
manawa , amarga wiwit wingi sikape aneh marang aku. Dhek wingi awake dhewe rak
ketemu ana dalan. Lan saiki maneh, nalika kowe teka ngomah dheweke duwe sikap
kaya ngono.”
“Ya,
ngono kuwi wong wadon. Terkadhang aku dadi randha ngene iki , rumangsa uripku
kurang tentrem.”
“Lha
ngapa?”
“Akeh
wong sing nyubriyani aku. Ing saben papan para wanita ngulati aku jijik,
kuwatir yen aku ngrayu bojone. Lan ing kene wae ana nggone kancaku akrab , aku oleh
kelakuan sing padha. Pancene apa salahku? Aku ora nate pengin ngrebut bojone
wong. Nanging genea sikape padha kaya ngono?Ora adil tenan.”
“Pancen
ora adil, nanging kuwatire kuwi ana alesane.”
“Kowe
kuwi.” Kanti mencep.”Dadi dianggep aku wanita lelemeran, ngono?”
Kujang
Anom ngguyu.”Ora . Aku ngerti ngenani kowe .Kowe wis dak anggep kaya sedulurku
dhewe.”
“Lha
terus?”
“Karepku
.Sanajan kowe kuwi randha nanging kowe kuwi isih enom. Becike kowe kuwi
omah-omah maneh.”
“A..apa?”
“Duwe
bojo maneh bakal gawe uripmu luwih tentrem lan luwih kepenak. Wong liya mesthi
ora sakepenake nganggep kowe.”
Kanti
meneng wae krungu swara kaya ngono kuwi.Tembung-tembunge Kujang Anom ana
bebere. Nanging ...saiki Kujang Anom wis duwe bojo. Lha terus arep omah-omah
karo sapa? Mung Kujang Anom siji-sijine priya sing ditresanani.
“Kanti,
yen kowe gelem. Aku bisa nggolekake wong lanang sing becik kanggo sisihanmu.”
“Na...nanging...”
“Kanti
.usulku iki mau kudu dilelimbang.”
Kanti
ngunjal ambegan. “Kowe bener. Aku kudu duwe bojo kanggo ngedhem fitnah iki.
Nanging, sapa sing gelem dadi bojoku?”
“Aj
kuwatir, mesthi akeh wong lanangv sing gelem. Lan aku bakal mbudidya
nggolekake.Bakal dak golekake sing luwih becik.”
Gelem-ora
gelem Kanti manthuk amarga sarujuk, terus mulih.
Nalika
Nilasari lungguh mikirake nasibe ing ngarep cendhela.Dheweke durung bisa
ngilangi rasa cemburune karo tyamune sing jeneng Kanti. Lawange kamar isih
tutupan.Dheweke durung nglilani Kujang Anom mlebu.Dheweke durung bisa aweh
pangapura. Dheweke durung bisa nampa kelakuane Kujang Anom marang Kanti.
M<anut panemune wong lanang sing wis duwe bojo kuwi ora kena cedhak-cedhak
karo wong wadon liya. Aja-aja Kujang Anom nresnani wanita kuwi. Mesthi wae,
wanita kuwi ayu, isih enom, pinter dandan.Wong lanang ngendi sing ora kepencut
karo dheweke.
Dumadakan
nalika Nilasari ngengakake lawang kamare , Kujang Anom ana ngarep lawang kluwi.
Nilasari kaget sanalika.
“Ihh!.”
Nilasari ngranggeh lawang arep ditutup maneh.
“Kosik!”
Kujang Anom ngelekake.”Aja ditutup sayang.Aku pengen mlebu.”
“Emoh
,aku wegah.”Nilasari ngeyel.”
Nanging
tenagane Kujang Anom luwih rosa, dheweke kasil mbukak lawang lan mlebu kamar.
Nilasari mrengut karo ngedohi.
“Sayang...”
kujang Anom, ngrayu bojone sing lagi nesu. Dheweke nyedhak lan ngrangkul
pundhake.
“Uculna!”Nilasari
mberot.
“Ora
dak uculake.”
“Uculna
, Aku emoh digawe kaya ngene.”
“Nyi,
kowe kuwi bojoku. Lan aku nresnani banget, mulane aku wegah nguculake.”
Nilasari
mentheleng. Mripate abang “Sayang? Kowe ngomong sayang?. Kudune kuwi diomongake
karo Kanti.”
“Karo
Kanti?”
“Iya,
dheweke rak sing ta sayang lan sing ta tresnani.”
“Nyi,...apa
kowe cemburu?” Kujang Anom saiki percaya kandhane Kanti mau. Manawa bojone
cemburu.Dheweke ngguyu.
“Cemburu,
sapa sing cemburu?Aku babar pisan ora cemburu.Gunane apa cemburu barang?”
Kujang
Anom ngguyu kemekelen. Wis cetha manawa dheweke kuwi cemburu karo Kanti,
nanging nyelaki, emoh ngakoni.
“Ngapa
ngguyu?”
“Ya
, mesthi wae ngguyu.”
“Nyebeli
!”
“Nyi,
antarane aku lan Kanti ora ana sesambungan katresnan. Aku mung kanca akrab
nalika isih cilik. Kanti wiwit biyen wis dak anggep kaya adhiku dhewe. Ora
luwih lan ora kurang.”
“Ngapusi.”
“Nyi,
yen ora ngandel, kowe bisa takon dhewe karo Kanti.
“Ora
sudi.”
“Sakarepmu,
kowe percaya apa ora. Sing cetha aku tresna banget karo kowe. Lan ora ana
wanita liya sing bisa ngganti panggonanmu ana jero atiku.”
Swarane
Kujang Anom kuwi alus , banget gawe getere atine Nilasari. Sanajan saiki
dheweke sebel marang bojone. Nanging ing sajroning ati banget tresnane.
|
“Nyi,
aku njaluk ngapura, manawa sapatemonku karo Kanti gawe larane atimu.”
Nilasari
mung meneng.
“Nyi,
Kanti sawijining wanita sing kudune dimesakake. Wiwit cilik, tansah nandhang
sengsara. Nalika umur limang tahun, Ibue kandhung mati. Terus dheweke diemong
karo Bapak lan ibu tirine. Nanging kasunyatane Ibu tirine kuwi kejem. Dheweke
kerep dipilara. Wektu cilik aku siji-sijine kanca sing bis aweh panglipur kalane lagi susah. Nalika umur
wolung tahun aku pisah. Lan aku lagi ketemu maneh dhek wingi awan.Wong tuwane
saiki wis mati. Dheweke duwe bojo, bojone ya wis mati. Dheweke saiki urip ijen.
Ora duwe kulawarga, ora duwe sanak sedulur. Mula kuwi aku kepengin kowe gelem
dadi kancane. Nganggep perangan kulawargane dhewe iki. Nganggep kaya adhimu
dhewe.”
Nilasari
mung meneng. Dheweke ngetokake eluh. Dheweke rumangsa trenyuh krungu critane
bojone kuwi mau. Saumpama dheweke dadi Kanti mesthi wae ya sedhih.
Kujang
Anom mesem. Dheweke ngerti manawa bojone kuwi wanita sing alus atine. Dheweke
gampang trenyuh. Perasaane luwih tajem. Dheweke percaya manawa bakal gelem
nampa Kanti.
“Nyi,
kowe gelem ngapura aku,ta?” Panjaluke Kujang Anom maneh,karo nggegem tangane
Nilasari .
“Kang,
yen ngono dudu sampeyan sing salah. Nanging aku.”
“Ora,”
Kujang Anom ngrangkul pundhake bojone terus ngekep menyang dhadhane.”Sliramu
babar pisan ora luput,Nyi. Yen sliramu cemburu kuwi,cihna manawa tresna banget aku. Kaya aku biyen, nalika
sliramu jagongan karo Sangkan. Aku cemburu amarga aku tresna banget.”
Nilasari
misek-misek.
“Iki
mung salah tampa sing kudu dibenerake. Lan saiki sliramu wis mudheng perkarane
,ta?”
Nilasari
manthuk tandha sarujuk.
“Ya,
sokur, yen ngono.”Kujang Anom ngekep bojone kenceng.
“Kang
aku tresna banget.”
“Aku
iya.”
“Kang,
dak jaluk, katresnane awake dhewe iki langgeng.”
“Ya,
iki sing diarani Katresnan sejati.”
Sakarone
terus padha ngesokake rasa kangene ana pagulingane.
8.Kanca Dadi
Besan
P
|
utra –putrane
Kujang Anom lan Nilasari saiki wis dhewasa. Sing lanang bagus-bagus lan sing
wadon ayu rupane. Kujang Anom anggone omah-omah wis selawe tahun lawase. Bungah
susah wis padha diliwati bebarengan. Kabagyan lan pacobaning urip teka silih
gumanti, saya nyantosakake talining katresnan ing antarane dheweke.
|
Ing
sawijining dina nalika Putrane barep Kujang Panitra lagi teka ngomah, Nilasari
lagi olah-olah ana gandhok.
”Bu,”
Kandhane Kujang Panitra.
“Kowe
wis mulih Panitra?”
“Inggih,
Bu.”
“Praupanmu
katon padhang dina iki.Mesthi kowe lagi seneng.”
“Bedhekane
Ibu leres.” Kandhane pemudha sing awake tegap lan dhuwur kuwi.
“Kabagyan
apa sing lagi ko rasakake, Apa sakirane gelem nyritakake marang Ibu?”
“Temtu.Boten
namung kaliyan Ibu nanging ugi kaliyan Bapak.”
“Kandhakna.!”
Panjaluke Nilasari.
“Ibu,
napa sakintene Ibu kersa nglamaraken Intan Kemuning kangge kula?”
“Apa
?” Nilasari ngulati putrane.
“Bu
kula kepengin emah-emah.Umur kula sampun cekap. Sampun 24 tahun.”Kujang Panitra
mesem.
“Panitra...”
Nilasari nyedhaki anake. Tangane digegem. Dheweke ngulati wiwit saka ubun-ubun
nganti tekan dlamakan sikil.
“Ibu,wonten
menapa,ta?”
Nilasari
gedhek. “Ibu ora apa-apa. Ibu ora krasa manawa kowe saiki wis dhiwasa. Kowe wis
arep duwe bojo? Pangrasaku kaya lagi wingi anggonku nglairake kowe.”
Kujang
Panitra mesem krungu ngendikane Ibune kuwi. “ Ibu ...Mesthi kemawon kula sampun
mboten lare alit malih.”
“Kowe
matur pengin nglamar sapa mau?”
“Intan
Kemuning ,Bu. Putrane Bibi Centring. Ibu pirsa ta manawi piyambake lare ingkang
sae. Kula tresna sanget.”
“Mesthi,
Ibu uga seneng karo bocah kuwi. Dheweke
grapyak, sopan, subasita , ambeg welas. Aku percaya, kowe sakloron bakal
dadi pasangan sing cocok banget.”
“Manawi
ngaten , Ibu kersa nglamaraken kangge kula?”
“Ya,,
mesthi wae.” Nilasari mesem. Dumadakan eseme ganti njengkerute bathuk.
“O,
Gusti,Gawat!” Nilasari mbalikake awak,dheweke lagi kelingan manawa sega sing
dimasak kobong amarga kesuwen olehe jagongan karo Kujang Panitra.Age-age matine
kompore.
“Bu,
nyuwun ngapunten,gara-gara kula sekulipun gosong.”
“Ora
apa-apa, wong ora saben dina.”
Kujang
Panitra dadi lega atine.” Manawi ngaten, benjang awakipun piyambak dhateng
griyanipun Bibi Centring nggih, Bu?”
“Iya.”
“Matur
nuwun ,Bu.” Kujang Panitra ngrangkul Ibune.
Sesasi
candhake, neningkahan antarane Kujang Panitra lan Intan Kemuning ditindakake.
Pahargyan kanthi prasaja, nanging nggawa makna sing luwih jero tumrap kulawarga
loro kuwi. Saiki ora mung sesambungan kekancan wae nanging dadi bebesanan
antarane kulawargane Nilasari lan kulawargane Centring.
Sawise
neningkahan, Kujang Panitra gawe omah ing desa Cibening. Ing kana Kujang Panitra
nggarap sawah sing jembar tinggalane Embahe.
Genti
kang kinocap. Nlika samana Nilasari ana ngomahe lagi ana tamu sawijining bocah
enom sing jenenge Pananjung.
“Sari!,...sari!”
Nilasari jeluk-jeluk anake wadon.Nanging ora ana wangsulan.gumun, menyang ngendi
anake wadon sing ditresnani kuwi?Jero ngomah ora ana, jaba ngomah ya ora
ana.Emboh menyng ngendi bocahe saiki?
“Sampun,
Bu . Manawi Kujang Sari mboten wonten, kula nyuwun pamit rumiyin.” Ature
nom-noman sing jenenge Pananjung.
“Wadhuh,
Pananjung, Sing gedhe pangapuramu,ya. Kujang Sari lagi ora ana ngomah.”
Pananjung
mesem.”Inggih,Bu.Mboten dados menapa.Sanes wekdal kula sowan malih.”
“Ya
, yen ngono.”
“Mangga
,Bu.”Pananjung ninggalake Nilasari.
Nilasari
ngulati gegere Pananjung nganti ilang ing enggokane dalan. Nilasari nurokake
awake ana dingklik dawa. Pikirane nerawang marang Kujang Sari. Anake wadon
saiki wis umur 21 tahun. Dheweke dadi sawijining prawan sing ayu ,
lincah,sumringah lan rada ugungan.
Akeh
jejaka ing desane sing padha teka ngomahe saperlu nglamar Kujang Sari, utawa
mung dolan wae lan ngajak jagongan. Nanging anake wadon kuwi ora maelu wong
lanang sing teka ana ngomahe.
Menang-meneng
Nilasari dadi was sumelang.Kanggo wong
ing desane, umur 21 tahun dudu umur sing pantes kanggo prawan sing durung
omah-omah. Kudune umur limalas tekan pitulas tahun, prawan kuwi wis
diomah-omahake.
Nanging
apa sing bisa ditindakne? Saben dheweke nawakake sawijining Jejaka marang
Kujang Sari, tansah ditampik. Dheweke kandha manawa bakal omah-omah karo wong sing
ditresnani. Sawijining Jejaka sing tanggung jawab lan becik kanggo kulawarga.
Lan saka antarane Jejaka sing padha teka , ora ana sing trep tumrap katetepane
Kujang Sari.
“Ibu,!”
Krungu bengokan.
Nilasari
eling saka ngalamune. Dheweke weruh Kujang Sari lagi mlayu nyedhaki. Pipine
prawan kuwi duren sajuring.Kringet nelesi ing bathuke. Napase ngangsek.
“Sari,
kowe kuwi saka ngendi?Ngapa mlayyu-mlayu kaya ngono?Panyapane Nilasari.
“Bu.
Bu aku seneng. Seneng banget.” Kujang Sari nggegem tlapak tangane Ibune kenceng.
“Tenane?”Nilasari
melu seneng krungu omongane anake kuwi.”Nanging genea kowe seneng,sayang?”
“Aku
wis nemokake bojo sing dak idham-idhamake.Bu.”
“Apa?’
Nilasari kaget ngrungokake.
“Iya,
Bu. Dheweke nggantheng banget, apikan, tanggung jawab, dhiwasa. Aku seneng
banget,Bu.”
Alise
Nilasari njengkerut.Apa karepe anake wadon? Ana ngendi dheweke tetepungan karo
Jejaka kuwi?Lan kena apa dheweke tete[ungan ana njaba?, Kok ora ana ngomah?
Nilasari dhegdhegan. Dheweke kuwatir banget. Apa maneh Kujang Sari sawijining
prawan.
|
“Sari,
critakna marang Ibu, Sapa Jejaka kuwi?Ana ngendi kowe tepung? Lan kena apa kowe
tetepungan ana dalan? Kok ora diajak ana ngomah?” Pitakone Nilasari nreces.
“Wadhuh,
Bu.Tenang wae.Ayo lungguh. Sari bakal nyritakake kabeh.” Kujang Sari nggeret
Ibune menyang dingklik dawa.
“Lha,saiki
critakna sing kanthi cetha!”
“Ya.”
Kujang sari gumuyu. Mripate hanerawang nalika nyritakake pengalamane sing endah
sing mentas dirasakake.
“Wis
seminggu iki Sari menyang pelabuhan. Sari seneng weruh karamean sing ana kana.
Para saudagar saka ngendi-endi padha nglumpuk ana kana, dheweke padha gawa
dagangan sing kene durung ana. Ana porselin, keramik , sutra, perhiasan emas
lan perak, lan isih akeh banget. Sasuwene limang sasi kepungkur iki, Sari mesthi
nyelengi dhuwit sing maringi Ibu. Saiki celenganku wis nglumpuk akeh, lan Sari
pengin nyaosi bebungah marang Ibu. Amarga Ibu sawijining wanita sing paling dak
sayang ing donya iki.”
Nilasari
gumuyu krungu tuture anake wadon kuwi.
“Telung
dina kepungkur Sari mecah celengan kuwi lan kabeh dhuwite dak gawa menyang
pelabuhan. Sari terus milih barang sing apik banget kanggo Ibu. Nalika arep
mbayar barang kuwi, dumadakan dhuwit sing dak gawa ilang kabeh. Sari sedhih
banget. Wis suwe olehe nyelengi, nanging wektu bakal dak gunakake, dhuwit kuwi
malah ilang ngono wae.”
“Oh,
Gusti, apa ana maling sing nyolong?”
“Sari
ora ngerti. Sing genah dhuwit kuwi ilang.”
“Saking
susahku aku nangis. Dumadakan ana wong sing dhodhok ana cedhakku.”
‘Kowe
kena apa?’ Pitakone pawongan kuwi.
Aku
ora mangsuli. Aku terus nangis.
Wong
kuwi ya meneng wae. Ora takon apa-apa karo aku. Nanging dheweke iya ora lunga.
Dheweke malah sila ana cedhaku. Suwe-suwe aku pekewuh. Lan terus meneng . Aku
gumun ngulati pawongan kuwi.
‘Satemene
kowe kuwi sapa?kena apa kowe nunggoni aku? Pitakonku marang dheweke.
Wong
kuwi gumuyu. Pranyata dheweke kuwi Jaka sing bagus Bu.Apa maneh manawa lagi
ngguyu.
|
‘Aku
mesakake kowe’ Kandhane lirih.
‘Mesakne’
Sari ora duwe pangira manawa Jejaka kuwi bakal kandha kaya ngono. Pancene sapa
dheweke? Tepung wae ora.
‘Iya,
aku mesake kowe. Ana papan sing rame kaya ngene kowe nangis dhewekan. Mesthi
kakadean sing ala tumempuh kowe.iya ta?’
Aku
mung dhingkluk.
‘Wong
–wong ora ana sing maelu kowe, kabeh padha repot dhewe-dhewe. Mulane kuwi aku
pengin ngancani lan nglipur kowe.’
Aku
mung meneng wae ,Bu.
‘
Satemene apa sing kelakon?Sanajan aku lagi ketemu. Nanging kowe bisa mercaya
aku. Sapa ngerti aku bisa aweh pitulungan.’
Aku
terus nyawangi wong kuwi.Aku pengin ngerti dheweke kuwi tulus apa ora.Lan saka
panyawangku wong kuwi mau tulus tenan.
Aku
terus netepake lan aku terus ngomong ‘ya ‘ ngono,Bu.
Jejaka
kuwi manthuk lan siaga ngrungokake critaku. Panyawange dhungkluk ngulati lemah.
‘Aku
nggawa dhuwit sing akeh bakal dak tukokake sawijining barang sing dak pengini.
Barang kuwi bakal dak aturake marang Ibu, wanita sing banget dak tresnani sak
donya iki.Nanging...’
‘Nanging
kena apa?’
‘Dumadakan
dhuwit kuwi ilang’
‘Ilang?’
‘Ya,
ilang ngono wae.’
‘Apa
ana wong sing njupuk? Ing pelabuhan iki pancen akeh copete. Dadi yen ora
ngati-ati, bisa-bisa kecopetan.’
‘Aku
ora ngerti. Emboh kecopetan ,emboh niba .Sing genah, aku wis ngubengi
pelabuahan iki dak goleki ora ketemu.’Aku terus dhingkluk sedhih, Bu.
‘Lha
terus karepmu piye?’
‘Emboh?”Aku
nangis maneh.
‘Uwis,
aja susah.’ Nom-noman kuwi nyoba aweh panglipur.’Pancene apa ta barang sing
arep dituku?’
‘Kalung
saka kulit kerang. Dak rasa Ibu bakal katon ayu yen ngagem kalung kuwi.’
‘Ya,
tunggunen sawetara!’jejaka kuwi lunga ninggalake aku.
Ora
let suwe dheweke terus bali.
‘Apa
kaya ngene iki sing bakal dituku?’Pitakone jejaka kuwi karo nuduhake kalung
saka kulit kerang marang aku.
‘Ya,
ngene iki sing bakal dak tuku.’
‘Yen
ngono iki kanggo kowe.’Wong kuwi ngguyu karo ngulungake kalung kuwi mau menyang
aku.
Kalung
kuwi terus dak tampani , tanganku gemeter.
Bareng
kalunge wis dak tampani Jejaka kuwi terus age-age arep lunga. Nanging terus dak
candhet.
‘Kosik.’
‘Ana
apa?’Pitakone Jejaka kuwi.
‘Ma...matur
nuwun.’
‘Ya,
padha-padha.’
‘Yen
oleh ngerti , sapa jenengmu?’
‘Jenengku
Sinar Panjang.’
‘Sinar
Panjang, ? Mesthi kowe dudu wong kene?’
‘Ya,
aku saka negara manca. Bapakku saudagar. Lan aku ngewangi dagang ana kene. Lha
terus kowe dhewe sapa?’
‘Aku
Kujang Sari, omahku ora adoh saka kene.’
‘Panjang!’
Dumadakan ana swara sing njeluk. Terus aku weruh ana wong lanang setengah umur
nyedhaki dheweke.
‘Aku
dijeluk.Aku kudu lunga saiki.Nganti ketemu maneh Sari.’
‘Ya,
nganti ketemu maneh, Panjang.’
Aku
terus pepisahan. Aku ndelengi lungane Jejaka kuwi kanthi sedhih. Sari kaya
kelangan barang, emboh apa?
“Dadi
kalung iki sing menehi Jejaka kuwi?” Pitakone Nilasari karo nyekeli kalunge.
“Iya,
Bu.”
“Sari,
jejaka kuwi apikan.”
“Iya
Bu.”
“Lan
kowe seneng?”
Kujang
Sari ndhungkluk.
“Nanging
wong kuwi saka tanah sabrang,Sari. Kepiye bisane kowe omah-omah karo dheweke?”
“Genea
ora bisa, Bu? Sanajan dheweke wong saka tanah sabrang.Nanging dheweke Jejaka
sing becik atine.”
“Nak,
nganti tekan saiki durung ana sing duwe bojo karo wong manca. Bisa-bisa iki
mengko dianggep sawijining bab sing ala.”
“Ibu,
ora susah maelu penemune wong liya.Sing paling penting awake dhewe ora tumindak
salah.Lan manehe apa bedane wong saka desane dhewe karo wong manca?Awake dhewe
padha-padha titahe Gusti .Derajade padha kabeh.Mung bektine wae sing
mbedakake.”
Nilasari
meneng.
9. Mantu Saka
Manca
C
|
Andhik ala katon
ing jagad kulon mratandani lamun bagaskara wus wancine angslup akarya petenging
rahina. Kujang sari sajrone telung dina tansah menyang pelabuhan saperlu jagongan
karo Sinar Panjang bocah saka manca. Sawise cukup anggone padha tetepungan ora
let suwe tuwuh rasa katresnane terus dadi ngrembaka. Pasarujukane sakloron
satemah Sinar Panjang bakal nglamar Kujang Sari menyang ngomahe.
“Ibu,mengko sore Sinar Panjang karo bapake
arep teka mrene. Aku nyuwun , Bapak karo Ibu nampa kanthi becik.” Kujang Sari
terus ngadek lan ninggalake Ibune sing isih kami tenggengen.
Apa
sing dikandhakake Kujang Sari bener. Sawise surup ngomahe ana tamu loro wong manca
sing durung ditepungi Kujang Anom lan Nilasari. Wong loro kuwi age-age diaturi
mlebu ngomah lan lungguh ana sandhuwuring klasa pandhan.
“Dipun
tepangaken kula Suling Sakti,Lan menika anak kula tunggal, Sinar Panjang. Kula
kekalih menika Saudagar saking manca.” Kandhane tamu setengah tuwa kuwi
nepungake.
Kujang
Anom nampa salamane tamu loro kuwi.Dene Nilasari mung mesem karo ngulati tamune
kebak panaliten.
“Kula
Kujang Anom, lan menika kanca estri kula Nilasari. Ketingalipun nembe sepisan
menika kula pinanggih.”
Suling
Sakti manthuk.”Panjenengan leres. Nanging putra kula lan putri panjenengan
sampun tetepungan sae.”
”Putra
lan putri...?”
“Inggih,putra
kula Sinar Panjang kaliyan putri panjenengan Kujang Sari.”
|
“O...”
Kujang Anom kaget banget. Dheweke babar pisan ora ngerti perkara iki.
“Dheweke
bener,Kang. Dhek wingi Kujang Sari nyritakake marang aku.” Klesikane Nilasari.
Kujang
Anom manthuk-manthuk.”Dados putri kula kalih putra panjenengan sampun tepang
sae.?”
“Inggih.”
“Lajeng
,kersanipun rawuh mriki wonten menapa?”
“Kula
pengin nglamar putri panjenengan badhe dipun ajak emah-emah kalihan anak kula
Sinar Panjang.”
“Menapa...?”
Kujang Anom kaget banget. Dheweke babar pisan ora duwe pangira. Dheweke ngulati
bojone maneh.
“Sing
gedhe ngapuramu Kang.Aku lali ngandhakake iki mau kabeh.” Kandhane Nilasari.
Kujang
Anom ambegan dawa. Satemene dheweke rada mangkel karo kadadean sing sarwa
dumadakan iki.Nanging dheweke nyoba kanthi sikap sing luwih prayoga.
“Nyuwun
pangapunten Ki sanak.Menawi kepareng kula badhe rembagan rumiyin kaliyan
Kujangsari.”
“Inggih,
mangga.Ingkang sakeca mawon ,mboten sisah kesesa.”
Sawise
manthuk Kujang Anom lan Nilasari padha mlebu menyang kamare Kujang Sari. Ing
Jero kamar Kujang Sari lungguh timpuh ana jogan.Dheweke lagi komat-kamit maca
donga supaya oleh bojo sing becik tumrap dheweke. Manawa Sinar Panjang pancen
dadi jodhone muga-muga diparingi dalan lan gangsaring laku.
“Sari...”
Keprungu panjelukan sing alus.”Apa wis rampung olehe ndonga?” Kujang Sari
age-age ngrampungake olehe donga.” Bapak,Ibu..”
“Mrenea
! Ana perkara sing bakal dak rembug karo kowe.”
“Iya,
apa iki perkara Sinar Panjang?Apa Bapak Ibu wis menehi wangsulan?” Mripate
Kujang Sari mbrabak.
Kujang
Anom lan Nilasari padha ulat-ulatan. Dheweke padha ngerti rasa tresna sumunar ing
mripate Kujang Sari.
“Sari,
blaka suta aku kaget banget, krungu lamaran iki. Kowe ora nate matur Bapak
ngenani perkara iki.” Kandhane Kujang Anom.
“Ibu...Aku
rak wis matur Ibu ta?.” Kujang Sari nglirik Ibune.
“Eh...”.Nilasari
ora bisa mangsuli.
“Kena
apa Ibu ora matur Bapak. Dak kira kabeh wis pirsa?”
Nilasari
ngulati Kujang Anom kanthi sedhih.
“Nyi,
satemene ana apa? Kena apa kowe ora ngandhakake perkara sing wigati kaya ngene
karo aku?”
|
Nilasari
mung meneng.Mripate kembeng-kembeng waspa.
Kujang
Sari lan Kujang Anom dadi gumun.
“Ibu,
satemene Ibu kepiye?”Kujang Sari ngrangkul Ibune.
“Sari,aku
njaluk ngapura.Satemene Ibu....”
“Satemene
Ibu kepiye, Bu? Kandhakna karo Sari!”
“Satemene
Ibu tresna banget karo Sari. Lan Ibu emoh kelangan Sari.”Nilasari ngrangkul
Kujang Sari kenceng.
“Ibu...”
Kujang Sari ora ngira Ibune bakal ngendika kaya ngono.
“Sari,kowe
siji-sijine anakku wadon.Yen kowe omah-omah karo dheweke mesthi kowe digawa
menyang manca. Lha terus Ibu ana kene karo sapa? Ibu bakal kelangan kowe
Ndhuk.” Nilasari terus nangis.
“Ibu...”
Kujang sari lagi bisa mangerteni karepe Ibune. Lha terus dheweke kudu kepiye?
Kujang
Anom mesem. Dheweke bisa mangerteni apa sing dipikir lan dirasakake Nilasari. Kuwi
lumrah. Nanging kepiye maneh Kujang Sari duweni urip dhewe. Lan jodho kuwi ana
karsane Gusti. Ora nyawang papan panggonan ,drajad pangkat,suku,warna kulit lan
liya liyane.Dadi saumpama Jejaka kuwi pancen pinasthi dadi jodhone Kujang Sari
kena apa kudu ditampik?
“Nyi...”Kujang
Anom nyekel pundhake Bojone kebak asih.”Aku ngerti rasamu.Nanging manawa Kujang
Sari nresnani Jejaka kuwi, apa maneh sing bisa ditindakne?Dheweke jejaka sing
budine becik. Ora ana pawadan awake dhewe nampik.”
“Aku
ngerti,nanging aku wegah kelangan Kujang Sari. Dheweke anakku wadon siji-sijine.”
“Ibu,
sanajan aku digawa menyang manca karo bojoku.Nanging aku janji ora bakal
nglalekake Ibu.Aku bakal tansah ndongakake ibu ana ngendi wae papane. Lan aku
bakal mbudidaya bisa niliki Ibu sawanci-wanci.”Kujang Sari nglipur Ibune sing
sedhih.
“Kandhane
anake dhewe kuwi bener. Lan ora ana sing langgeng ing donya iki. Sawanci-wanci
mengko awake dhewe bakal pepisahan, emboh kuwi pisah merga panggonan apa amarga
ditimbali Gusti. Manawa awake dhewe duwe tekad kang becik muga-muga awake dhewe
bisa terus bebarengan tekan ing ngalam kalanggengan.”
Nilasari
mung meneng. Dheweke nyoba nggatekake tembung-tembunge sing lanang kuwi.
“Bu,aku
nyuwun idi palilah ya,Bu. Aku dak omah-omah karo Sinar Panjang.”Kujang Sari
nggegem tangane Ibune kenceng.
“Ya,
yen ngono...” Nilasari wusanane kandha kanthi lirih. Sanajan atine ngomong beda
nanging dheweke ora pengin ngrusak kabagyane anak wadone kuwi.
“Bu...”Kujang
Sari terus mara menyang rangkulane Ibune.” Matur nuwun ,Bu.”
Sabanjure
Kujang Anom lan Nilasari terus bali menyang kamar tamu, nemone tamune loro sing
wiwit mau ngenteni .
“Ki
sanak Suling Sakti, nyuwun pangapunten mbok bilih anggenipun nyrantos radi
sawetawis.Inggih amargi kula nembe ngertos ngengingi perkawis menika.”
“Inggih
mboten dados menapa.”
“Kala
wau sampun kula rembag kaliyan anak kula Kujang Sari ingkang badhe nglamapahi?”
“Lajeng
katetepanipun kados pundi,Ki Kujang Anom?”Pitakone Sinar Panjang selak kepengin
ngerti wangsulane.
“Kula
jejeripun tiyang sepuh wenang murba ,nanging mboten wenang wasesanipun.”
“Cethanipun kados pundi Ki ? Kok kula dereng
mangertos?”
“Sinaosa
Ibunipun kirang rena amargi rumaos kecalan anak wadon ingkang namung setunggal,
ewa semanten wusananipun namung sumangga.”
“O,
ngaten.”
“Lha
kenging menapa kirang rena?”
“Kuwatos
manawi mangke manggen wonten griya panjenengan, tebih saking ngriki. Manawi
kangen mboten saged pinanggih.”
“O,
prekawis menika gampil Ki.Kula kalih anak kula asring dhateng ngriki. Mangke
saged sowan mriki.”
“O.
Inggih matur nuwun.”
“Lajeng
mbenjang menapa lare kekalih dipun dhaupaken?”
“Manawi
minggu ngajeng kados pundi?”
“Inggih
kula sarujuk sanget.”
Sabanjure
Suling Sakti lan Sinar Panjang age-age nyuwun pamit.
Ing
dina pasarujukake antarane kulawargane Kujang Anom lan Nilasari lan kulawargane
Suling Sakti wis tekan wektune. Bocah sakarone didhaupake. Dhaupe Kujang Sari
karo Sinar Panjang dianakake mung prasaja nanging kebak kawigaten tumrap tangga
teparone. Apa maneh dina sesuke Kujang Sari bakal melu bojone menyang manca.
|
“Nak, dak dongakake supaya Gusti tansah paring
berkah marang kowe lan kulawargamu.”Kandhane Nilasari karo ngrangkul Kujang
Sari. Dina sepisanan tumrap pepisahane dheweke.
“Matur
nuwun ,Bu. Muga Gusti ngabulake dongane Ibu.”
Nilasari
manthuk.
“Lan
sliramu,Nak” Kandhane Nilasari menyang Sinar Panjang.”Jaganen bojomu kanthi
becik. Tresnanana kaya sira nresnani awakmu dhewe.Dheweke bakal ngetutake
sliramu menyang manca, papan sing beda banget karo kene.Ing kana dheweke ora
duwe sapa –sapa saliyane awakmu. Dadi kowe kudu bisa ngayomi dheweke.”
“Inggih,
Bu. Sampun kuwatos. Kula badhe jagi Kujang Sari kanthi sae. Piyambakaipun
mujudaken kencana ingkang awis sanget tumrap gesang kula. Ingkang tansah kula
tresnani lan kula asihi.”
“He.Kapale
wis teka...! Kandhane wong-wong ing pelabuhan.
Dheweke
padha genti ngulati kapal sing wis teka rumaket ing pinggir segara kanthi
alon-alon nanging mesthi.
“Sari,
kapale wis teka. Ayo enggal tata-tata!” Kandhane Sinar Panjang marang Kujang
Sari.
“Iya,
Bapak Ibu lan sedulurku kabeh. Sari nyuwun pamit.”
Nilasari
ngrangkul putrane kenceng dikantheni mijiling waspa. “Sari jaganen awakmu
kanthi becik!”
“Iya,
Bu. Semono uga Ibu kudu njaga kasarasane Ibu.”
“Kowe
kudu kerep ngabari Ibu. Sokur bisa kerep tilik mrene.”
“Iya
, Bu.”
“Uwis,
Kujang Sari kudu enggal lunga.” Kanthi alus Kujang Anom ngelingake Nilasari.
Kanthi
abot sajroning ati Nilasari nguculi
rangkulane menyang Kujang Sari. Saiki genti Kujang Anom sing ngrangkul Nilasari.
Wusanane Kujang Sari sarombongan padha budhal menyang negara manca.
10.Pante Karang
Nini
M
|
anungsa urip
kudu tansah setya tuhu. Setya tuhu mring prajanji mbutuhake pangorbanan kang
ora kena disangga lamba. Pangorbanan amarga setya tuhu adat lupiya bisa nguwohake
kanugrahan saka Kang Maha kawasa.
Ora
let suwe sawise neningkahane Kujang Sari,kulawargane Kujang Anom lan Nilasari
bakal nganakake pahargyan maneh.Wektu iki dhaupe Putrane sing wuragil, Kujang
Sakti.
Kujang
Sakti omah-omah karo prawan ayu lan kenes, Sekar Arum putrine Kanti lan
Sangkan.
“Wah
aku babar pisan ora duwe pangira, manawa anak-anake dhewe padha jejodhohan.”
Kandhane Kanti nalika mertamu menyang ngomahe Kujang Anom lan Nilasari.
“Bener.
Sadurunge padha neningkahan, awake dhewe wis dadi kanca raket. Lan saiki sesambungan
kuwi saya rumaket. Ora ngemungake kanca kenthel , nanging malah dadi
bebesanan.”Kandhane Kujang Anom.
“Naging
kena apa Nilasari katon sedhih.?” Pitakone Sangkan.”Apa dheweke kurang seneng
ngenani pahargyan iki?”
Nilasari
kaget. “Ah.,..aku seneng.”
“Nanging
kena apa katon sedhih?”
“Aku...”
Kujang
Anom mesem.” Nilasari ora sedhih mung trenyuh karo pahragyan iki.”
“Trenyuh...?
Oh., Kowe wanita sing alus bebudenmu Nilasari.” Kanti ngalembana.
Nilasari
mung mesem.
Dheweke
terus padha jagongan kanthi kepenak.
“Wadhuh,
ketungkul jagongan nganti aku ora krasa yen wancine wis surup.” Kandhane Kanti
karo ngulati srengengene sing meh angslup.
“Wah
iya, Awake dhewe kudu enggal mulih ,sayang.”
“Ah,
ora sah kesusu, iki isih sore.”
“Iya,
saiki rak wis dadi besan, padha nginep wae ana kene.” Kandhane Kujang Anom.
“Nginep?”
Kanti lan Sangkan padha ulat-ulatan.Kanti gedhek.
“Sing
gedhe ngapurane, Ora ateges aku ora gelem nginep. Nanging ana sing kudu daka
rampungake ana ngomah.” Sangkan nampik kanthi alus.
Kujang
Anom lan Nilasari mesem. ”Ya, uwis ora apa-apa.”
“Yen
ngono aku njaluk pamit.” Kabeh padha ngadek.
Kanti
ngrangkul Nilasari.”Aku seneng bisa dadi besanmu.”
“Aku
iya.”
“Ayo
mulih,Nyi. Sangkan nyekel lengene bojone
ngajak enggal mulih. Sakarone terus padha ninggalake omahe Kujang Anom.
Sawise
dheweke padha ilang saka pandulu, Kujang Anom ngajak bojone mlebu ngomah. Lawang
omahe ditutup rapet. Swasana dadi nyamum.
Ing
dina candhake nalika Kujang Anom menyang sawah dumadakan Kujang Panitra teka
ngomahe Nilasari.
“Bu,
kula mbeta kabar kabingahan.”Ature kujang Panitra.
Nilasari
mesem. Lagi teka wae, putra pambayune kuwi wis bengok-bengok seneng.
“Ana
apa ,Panitra? Kabar kabungahan apa ?”
“Bu,
samenika Ibu sampun dados Nini.” Kujang Panitra nyekeli astane Ibune.
“Piye
kandhamu? Ibu wis dadi Nini?”
“Inggih,Bu.
Kalawingi estri kula sampun babaran.”
“Tenane?”
Mripate Nilasari sing maune sayu katon sumunar.
“Leres,Bu.
Piyambakipun nglairaken bayi ayu tur lucu.”
“Ah,
Panitra!” Nilasari ngrangkul putrane.”Iki sawijining kagetan sing nyenengake.”
“Inggih,Bu.”
“Ayo
menyang ngomahmu, Ibu wis ora sabar pengin ngerti.”
“Nanging,
kula kedah nyaosi kabar Bapak rumiyin.”
“Wa,
iya. Saking senengku, terus nglalekake Bapakmu. Dheweke ana sawah. Cepet enggal
diparani.”
Kujang
Panitra age-age menyang sawah nusul Bapake. Nilasari kebak rasa seneng dheweke
terus ganti sandhangan sing luwih apik. Atine wektu kuwi kaya kajugrugan wukir
kencana, sawise kelangan anak-anake saka ngomahe.
Sawise
Kujang Anom tekan ngomah lan wis ganti sandhangan sing sarwa pantes, Kaki Nini
kuwi terus menyang ngomahe Kujang Putra ing desa Cibening. Dene kujang Panitra
mulih luwih dhisik.
Bareng
tekan ngomahe Kujang Panitra, Kaki Nini kuwi terus wijik lan enggal niliki lan
nggendhong putune sing lagi lahir.
“Nyi,
ora krasa ya. Saiki awake dhewe wis tuwa.”Kandhane Kujang Anom.
Nilasari
manthuk lan gumuyu. Dheweke ngayun putune sing ana gendhongane. Rasane lagi
wingi dadi manten, jebule wis duwe putu sing nggemesake.”
“Yen
ngono awake dhewe kudu ngowahi jelukane dhewe.”
“Iya,
kowe wis pantes dijeluk Kaki,Kang.”
“Lan
kowe dijeluk, Nini.”
“Aki...”
“Nini...”
Sakarone
padha ngguyu cekakakan, ngagetake bayi sing lagi digendhong. Bayi kuwi ngolet
lan nangis alon.
“Cup...cup...cup..meneng.tu..”Nilasari
ngepuk-puk bokonge bayi kuwi alon-alon.
“Ah,awake
dhewe keseron sajake.” Kujang Anom mesem.
“Cup..cup...cup.Ah
Bayine turu maneh.”
“Iya,
bocah sing apik iki”
“Bener,
beda banget karo Panitra dhek emben. Panitra akeh rewele lan yen nangis banter
banget.”
“Mbok
manawa bayi iki turun Ibune.”
“Wah,
aku seneng banget,Ki. Tekane putuku iki gawe uripku luwih endah.”
“Ya
sokur. Wektu kepungkur iki kowe tansah katon sedhih, muga –muga saiki ora
maneh.”
Nilasari
manthuk.”Apa maneh manawa Panitra duwe anak sing kaping pindho, ping telu,ping
papat. Wah nyenengake banget.”
“Durung
maneh manawa ditambah bayine Kujang Sari.”
“Lan
Kujang Sakti.”
“Awake
dhewe ora bakal kijenan.”
“Ha...ha...ha.”
Dhweke padha gumuyu maneh.
Genti
kang dicaritakake nalika samana putune Ki Kujang Anom lan Nini Nilasari wis ana
cacah telu. Loro saka Kujang Panitra lan siji saka Kujang Sakti. Dene Kujang
Sari dheweke ora mangerti.Uwis suwe banget anak wadon kuwi ora aweh kabar.
Wiwit
lungane menyang negara manca, Kujang Sari lagi
kaping pindho menehi kabar. Sepisan, dheweke crita manawa uripe tansah
kebak kabagyan. Bojone sawijining pria sing apik banget, pangerten,kabeh sing
dipengini mesthi diwujudi. Kujang Sari banget diugung. Layang kapindho
nyritakake manawa Kujang Sari lagi mbobot patang sasi, nanging kadadean sing
ora becik tumempuh ing dheweke.Nalika ngumbahi ana kali Kujang Sari kepleset
lan tiba. Wusanane bayi ing kandhungane miskram. Kujang Sari lan Bojone sedhih
banget. Lan dheweke nampa kanthi lila legawa. Kabeh mau mung dipasrahake ana
ngarsane Gusti.
Nilasari
lan Kujang Anom melu ngrasakake susah nalika kuwi. Nanging sing banget gawe
susahe Nilasari yakuwi, nganti tekan saiki durung nate mulih. Kamangka dhek
emben Kujang Sari nate janji manawa bakal budidaya nglonggarake wektu kanggo
mulih.
Nilasari
banget anggone ngarep-arep tekane anak wadone kuwi. Wewayangane Kujang Sari
tansah ketok-ketoken wae ana ing pandulune. Dheweke pengin banget ketemu karo
Kujang Sari. Dheweke kepenging ngelus-elus maneh rambute. Kangen karo solah tingkahe
Kujang Sari sing tansah katon seneng polatane.
Sanajan
saiki Nilasari wis urip seneng amarga tekane putu-putune, nanging isih krasa
kurang amarga ora anane Kujang Sari.
“Ni...”
Kujang Anom nyekel pundhake nilasari.
Nilasari
eling saka ngalamune. “Ah , Aki.”
Kujang
Anom mesem weruh kumembenging waspa kang mijil saka mripate Nilasari.”Ni, Ana
apa? Kowe nangis?”
Guyune
Kujang Anom saya seru. “Nini, kowe kuwi lucu banget, kandhane ora nangis, nanging kena
apa eluhe metu?”
“Ki,...Nini
Mung...”
“Mung
apa?”
“Nini
kangen Kujang Sari.”
“Kujang
Sari?” Kujang Anom manthuk-manthuk.
“Wis
sepuluh tahun dheweke lunga saka kene. Nanging ngantin saiki ora ana kabar
ngenani dheweke.”
“Nini,
Bener. Menyang ngendi wae bocah kuwi? Kandhane dheweke bakal tilik ngomah.
Nanging buktine, nganti saiki dheweke durung mulih. Malah kabar wae ora ana
wiwit dheweke miskram.”
“Ki
aku dadi sumelang, aja –aja ana kadadean sing ora becik sing tumempuh marang
Kujang Sari.
“Hus..”
Aki nempelake drijine menyang tutuke Nilasari.”Kowe ora kena duwe pikiran
ala,Ni. Pikirane awake dhewe kuwi padha karo donga. Mikira mung sing
becik-becik wae.”
“Nanging,Ki.
Saben-saben aku kelingan Kujang Sari atiku mung sedhih. Ora bisa tumindak
apa-apa.”
“Susah
kuwi barang sing lumrah, sing wigati awake dhewe ora kena kebacut-bacut olehe
sedhih. Rasa sedhih kuwi ora bisa ngrampungake perkara.”
“Lha
terus awake dhewe kudu piye ,Ki?”
“Awake
dhewe kudu dedonga.”
“Ki,
awake dhewe pancen kudu dedonga , nanging kudu dikantheni pambudidaya.”
“Iya.”
“Lha
terus kepiye pambudidayane awake dhewe, supaya ketemu Kujang Sari?Aku wis
kangen banget.”
Kujang
Anom ngalamun.
“Ki.
Kepiye saumpama awake dhewe menyang negara manca, niliki Kujang Sari?”
“Apa?
Lunga menyang negara manca?”
“Iya,
Ki.kuwi salah sijine cara.”
“Nanging
saumurku aku durung nate mrana.”
“Pancen,
nanging awake dhewe rak bisa takon karo para saudagar ing pelabuhan. Dheweke
mesthi wis padha tepung karo Suling Sakti lan Sinar Panjang.”
“Iya,
ya.Nanging aku dak budhal dhewe wae.
“Iya,
Ki. Enggala menyang pelabuhan. Nakokake Kujang Sari.”
Kujang
Anom ora tega nampik panjaluke bojone kuwi. Mulane Dheweke terus ngiyani.
Nilasari
gumuyu seneng atine.
Esuk-esuk
Kujang Anom wis budhal menyang pelabuhan. Dheweke bakal nakokake ngenani Suling
Sakti lan Sinar Panjang marang para saudagar.
“Dadi
Aki pengin mrana?” Pitakone salah sijijne saudagar saka negara manca.”Bener,
Tuan. Apa Tuan ngerti omahe Tuan Suling Sakti lan Tuan Sinar Panjang?”
“Ya methi wae ngerti, Dheweke kabeh kuwi kanca
saperjuanganku.”
“Oh,
Aki rumangsa seneng atine.”
“Dheweke
manggon ing desa Langkap.Sacedhake desaku.”
“Apa
Tuan ngerti Kujang Sari mantune Tuan Suling Sakti?”
“Kujang
Sari...?Hmm..Apa dheweke bojone Sinar Panjang.?”
“Iya
, bener.”
“Aku
ngerti, dheweke wanita sing budine luhur.”
“Kepiye
kahanane kulawargane? Apa apik-apik wae?”
“Mesthi.Dheweke
kulawarga sing becik, uripe katon tentrem.”
“Apa
dheweke uwis duwe keturunan?”
“Ya.”
“Oh,
sokurlah.”Kujang Anom seneng banget ngrungokake.
Saudagar
saka negara manca kuwi ngulati Kujang Anom.”Apa Aki duwe sesambungan kulawarga
karo dheweke?”
Aki
manthuk.”Tuan Suling Sakti kuwi besanku.”
“O.
Dadi Kujang Sari kuwi putrane Aki?”
“Iya.
Wis suwe banget dheweke ora niliki aku. Aku lan bojoku wis kangen banget. Mula
kuwi aku duwe gagasan bakal niliki lan nggawa dheweke mrene.”
“O.
Ngono kersane.”
“Iya
, Tuan. Lan yen Tuan ora kabotan aku bakal nunut kapale Tuan tekan kana.”
“Mesthi,Ki.
Aku babar pisan ora kabotan. Malah aku seneng manawa bisa nulungi Aki.”
“Matur
nuwun.” Kandhane Kujang Anom seneng.”Lha terus kapan budhale?”
“Kurang
luwih seminggu maneh. Yen Aki arep melu tekaa mrene sadurunge tengah awan.”
“Iya
, aku sesuk bakal teka. Ngapunten aku wis nganggu wektune Tuan.”
“Ah,
Ora. Aki ora susah pekewuh.”
“Sepisan
maneh aku matur nuwun.”
“Iya
padha-padha Ki.”
Kanthi
ati bungah, Kujang Anom ninggalake pelabuhan. Rasa kangene marang Kujang Sari
saya banget.
Nalika
tekan ngomah Kujang Anom age-age nemoni bojone kanthi kebak kabungahan.
“Nini...Nini...!”
Nilasari
sing lagi dondom-dondom kaget mlayu nyedhaki. “Aki, kowe wis kondur?Kepiye
kasile? Apa wis krungu kabar ngenani
Kujang Sari?”
Aki
manthuk-manthuk.” Uwis. Mau Aku wis oleh kabar ngenani Kujang Sari. Lan Aki uga
wis oleh cara kanggo niliki.”
“Oh.
Ya sokur.” Wadanane Nilasari katon sumringah.
“Mau
Aki ketemu karo saudagar saka negara manca. Jebul dheweke tepung karo Suling
Sakti lan Sinar Panjang. Dheweke uga tepung karo Kujang Sari. Dadi Aki
ngrencana bakal nunut kapale saudagar kuwi tekan panggonane Kujang Sari.”
“Ki,
Aku seneng banget. Kepiye kabare Kujang Sari saiki? Apa dheweke apik-apik
wae.?”
“Apik
banget. Malah dheweke saiki uwis duwe anak.”
“Duwe
anak?..Ateges..”
“Ateges
putune tambah maneh.”
“Oh,
Ki. Aku wis ora sabar maneh pengin ketemu karo Kujang Sari lan weruh putune
dhewe.”
“Kapan
Aki arep mrana?”
“Saudagar
kuwi ngandhakake minggu ngarep.”
“Minggu
ngarep?” Nilasari sajak gela.”Apa ora kesuwen?”
“Ya
mesthi ora.Sing wigati rak awake dhewe bisa nggawa kujang Sari mrene.”
“Ki,
apa ora bisa dicepetne? Sesuk wae awake dhewe mrana. Minggu ngarep kesuwen.”
Nilasari ngrayu.
”Ora
bisa kaya ngono ,Ni.”Kujang Anom mesem.
“Lha
ngapa ora bisa?”
“Amarga
awake dhewe mung nunut kapale saudagar. Mesthi wae dheweke sing nemtokake kapan
dheweke mulih menyang desane.”
Nilasari
dhingkluk. Krungu kaya ngono kuwi dadi
gela.
“Ni,
aja sedhih kaya ngono. Sing baku awake dhewe bisa niliki Kujang Sari, Emboh
kapan wektune.
“Ya
wis aku manut,Ki.Sakarepmu.”
Bareng
tekan wektune saudagar kuwi bakal bali menyang manca Ki Kujang Anom dikandhane
supaya tata-tata.Nanging sinbg diajak mung Ki Kujang Anom wae amarga kapale kebak.
“Ki.
Sesuk awake dhewe arep menyang negara manca mula saiki ayo tata-tata
dhisik.”Kandhane Nilasari kebak semangat.
Kujang
Anom mung mesem.
“Awake
dhewe kudu nyepakake sandhangan, panganan lan oleh-oleh kanggo Kujang
Sari.Terus apa amaneh,ya?” Kandhane Nilasari karo nglebokake sandhangan menyang
koper.
“Lho,lho..lho.”
Kujang Anom kaget.
“Ana
apa ,Ki?” Nilasari ngulati karo banthuke njengkerut.
“Kanggo
apa Nini nglebokake sandhanganmu kuwi?”
“Ya,
mesthi wae kanggo ganti ana kana.”
“Salin
sandhangan?” Kujang Anom saya gumun.
“Iya
, salin. Lha kena apa? Apa aku ora oleh
salin?”
“Ora
kok ora oleh. Nanging Nini ora melu mrana.”
“Apa
Ki? Aku ora arep mrana?Nilasari genti kaget.
“Iya.”
“Ki,
apa karepmu? Lha rak bakal tilik Kujang Sari, sesuk ta?.”
“Bener.
Nanging mung Aki dhewe sing arep mrana.”
“Mung
Aki?, Lha terus Aku?”
“Nini
nunggu ana ngomah wae.”
“Nunggu
ana ngomah?”Nilasari kaget.”Lha ngapa Nini nunggu ana ngomah wae? Iki ora adil.
Nini uga pengin menyang negara manca. Nini pengin niliki Kujang Sari.”
“Aki
ngerti. Nini kangen banget karo Kujang Sari. Nanging negara manca kuwi dudu
papan sing cedhak. Kuwi adoh banget.Butuh wektu pirang-pirang dina. Aku dhewe
wae sing lunga.”
“Ora
kena ngono.Nini uga pengin melu.”
“Ni,
mangertia. Saiki awake dhewe wis ora enom maneh. Saya mundhak dina awake saya
ringkih. Nini ora bakal kuwat mlaku sing adohe semono kuwi.”
“Ki,
nini percaya , Nini bakal kuwat.”
“Ni..”
“Kanggo
anak kesayanganku. Kabeh cara bakal dak lakoni.”
“Aki
ngerti.Nanging tetep wae Nini ora oleh melu.Aki ora pengin kadadean sing ora
becik tumempuh menyang Nini.”Kujang Anom ngrangkul pundhake bojone kanthi asih.
Sanajan
kekejera kaya manuk branjangan paribasane. Panjaluke Nini Nilasari anggone
bakal melu menyang negara manca. Nanging tetep ora oleh. Kabeh mau saka rasa
ngemane Kujang Anom menyang Nini Nilasari.
|
Ing
dina esuke Nini Nilasari lan anake Kujang Panitra lan Kujang sakti padha menyang pelabuhan saperlu nguntapake
lungane Kujang Anom menyang negara manca.
Saudagar
sing ditakoni ngandhakake manawa dheweke bakal teka kono maneh udakara rong
minggu.Ngerti kabar kuwi Nilasari tambah sedhih atine, amarga tumrape wong
kangen wektu rong minggu kuwi katon suwe banget.
Sawise
Kujang Anom numpak kapal Nilasari lan anak-anake padha mulih Menyang ngomahe
dhewe-dhewe. Dene Nilasari bakal mulih menyang ngomahe Kujang Panitra supaya
ora kijenan.
Bareng
kapale kuwi wis mlaku udakara ana tengahing samodra dumadakan ana udan angin
bledhek nyamber-nyember. Lesus sindhung riwut anempuh kapale para saudagar.
Ngerti kahanan kaya ngono kuwi Kujang Anom mung pasrah marang Gusti Kang
Nguwasani urip. Pranyata angin gedhe kuwi suwe banget. Temahan kapale kelem ana
tengahing samodra. Emboh kepiye, nasibe Kujang Anom lan para saudagar sing lagi
ana njero kapal. Kabeh ora ana sing ngerti.
Rong
minggu candhake nalikane tekan wayahe Kujang Anom mulih saka negara manca. Nilasari
mulih saka ngomahe Kujang Panitra
menyang ngomahe dhewe . Dheweke olah-olah panganan sing dadi kasenengane Kujang
Anom lan Kujang Sari. Panganan kuwi kabeh wis cumepak ana sandhuwuring meja.
Sawise
kabeh wis cumepak Nini Nilasari terus nganggo sandhangan kang sarwa becik. Lan
dheweke age-age menyang pante.
Pante
katon sepi. Aneh banget. Lha rak kudune para saudagar saka manca wis padha
nglumpuk ana pelabuhan ing dina iki? Apa iki isih esuk? Apa dheweke isih padha
ana kapal ing tengah segara lan durung tekan pelabuhan.?
Nilasari
ngulati laut adoh. “Aki lan Kujang Sari cepet muliha!. Aku wis kangen banget
karo kowe kabeh. Rong minggu ngenteni, suwene kaya rong tahun.”
Sawise
suwe anggone ngenteni, srengengene saya dhuwur. Durung ana kapal siji-siji wae
sing teka. Nilasari krasa kesel sikile amarga wis kesuwen anggone ngadek.
Dheweke terus ngulati sakiwa tengene golek panggonan kanggo lungguh.
Bareng
weruh ana karang sing katon rata dheweke terus marani lan lungguh ana
sandhuwuring karang kuwi.
Sajam,
rong jam, telung jam lan malah nganti sore kapeksa durung ana kapal sing teka.
Atine Nilasari saya was sumelang.
“Oh,
Gusti . Wonten pundi semah kula lan anak kula? Kenging menapa piyambake dereng
wangsul?”Pangajabe.
Dina
esuke kadadean ngono kuwi dibaleni maneh. Ora ana kapal sing teka. Nilasari
saya sedhih. Nanging dheweke wanita sing tansah setya. Sanajan dina dina terus
gumanti, nanging dheweke tetep ngenteni ing sandhuwuring karang kuwi.
Seminggu
wis kepungkur, kabar ngenani anane Angin gedhe lagi tekan tlatah sundha.
Wong–wong desa padha was sumelang. Luwih –luwih kulawargane sing padha melu
lelayaran.
“Awake
dhewe kudu nyaosi pirsa perkara anane
angin gedhe iki marang Ibu.” Kandhane Kujang Panitra marang Kujang
Sakti.
“Bener.
Oh Gusti, ateges bapake dhewe wis...”
Wong
lanang loro kuwi rumangsa sedhih.Tanpa bisa disuwak waspane mijil tumetes ing
pipine.
“Mesake
Ibu. Apa panjenengane wis pirsa ngenani kabar iki?”
“Emboh.
Dak jaluk ,ibu apik-apik wae.Ayo cepet mrana!”
Sakarone
padha terus menyang ngomahe Ibune. Omah kuwi katon sepi. Alon –alon Kujang
Panitra ngengakake lawang. Lawange ora dikunci.Dheweke padha jeluk-jeluk Ibune
nanging ora nemokake apa –apa. Malah dheweke weruh panganan sing wis cumepak
ana dhuwur meja. Panganan kuwi kabeh wis padha wayu lan mambu.
Age-age
dheweke padha mlayu menyang pante nggoleki Ibune. Bareng tekan pante Kujang
Panitra lan Kujang Sakti terus mubeng nlusuri pante. Dheweke bengok-bengok
nyeluki Ibune.
“Kang!”
Dumadakan Kujang Sakti njerit karo nuding pernahe karang kang wujud manungsa.
Kujang
Panitra noleh lan kaget sanalika. Dheweke terus mlayu marani adhine.
‘Sakti,
wiwit kapan ana karang sing wujud manungsa ing papan iki?” Pitakone Kujang
Panitra gumun.
Kujang
Sakti nggedhek, dheweke ora ngerti.
“Sakti,
aja-aja karang iki...”Dumadakan sikile Kujang Panitra lemes lan tiba lungguh
ana pasir cedhak karang kuwi.
“Karang
iki, punarpane Ibu...” Omonge Panitra karo nangis.
“Apa...?”
Kujang Sakti durung mangerti.
“Sakti,
coba gatekna karang kuwi, kanthi cetha! Rak jebles banget karo awake Ibu, ta?”
Kujang
Sakti terus ndelengi karang kuwi kanthi taliti. Bener kandhane Kakange manawa
karang kuwi persis Ibune, Nini Nilasari.
“Da...dadi...kuwi
ibu...?” Kujang Sakti terus nangis.
Kujang
Panitra manthuk.” Bener, seminggu kepungkur Ibu ngenteni Bapak ana kene. Ibu
ngenteni kanthi setya. Nanging Bapak ora kondur. Ibu mesthi sedhih banget. Ibu
mesthi kuwatir. Mbok manawa Ibu terus nangis ana dhuwur karang kuwi.”
“Ibu..”
“Ibu
sawijining wanita sing becik lan tansah setya. Lan Gusti pirsa kabeh pengabdine
Ibu kuwi. Mulane Gusti kersa ngurangi sesanggane Ibu lan nemokake Ibu karo
Bapak ing alam kalanggengan.” Tembung-tembunge Kujang Panitra mandhek sanalika,
amarga ora kuwat ngampet tangise.
Swasana
sungkawa kuwi lumaku nganti wayah tengah awan.
“Kang,
Awake dhewe ora kena terus nangis.Ditangisana nganti entek eluhe mesthi Ibu ora
bakal bali. Malah awake dhewe kudune seneng amarga Ibu wis bisa urip mulya ana
ing ngalam kalanggengan ketemu karo Bapak.”
“Bener
kandhamu Sakti.”
“Awake
dhewe kudune rumangsa seneng amarga Ibu wis keturutan sing disuwun, bisa ketemu
karo Bapak lan urip bebarengan ing alam kalanggengan.”
“Kang
, saiki ayo dedonga nyenyuwun marang panguwasaning Gusti, muga –muga Bapak lan
Ibu diapura sakabehing kaluputane lan kapapanake ing swarga tundha sanga.”
|
Sabanjure
Wong-wong desa padha rame-rame menyang papan kuwi saperlu pengin ngerti karang
sing wujude manungsa Nini-nini. Lan wiwit kuwi papan kono sinebut Pante Karang
Nini.
Tamat