1. Bubar Panen
|
M
|
angsa panen para
among tani mepe gabah ana ing latar. Semono uga ing palatarane Abah. Parine
ing sawah wis dipaneni saiki gabahe
dipepe ana latar sadurunge digawa menyang selepan utawa penggilingan.
Nalikane
Gabah asil panene dipepe durung garing kamangka wancine wis sore mulane gabah
mau diwadhahi karung. Karepe Simbok gabah sing wis diwadhahi karung kuwi
disimpen ana jero ngomah. Nanging Abah ora sarujuk mulane sawise diwadhahi
karung diwenehake ana pinggir latar.
“Apa
gabahe ora disimpen ana njero ngomah wae ,Bah?” Pitakone Simbok.
“Wis
ana njaba wae, katimbang sesuk gawa metu maneh.”
“Lha
yen ana njaba apa aman?”
“Ya
mengko dijaga giliran.”
“Ya,
nanging awas yen ora dijaga! Aku krungu ing desa wetan kana wingi ,gabahe asile
panen durung wae digawa menyang lumbung malah wis kedhisikan digawa maling.”
“Ya,
aku ya krungu. Mulane mengko dijaga gentenan”
“Sapa
wae sing arep njaga?”
“Ya,
aku , Kabayan karo Karim gentenan.”
“Ya
wis yen ngono. Aku sumelang yen ora dijaga mengko dicolong maling.”
“Kudune
sing jaga wong loro, dadine yen sijine ngantuk sijine isih jaga.Nanging aja
malah padha turu kabeh!”
“Ya,iya.”
Wengi
kuwi Abah jaga karo keponakake sing jenege karim. Karim umure udakara rong puluh
tahun. Swasana wengi kuwi aman. Sakarone bisa gentenan jaga.
|
Dina
esuke Abah nyedhaki Kabayan sing lagi lungguh.
“Kabayan,
mau bengi aku karo Karim njaga gabah.”
“Lho
kenging menapa dijaga,Bah?.”
“Lha
apa kowe ora krungu ? Desa wetan kana wingi ana maling nyolong Gabah.Gabahe
digawa maling kabeh?”
“Lha,
lajeng dibeta ngangge napa, kok saged?”
“Kandhane
nganggo grobak. Apa malah mung dipanggul wae.”
“Wah,
menawi ngaten kedah dijaga,Bah.”
“Mulane,
mengko bengi kowe genti jaga karo Karim.”
“Hmm,
inggih,Bah.”
“Ngati-ati
aja turu wae, mbilaheni!”
“Inggih,
Bah. Mugi-mugi mboten ngantuk.”
Wengi
iku Kabayan jaga dikancani Karim.Karim omahe ora adoh saka ngomahe Abah. Kajaba
Karim isih ana maneh sing ngancani Kabayan yakuwi Umar.
Wong
telu padha lungguh ana sacedhake karung gabah cacah sepuluh karung.. Sinambi
jagongan wong telu kuwi padha mangan suguhane nganti ludhes.
“E,
aja ngantuk ya.! Karim ngelingake Kabayan.
“Ya,
dak budidaya supaya ora ngantuk.”
“Janji,
ya!”
“Ya,
aku janji.”
“Ya
ayo mengko ditinton bareng , sapa sing turu dhisik.” Umar genti ngomong. Umar
ora pengin Kabayan mengko keturon.
“Kang
,piye upama Kang Kabayan tetembangan wae.”
“Iya
,Lik. Supaya Lik Kabayan ora ngantuk.”Usule Umar.
“O,
ngono. Aku kudu nembang?”
“Iya,Kang.”
omonge Karim.
Sabanjure
Kabayan terus tetembangan .Nanging tembange ora dadi senenge Karim lan Umar.
|
“Kang,Apa
tembange ora ana liyane?” Pitakone Karim.
“Lha
piya ta?Isohku ya mung ngono kuwi.”
“Coba
nembang liyane genti,Lik!” Tembunge Umar.
“Ayo
Kang, katimbang turu aluwung nembang maneh!” Omonge Karim.
“Lha
terus ,yen aku turu kowe arep ngapa?” Pitakone Kabayan.
“Paling
sikile Lik Kabayann dislomot rokok,” Omonge Umar.
“Wah
,tega banget kowe.”
“Lha
witekna, kancane jaga kok malah turu. Kuwi padha karo ora mesakke
kancane.”Keterangane karim.
“Ya,
yen turu jenenge ngrugegake kanca.” Omonge Umar.
“Ya.”Wangsulane
Kabayan.
“Yen
ngono ayo saiki keliling maneh sakiwa tengene kene!”
“Ayo!”Sambuge
Umar.
Gelem
ora gelem Kabayan melu ngubengi papan kono. Sabanjure padha ngubengi wong telu
lan sajake kahanane aman.
“Ketoke
aman ya?”Pitakone Kabayan karo mesem.
“Sanajan
ngono awake dhewe tetep kudu melek nganti tekan esuk.”Kandhane Umar.
Wusanane
Kabayan ngewangi melek nganti parak esuk. Sanajan dheweke rada mangkel amarga
kancane loro kuwi ora padha aweh kalonggaran kanggo turu.
Telung
dina candhake gabah sing dipepe wis garing. Sawise garing terus digawa menyang
penggilingan beras. Lan Kabayan oleh ayahan ngeterake gabah kuwi menyang
selepan .
Kabayan
ngeterake gabah kuwi nganggo andhong sewan. Sawise tekan penggilingan beras
kabayan kaget amarga kono wis akeh wong liya sing padha antri. Gelem ora gelem
Kabayan melu antri ana kono. Sinambi antri nunggu urutane Kabayan ngomong
–omong karo kanca liyane. Jagongane sing dirembug tekan ngendi-endi nganti
gayeng banget.Wusanane tekan gilirane Kabayan. Sawise gabahe Kabayan diselep
saiki malih wujude dadi beras.Sabanjure digawa mulih.
Kaya
nalika mangkate Kabayan nggawa mulih berase nganggo andhong sewan. Bareng tekan
ngomah Kabayan nyimpen karung-karung beras kuwi mau ana njero ngomah. Dina
sesuk utawa sesuke bakal digawa menyang pasar. Sing digawa menyang pasar mung
saperangan, sing saperangan kanggo jaga mangan ing saben dinane.
“Kang
Kabayan.”
“Ana
apa maneh,Mi?”
“Mau
ana Pak Hansip mrene nggoleki Abah , gandheng Abah ora ana terus nakokake
kowe.”
“Lha,ngomong
apa?”
“Gandheng
Abah lagi lunga adoh mula Kang Kabayan sing kudu makili Abah ngrampungake
urusane.”
“Urusan apa ?”
“Kandhane
ana urusan sing kudu dirampungake,Kang.”
“Lha
ya,urusan apa?”
“Aku
ora ngerti.”
“Ya
wis ,saiki aku njaluk ngombe dhisik,aku ngelak.”
Gemi
age-age njupukake wedang. Sawise ngombe Kabayan terus lunga menyang Bale Desa.
Sawise
tekan Bale Desa, dheweke weruh ana wong loro lagi ngadhep Pak Kades.
“Ngapunten
Pak ,ngendikanipun Bapak nimbali kula?”
”O,
kowe Kabayan. Satemene sing duwe perkara Abah. Nanging kandhane Abah lagi lunga
adoh. Mulane kowe wae sing makili panjenengane.”
“Lha
wonten menapa ta Pak ?”
“Ngene
lho ,iki wong loro iki bakul nangka saka pasar. Kandhane dheweke iki rumangsa
diapusi karo Abah.”
“Napa?
Diapusi? Kula mboten ngertos Pak.”
“Ngene,
Dhek emben Abah adol nangka menyang bakul loro iki. Nanging nangkane kuwi wis dipaneni
Abah lan ora diwenehake marang wong loro iki, kamangka dhuwite wis ditampa
Abah.”
“Ngengingi
perkawis niku keparengna kula ngleresaken,Pak!”
“Ya,
mangga.”
“Nalika
semanten kula ningali Abah nembe omong-omongan kalihan salah satunggal bakul
kalih menika . Menapa tiyang menika menapa sanes kula kesupen Pak.”
“Ya
aku sing teka ngomahe Abah.”wangsulane bakul kuwi.
“wekdal
semanten tiyang menika nuding nangka ingkang tasih enem, ingkang adat saben
kangge nyayur.”
“Hmm
ngono?”Ngendikane Pak Kades.
“Leres
Pak, piyambakipun tumbas kanthi rega mirah amargi nangkanipun tasih enem. Ewa
semanten kenging menapa sampun pinten-pinten dinten piyambakipun mboten nate
dhateng griyane Abah malih ngantos nangkanipun dipun panen.”
“O,ngono.”
Saiki Pak Kades wiwit mudheng. Pak Kades wis ngerti jebul wis kadadean dol
tinuku ngijon sing ditindakake wong loro sing padha ngadhep kuwi.
|
”Inggih Pak Kades, kula nyuwun pamit rumiyin
mbenjang kula sowan malih,urusan perkawis menika” ature bakul loro kuwi.
“Menawi
ngaten kula nggih nyuwun pamit,Pak.”
Kabayan uga melu-melu pamitan.
“Mengko
dhisik Kabayan. Kowe ora kasengaja wis miyak boroke pengijon loro iki
mau.” Ngendikane Pak Kades.
“Napa
pengijon niku mesthi gadhah brengos kandel,Pak?”
“Wo,...
dudu kuwi tandhane. Sing cetha dheweke
kuwi wong sing kerep tuku woh-wohan isih mentah supaya regane luwih murah. Cara
kaya ngono kuwi mung nguntungake dheweke pribadhi.”
“O,ngaten
Pak Kades. Inggih menawi ngaten mangke kula matur Abah.”
“Ya
perkara kaya ngono kuwi kudu dipenggak, amarga ngrugekake para among tani.”
“Inggih
Pak, matur nuwun.”
Sawise
mangkono age-age Kabayan mulih menyang omahe.
Sedina
candhake nalika Abah wis mulih saka lungan adoh , Abah banjur nakoni Kabayan.
“Kandhane
kowe dipanggil menyang bale desa,Kabayan?”
“Inggih,Bah.
Saleresipun Abah ingkang dipun aturi naging ngepasi tindak,milanipun kula
ingkang kadhawuhan makili.”
“Lha
ana apa ta ,satemene?”
”Ngaten
Bah...”Sabanjure kabayan nyritakake perkarane.
“O,
ngono,dadine Kabayan wis ketemu karo para pengijon?”
“Pengijon
niku napa Bah?” Pitakone Gemi.
“Pengijon
kuwi wong-wong sing tuku asil panen nalika sayur utawa woh-wohan isih enom
utawa isih ana nguwit supaya oleh rega murah. Sawise mangsa panen dheweke mara
maneh saperlu maneni sing dituku dhek embene lan regane bisa mundhak luwih
larang.”
“Wah
niku cara licik ,Bah,” kandhane Gemi.
“Aturane
yen tukune isih enom ya wektu kuwi uga kudu gopek. Manawa nunggu nganti mateng
kuwi jenengi apus-apus.”
“Leres,Bah.”
Sambunge kabayan.”Dumeh duwe dhuwit.”
”Bener,
dheweke dhek emben mung menehi dhuwit Rp 5000, kamangka nangkane sepuluh. Nalika
kuwi dheweke ora nggopek nangkane sing isih enom kuwi. Nanging arep digopek
sawise mateng.”
“Yen
dipikir-pikir dheweke kuwi kaya rentenir sing nganakake dhuwit lan oleh bathi
lipet.” Kandhane Gemi.
“Bener
kuwi,Mi. Mulane awake dhewe kudu ngati-ati. Aja nganti urusan karo wong kaya
ngono maneh.” Wangsulane Abah.
“Leres
Bah. Tingkah lakunipun sampun mboten sae.
“Ya”
“Mligine
marang among tani sing kesrakat.”
Sawise
Abah ngerti apa perkarane Kabayan ditimbali menyang bale desa. Dheweke bakal
ngati-ati supaya ora nemoni perkara kaya ngono maneh.
Saiki
bareng asil panene wis diedol kabeh mung kari sing kanggo nyepaki kabutuhan
saben dinane ,Kabayan genti ngurusi wedhus-wedhuse. Kabayan ngopeni wedhus
cacah lima sing lanang mung siji dene sing papat wedok kabeh. Saben dina
Kabayan tansah ngarit kanggo makani wedhuse lan uga nggarap gawean liyane.
Nalika
kuwi wedhuse sing lanang ora gelem mangan suket, sajake lagi lara.
“Wah
kepiye iki wedhuse sing lanang kok ora gelem mangan?”
“Kang,
mbok nyuwun pirsa Pak Mantri wae!”
Pakone Gemi karo nyangking ember.Sajake dheweke arep mepe sandhangan sing
mentas dikumbah.
“Iya,ya.
Aku mengko dak mrana.”
Kabayan
terus menyang ngomahe Pak Mantri kesehatan. Untung Pak Mantri durung mangkat
menyang Puskesmas.
“Ana
apa Kabayan?Sapa sing lara?Abah apa bojomu?”
“Sanes
Pak Mantri,” wangsulane Kabayan karo lungguh.
“Lha
sapa ? apa kowe dhewe?”
“Anu...ingon-ingon
kula.”
“Kucingmu?”
“Sanes,Pak
.Menda kula.”
“Wah,kowe
ki ana-ana wae. Aku rak dudu mantri kewan ta?”
“Paling
mboten Pak Mantri saged paring wawasan.”
“Hmm...ya.Nanging
aja nyalahke aku yen obate ora cocok.”
“Inggih,Pak.”
“Ya,
piye tandha-tandhane larane wedhusmu?”
”Menda
jaler kula mboten purun nedha sampun kalih dinten. Suket ingkang kula cepakaken
mboten dipangan.”
”Wah
apa ya obate? Ora gelem mangan ateges nafsu mangane kurang. Apa mungguhna
kurang vitamin?Ya coba diwehei pil iki,” ngendikane Pak Mantri karo menehi pil perangsang
mangan.
“Nanging,kados
pundi caranipun maringaken?”
“Diombekake
wae.”
“Lha
rak mendane mboten purun nedha, Pak.”
“Lha
kowe kuwi kepiye ta. Ngombekake pil wae ora bisa?”
“Kados
pundi caranipun,Pak?”
“Ngene
wae, dhisik dhewe njupuk selang cilik.”
“Lajeng?”
|
Pile
diwenehake ana selang cilik mau.Terus pucuke selang dilebokake ana cangkeme
wedhus.”
“Lajeng
dipun damu,ngaten,Pak?”
“Ya
,bener. Kanthi mengkono pil mau bakal mlebu menyang tenggorokane wedhus.”
“Inggih,
Pak Mantri.”
Sawise
oleh katerangan Kabayan age-age mulih menyang ngomahe lan nindakake kaya sing
didhawuhake Pak Mantri. Rong dina candhake Kabayan mara maneh menyang daleme
Pak Mantri.
“Kepiye
Kabayan?, wedhuse lanang wis gelem mangan ta?” Pitakone Pak Mantri karo gumuyu.
“Dereng,pak.Menda
kula dereng purun nedha.”
“Lho
kepiye ta? Obate wis diwenehake ta?”
“Sampun,Pak.
Nanging ingkang saya dhokoh malah kula.”
“Lho
kok bisa ngono?”
“Ngaten
Pak Mantri. Kados ngendika penjenengan kala wingi, obate kula lebetetake
dhateng selang alit,lajeng kula lebetaken dhateng cangkeme menda. Nanging
dereng kula damu malah mendane sampun ndamu riyin.”
“Apa?”
“Leres,Pak.
Milanipun obate mlebet dhateng padharan kula.”
“Dadi
wedhusmu durung gelem mangan amarga durung ngombe obat?”
“Leres
Pak Mantri.”
“Wah
kowe kuwi ana-ana wae,Kabayan.”Ngendikane Pak mantri karo ngguyu. Apa ana
ngobati wedhus kleru ngobati awake dhewe?
2.Kabayan Jago Silat
|
U
|
dakara jam enem
sore kaya adat saben, Kabayan, Abah lan Simbok padha jagongan ana kamar ngarep
karo ngenteni wancine mangan sore. Gemi Eteung ana gandhok gawe wedang lan
nyepakake mangan sore. Sawise rampung Gemi terus melu jagongan ana kono.
“Niki kopine Bah.”
“Wah,
iya Mi. Matur nuuwun.” Wangsulane Abah gumuyu.
“Wah
,bojoku pancen ayu tenan. Yen ngene iki jagongane dadi saya kepenak.” Kabayan
ngalem bojone.
“Ya. Bener.”Sambunge Simbok.
“Nembe
ngrembag napa Bah?”Pitakone Gemi.
“Apa
maneh yen dudu perayaan pitulasan.”
“Wah,
mesthi gayeng,Nggih Bah?”
“Adat
saben ing desane dhewe nganakake malem tirakatan. Lan sing luwih rame maneh
bakal dianakake tetandhingan utawa
sayembara maneka warna.”Kabayan genti ngomong.
“Bener,
kaya ta balapan karung, mlayu, volly, bal-balan, badminton, baris, terus apa
maneh Kabayan?” Pitakone Simbok.
“Wah,
pokoke kathah Mbok.”
“Ya
mesthi wae akeh nanging apa awake dhewe arep melu kabeh?” Pitakone Gemi.
“Ya
pokoke melu ora ketang salah siji.” Wangsulane Simbok.
”Iya,
yen aku iki wis tuwa, arep melu lomba ya wis ora kuwat. Kepiye saumpama Kabayan
wae sing makili kulawarga, supaya melu nggayengake? Pitakone Abah.”
“Iya
Kang. Becike Kang Kabayan melu,” kandhane Gemi.
“Lha
terus arep melu lomba apa ya?” Kabayan genti takon.
“Yen
saka panemuku becike melu tetandhingan sing nggunakake kekuwatan.”Sambunge Abah.
“Tetandhingan
apa kuwi Bah?” Pitakone Simbok.
“Kabayan
bisa melu tinju utawa pencak silat.”
“Menawi
tinju kula mboten saged. Nanging manawi pencak silat mbok manawi saged.”
Kandhane Kabayan.
“Ya
wis ,yen ngono kowe melu lomba pencak silat wae.”
“Iya
Kang. Dhek emben rak nate ajar pencak silat ta?”
“Nanging
aku rak wis suwe ora gladhen.”
“Lha
yen ngono wiwit sesuk gladhen, kareben ora nguciwani”
“Bener,Kang.
Dicoba wae.”
“Sing
penting melu.” Simbok melu nyengkuyung.
“Inggih,
Bah. Manawi ngaten.” Kabayan ragu-ragu. Amarga satemene dheweke ora percaya
karo kabisane silat wektu iki. Nanging kanggo mahargya dina kamardikan ya ora
dadi apa bakune melu.
“Mumpung
wektune isih rong minggu, sesuk wiwit gladhen.”
“Iya,
Kang. Terus sesuk daftar menyang panitia.”
Dina
esuk candhake Kabayan nyathetake menyang panitia pitulasan. Dheweke milih melu
lomba pencak silat. Sing dadi panitia pencak silat ndilalah Mas Tarjo.
|
“Kowe
melu lomba pencak silat,Kabayan?”
“Bener,Mas.”
“Ya
becik ,Nanging genea ora melu tinju wae?”
“Aku
ora bisa tinju Mas.”
“O,
ngono.”
“Nanging
aku melu iki mung supaya regeng wae lho Mas. Perkara asile ya durung ngerti
mengko.”
“Ya
luwih becik melu, perkara asil ya ditonton mengko.”
Kabayan
wis nyathetake dhiri melu lomba pencak silat. Nalika metu saka pendaftaran
weruh wong pirang-pirang sing lagi padha ngomong-omong. Wong akeh kuwi uga
padha arep melu lomba sing dianakake panitia pitulasan. Dheweke uga weruh Togar
ana kono.
Nuju
Kabayan liwat kanthi ora disengaja dheweke krungu Togar karo wong-wong lagi
padha bedhekan.
“Aku
duwe bedhekan, sapa sing bisa nebak?”Kandhane Togar.
“Pancene
bedhekan apa Bang Togar?”Kandhane Budi.
“Ya
apa bedhekane?” Kandhane Parman.
“Lagi
ngapa iki kok rame banget?” Kabayan melu kandha.
”Iki
lagi bedhekan,yen arep melu ya mrenea.” Kandhane Budi.
“Ya
yen arep melu ya oleh,Kabayan.” Kandhane Togar.
“Pitakone
apa?” Kabayan takon.
”Ngene,
ana kewan aneh, yen wengi ngombe susu, yen awan mangan sega. Kewan apa kuwi?”
Pitakone Togar.
“Ah,
kucing kuwi.” Wangsulane Parman.
“Salah,
kucing kuwi mangane awan karo bengi padha yen ora gereh ya tikus.” Kandhane
Togar..
“Ya
bener. Wedhus kuwi Kang.” Wangsulane Budi.
“Wangsulanmu
saya adoh,Wedhus kuwi mangane suket.”
“Aku
ngerti bedhekane.” Kandhane Kabayan.
”Yen
ngerti apa coba?” Kandhane Togar.
“Wangsulane
walang kupu-kupu.”Omonge Kabayan.
“Lho
kok walang kupu-kupu? Apa alesane?Pitakone Parman.
“Ana
tembange”Keplop ame-ame walang kupu-kupu, awan mangan nasi yen wengi ngombe
susu.” Omonge Kabayan karo guyu.
“Bener,
kowe pancen pinter Kabayan.” Omonge Togar.
“Wah,
yen bedhekane ngono, ora lucu kuwi.”Kandhane Budi.
”Lho bedhekan kuwi kok wangsulane ana nggon
tembang.” Parman melu ora sarujuk.
“Jenenge
wae bedhekan.” Kandhane Togar.
|
Dheweke
terus padha guyu.
“Bud,
kandhane kowe arep melu pencak silat?” Pitakone Kabayan.
“Ora,Kang.
Aku melu tinju wae. Aku ora bisa silat.”Omonge Budi.”Lha Kang Kabayan arep melu
lomba apa?”
“Yen
aku arep melu lomba pencak silat.”
“Lho,
yen ngono padha Parman ,Kang.”
“Bener,ngono
Man?” Pitakone Kabayan.
“Iya,Kang.
Mung supaya regeng wae.”
“Lha
yen Bang Togar melu lomba apa?”
“Yen
aku ora melu apa-apa.”
“Lha
ngapa ora melu?”
“Aku
ora nate melu ajar beladhiri. Dadi luwih becik dadi penonton wae.”
“Piye
Man Parman, Saumpama awake dhewe gladhen silat bareng?” Kabayan ajak-ajak.
“Iya,kapan?”
“Kepiye
umpama mengko sore.?”
“Ya,
yen ana kancane malah luwih becik.” Kandhane parman.
Lakune
dina saya cepet, wektune lomba saya cedhak. Kabayan terus gladhen pencak silat
karo Parman ana mburi omahe Abah. Nanging sing dadi perkara ngenani Parman sing
ora duwe sandhangan kanggo tetandhingan pencak silat. Wusanane kabayan
ngandhani Parman supaya nyilih sandhangan pencak silat menyang ngomahe Babah Ho
Liong. Parman sarujuk karo usule Kabayan. Lan wusanane Parman kasil nyilih
sandhangan kanggo pencak silah saka Babah Ho Liong. Emane sandhangan silihan
kuwi ora dicoba dhisik sadurunge kanggo tetandhingan. Sandhangan kuwi sengaja
disimpen lan bakal dienggo mengko sawise
ana glanggang tetandhingan. Sawetara kuwi Kabayan dhewe ora dadi sabab amarga
dheweke wis duwe sandhangan pencak silat.
Lomba
pencak silat wis teka wektune. Glanggang wis diedegake ing sangarepe Bale Desa.
Sajake panggung kuwi kajaba kanggo pencak silat uga bakal digunakake kanggo
tinju.
Wong
wong sing padha melu lomba pencak silat lan tinju wis padha nglumpuk sacedhake
glanggang tetandhingan. Lan sing oleh giliran dhisik dhewe lomba tinju. Sawise rampung tinjune lagi diterusake
tetandhingan pencak silat.
Kabayan,
Parman lan budi sarta sidik wis padha teka ana gelanggang tetandhingan kono.
Pranyata sing oleh giliran tandhing dhisik dhewe Budi mungsuh Sidik.
“Lho,
jebule lawanmu mengko Sidik, ta Bud?” Pitakone Kabayan.
”Iya
,Kang.”
”Kepiye
miturut penemumu ,Man?” Pitakone Kabayan.
“Ketoke
awake Budi luwih gedhe tinimbang awake
Sidik.” Kandhane Parman.
“Muga-muga
aku bisa ngalahake.” pengareparepe Budi.
“Nanging
sanajan awake kuru kowe kudu luwih ngati-ati. Adat saben yen awak kuru kuwi
luwih gesit.” Kabayan ngandhani.
“Iya,Kang
. Kepiye wae kahanane lawan, aku kudu tetep waspada.”Omonge Budi.
“Ya,
dak dongakake supaya kowe menang ,Bud.” Kabayan aweh semangat.
“Matur
nuwun Kang.”
Budi
age-age munggah panggung lan Sidik sing dadi mungsuhe wis dhisiki ana dhuwur
panggung. Sakarone padha siaga lan padha cucul klambine dhewe-dhewe. Sepasang
sarung tinju wis dianggo. Ya sakarone wis padha siaga.
Penonton
sing ana ngisor wis padha ngulati polahe sing padha arep tetandhingan tinju lan
mesthine wae atine padha kumesar.
Penonton
wis padha kebak angebaki sakiwa tengene panggung. Dheweke bakal padha oleh
tontonan sing nyenengake. Panitiane age-age mbiwarakake sapa sing bakal tetandhingan
tinju sepisanan, yakuwi Budi mungsuh Sidik.
Sanalika
Kabayan lan Parman padha tansah nggatekake sing ana dhuwur panggung. Dheweke
weruh manawa sing padha arep tinju wis padha nganggo sarung tinjune
dhewe-dhewe.
“Wah
delengen kae, Budi kaya petinju Make Tyson wae.” Kandhane Parman kayo ngguyu.
“Wah
iya.” Saurane Kabayan.”Delengen, Budi awake luwih gedhe katimbang lawane. Wah
sajake sing menang iki mengko Budi.”
“Mbok
menawa,Lha wong mungsuhe awake mung sak biting ngono.”Saute Parman.
“Ayo
diwenenhi semangat!,” Pangajake Kabayan.”Ayo Bud sikat mungsuhmu!”
“Ajar
wae Bud!.” Bengoke Parman.
Ing
sadhuwuring panggung petinju loro kuwi padha adhep-adhepan, sabanjure padha
caos kurmat marang penonton.Terus padha adhep-adhepan maneh lan padha kurmat
kinurmatan.
“Para
sedulur yaiki sayembara tinju antarane Budi lawan Sidik. Sapa sing bakal
menang? Ayo padha ditonton!. Yaiki rondhe sepisan.” Kandhane pambiwara.
“Theng...”
rondhe sepisan diwiwiti.
Sakarone
padha terus tinju.
“Wah
. Lagake Sidik kaya Muhamad Ali.”
“Ayo
, enggal dirubuhake wae.Bud.!”
”Di
KO wae. Bud!” Bengokane Parman.
Sakarone
katon padha ninju genti genten. Budi ngantem nganggo tangan tengene. Nanging
eman Sidik bisa ngendhani anteman kuwi mau kanthi mendhekake awake. Anteman
kuwi kliwat.
“Wah,
eman. Mleset.” Ujare Parman.
Sabanjure
Budi ngantem sing kaping pindhone luwih cepet nganggo tangan tengene. “Wuut...”
Nanging
anteman kuwi uga bisa diendhani Sidik kanthi luwih cepet maneh. Lan sabanjure
apa kadadeane? Sajake sarung tangane Budi ora ditaleni kenceng. Satemah nalika
Budi ngantem sarosane sarung tangane ucul ngenani wasite pas raine, sing wektu
kuwi ana ngarepe.”Plok..”
“Lho,
aku iki wasit. Kok di antem ki piye?”
“Wah,
ngapunten Mas. Budi kaget bareng weruh sarung tinjune ngenani Wasit.
|
Gelem
ora gelem tetandhingan kuwi diendhegake sadhela kanggo mbenakake sarung tangane
Budi. Sawise sarung tinjune Budi dipasang kanthi kenceng tetandhingan
dibacutake maneh.
Tetandhingan
tinju kuwi katon gayeng banget ,surake penonton ambata rubuh. Kanthi dumadakan
Sidik kasil ngantem nganggo tangan kiwane ngenani mripate Budi, karepe Sidik
mung kanggo pancingan wae, nanging marga anteman kuwi ora dingerteni Budi
mulane mripate Budi kaling-kalingan. Ngerti kahanan kaya ngono kuwi Sidik
age-age ngantem Budi sak rosane nganggo tangan tengene. Antemane Sidik wektu kuwi ngenani raine Budi
pas janggute.
Budi
kena anteman kuwi dadi mundur ngglayari. Sidik age-age nututi terus neter bola
bali ngantemi , satemah Budi ora kuwawa nangkis maneh tiba sanalika.
“Bruuk...”
Budi
mumete temenan lan ora kuwat ngampet larane. Kanthi cepet wasite sing ngatur
tetandhingan wiwit ngetung.
“Siji...loro...telu...”
Pranyata
nganti etungan kaping sepuluh Budi ora tangi. Wasit nelakake manawa
tetandhingan tinju kuwi dimenangake Sidik, kanthi menang KO. Tangan kiwane
Sidik diangkat dhuwur deneng wasit, dene budi sing dianggep Mike Tyson durung
bisa tangi amarga mumete.
Sawise
tetandhingan tinju wis rampung para penontong sing ana kono isih padha jenak
ngenteni tetandhingan candhake yakuwi tetandhingan pencak silat.
Nalika
tekan wektune tetandhingan pencak silat diadani sing oleh giliran dhisik dhewe
dudu Kabayan lan Parman. Mulane kabayan lan Parman tansah nggatekake sing padha
tetandhingan luwih dhisik. Bareng tekan urutane Kabayan mungsuh Parman.
Wasit
age-age aweh tandha supaya dheweke enggal siaga.
“Para
seulur kabeh , ya iki tetandhingan pencak silat sing kaping telu, Kabayan
mungsuh Parman,”Ujare Mas Tarjo sing dadi wasit.
Sakarone
padha aweh kurmat marang penonton,sawise kuwi sakarone padha kurmat –kurmatan ,
sawise rampung kurmat ,wasit aweh tandha supaya age-age miwiti tetandhingane.
Kabayan
wiwit nyerang mungsuhe kanthi santer.Tendhangan lan anteman genti –genten
ngener marang awake Parman. Mesthi wae Parman bisa mangerteni menyang ngendi
playune sikil lan tangane Kabayan , amarga dheweke wis padha ngerteni jurus
sing digunakake. Sajake padha karo jurus sing digunakake nalika gladhen
bebarengan.
Tetandhingan
kuwi bisa aweh kawigaten marang penonton amarga saben-saben sijine nendhang
utawa ngantem bisa diendhani kanthi gampang dening mungsuhe.
Surake
penonton ambata rubuh menewi semangat marang sing padha tetandhingan. Nalika
Kabayan nendhang ngener dhadhane Parman kanthi gampang diendhani Parman. Parman
ngendhani sing rekasa Mas tarjo, amarga tendhangane Kabayan kuwi ngenani Mas
Tarjo sing dadi wasit.
“Adhuh..”
Mas Tarjo mbengok kelaran.
Kabayan
sing ora ngerti manawa tendhangane kuwi bakal ngenani wasit age-age njaluk
pangapura.
“Ngapunten,Mas.
Ora dak sengaja.”
“Disengaja
karo ora padha wae, amarga aku sing cilaka.”
Nalika
tekan wektune ngepasi Parman lena sawetara, Sikile Kabayan ndhupak wetenge
Parman , ewa semono Parman bisa ngendhani kanthi gampang. Nnging kathoke dawa
parman sing dadi kurban. Kathoke Parman
mlotrok. Parman mung kari nganggo kathok cendhak. Weruh kahanan sing lucu kaya
ngono kuwi penonton padha gumuyu.”Ha...ha...ha...”
|
Sanajan
ngono tendhanganeKabayann ora suda kapara tambah.
Parman
ora bisa mikir kanthi wening amarga ngelingi kahanane sing ora nganggo kathok
kuwi, mulane saben serangane Kabayan ora bisa ditangkis utawa diendhani.
Anteman
lan tendhangane Kabayan saya suwe saya kerep andadekake dheweke keseser lan
wusanane ora kuwat nadhahi. Amarga tendhangane Kabayan ngenani pundhak, weteng
, dhadha,bokong lan sikil wis ora bisa diendhani maneh mulane Parman ambruk
sanalika.
Mas
Tarjo sing ngerti kahanane Parman sing wis ora daya age-age tumindak, dheweke
ngangkat tangane Kabayan minangka cihna lamun Kabayan sing menangake
tetandhingan kuwi.
“Mandheg...!Sing
menang yakuwi Kabayan.”
Penonton
sing padha nyengkuyung Kabayan padha keplok lan surak-surak. Pratelane Parman
kalah , dheweke ora bisa apa-apa. Ana ing tetandhingan kuwi.Kalahe amarga
kathoke silihan kegedhen wusanane mlotrok ora bisa disuwak.
Parman
mundur kathi rasa isin amarga dikalahake karo tanggane dhewe. Dheweke age-age
mulih ora melu nonton tetandhingan candhake.
Gemi
seneng banget atine, ngerteni bojone bisa menang. Sanadyan ngono Gemi tetep
aweh panglipur marang Parman.
“Ora
apa-apa Parman, besuk rak ana tetandhingan maneh.” Panglipure Gemi.
“Ora
ngono Yu Gemi, menang utawa kalah ora dadi sabab kanggoku, nanging
iki...lho..”Parman ngomong karo nyekeli kathoke.
“Lha
ngapa ta?”
“Gara-gara
kathok sing kegedhen iki, aku dadi isin
ana ngarepe wong akeh amarga kathok iki mlotrok nalika ditendhang Kang
Kabayan.”
“Lha
apa ora dijajal dhisik sadurunge dienggo?”
“Aku
ora ngira manawa kathok iki longgar.”
“Mulane
yen nyilih kuwi dijajal dhisik, pas ora?.Yen ora pas ya golek silihan liyane.”
“Lha
witekna arep nyilih sapa maneh?”
“Ya,
ora perlu nyilih.”
“Lha
terus..?”
”Tuku
wae sing pas karo awakmu!”
“Lha
dhuwite saka ngendi?”
”Lha
kuwi sajake perkarane.”
“Upama
duwe dhuwit , mesthi aku milih tuku wae.”
Gemi
ora bisa ngomong apa-apa maneh.
Wusanane
Parman terus mulih .Nanging Gemi lan Kabayan isih ngenteni tetandhingan
candhake nganti sarampunge.
3.Aturan Ngombe Obat
|
L
|
ampune kamar wis
mati, sorote bagaskara wis mlebu ing kamar paturone kabayan . Dheweke ora
ngerti menyang ngendi lungane Gemi kok swasanane katon sepi . Sajroning ngati
duwe pangira mbok manawa Gemi ngancani Abah lan Simbok menyang sawah nggopeki
kacang dawa ,amarga ing dina wingi arep padha maneni kacang dawa sing wis
siyaga dipaneni.
“Wah..kok
aku ora digugah ya? Ya mbok manawa aku angel tangine. Wah mesthi iki mengko
Abah ,Simbok lan Gemi padha ngomeli aku amarga tangiku telat.” Pikire Kabayan.
Kabayan
age-age metu saka kamar paturone sawise nata kemul lan gulinge. Dheweke menyang
sumur arep adus. Mesthine sadurunge adus dheweke kudu nimba dhisik kanggo
ngebaki kolahe. Sabanjure nyikat untu lan nngresiki awake. Terus Kabayan
ngrasuk ageman dhinese sarwa ireng siaga budhal menyang kantor pertaniane
yakuwi ing sawah lan tegale. Nanging amarga wetenge krasa ngelih mulane dheweke
pengin sarapan dhisik.
“Wah
aku dak sarapan dhisik menyang gandhok.” Panggresulane Kabayan. Dheweke wira
wiri golek panganan, pranyata ora ana panganan. Sajake Gemi durung olah-olah.
Wusanane
Kabayan ora sida mangan nanging cukup ngombe kanggo ngisi wetenge.”Wah apa
mungguhna panganane digawa kabeh menyang sawah ya? Yen ngono aku dang budhal
wae menyang sawah ngiras pantes ngewangi maneni kacang.”
Bareng
tekan sawah Abah menehi sindhiran marang Kabayan.
“Wah
juragane lagi teka.”
“Ngapunten,Bah.
Lha mboten digugah.”Wangsulane Kabayan.
“Ya
kudune ora usah digugah. Lha wong mau wis tangi dhewe.” Kandhane Gemi.
“Lha
isih krasa ngantuk aku turu maneh.”
“Dhasar
wong tukang turu.”
“Ya,
ngapurane wae Mi.”
“Saiki
anu Kang, kacange dawa kuwi lebokna menyang keranjang.”
“Ya.”
“Terus
digawa mulih.”
“Ya,
beres.”
Sajake
panene wis meh rampung.Kabayan nglebokake kacang dawa sing wis diunting menyang
kranjang gedhe cacah loro. Sawise kebak kranjange loro kebak kabeh, Kabayan
age-age mikul digawa mulih. Kabeh mau ditindakake supaya gawe senenge wong
saomah mulane sanajan wetenge ngelih tetep dilakoni.
Bareng
kabayan arep mikul kranjange dumadakan Abah nyandhet.
“He...aja
mulih dhisik!” Pakone Abah.
“Enten
napa ,Bah?” Lha rak sampun rampung ta?”
“Ora
, iki rak wis wancine mangan. Ayo mangan dhisik!”
“Inggih
keleresan. Kula wau nggih dereng nedha, lha wong griya mboten wonten panganan.”
“Ngapurane
Kang. Aku mau kesusu, dadi ora kelingan yen ngomah isih ana uwonge. Mulane
panganane dak gawa kabeh.”
“Ora
apa-apa Mi, aku ngerti.”
“Uwis
ta ora ngomong wae, saiki tikare enggal digelar.”
“Inggih,
Bah.”
Gemi
age-age nggelar tikar kanggo mangan awan. Lan sing ketok dhokoh ora liya
Kabayan amarga wiwit esuk durung mangan.
“Delengen
bojomu,Mi!” Omonge Simbok karo njiwit Gemi.
“Iya,
Mbok.”:
“Sajake
dheweke kesel lan ngelih tenan.”
Kabayan
sing mangan ngethekul kuwi krungu manawa dirasani.
“Ana
apa Mi.Kok ngrasani aku?”
“Ah,
ora Kang.”
“Ora
piye ta?”
“Ya
ora apa-apa, wong wiwit esuk durung mangan.”
“Lha
terus?”
“Biasa
ta yen mangane ngethekul.”
“O...”Saiki
Kabayan ngerti manawa mangane diulati. “Wah ora krasa aku yen manganku
digatekke.”
“Pancen
wong lanang ngono kuwi biasa.” Kandhane Abah.
“Lho
kok Abah ora?” Pitakone Simbok.
“Aku
rak wis tuwa, ya mesthine beda karo sing enom.”
“Lha
yen kabayan?”
“Kajaba
isih enom ,wiwit esuk durung mangan.”
“Huh
alesan...”
Abah
ngerti manawa mengko Kabayan bakal mikul kacang rong kranjang kuwi abot mula
mbutuhake tenaga sing akeh. Kajaba saka kuwi sesuk dheweke uga bakal adol
kacang menyang pasar. Abah kuwatir yen Kabayan ngambek ora gelem tumandang lha
rak malah rekasa dhewe. Mulane Abah mbelani Kabayan.
|
Sawise
Kabayan rampung olehe mangan amarga wetenge wis krasa wareg, dheweke
age-age arep ngadeg nanging Abah nyandhet
.
“Ayo
Kabayan arep menyang ngendi?Ditutukake dhisik!”
“Matur
nuwun,Bah sampun tuwuk.”
“He.ora
usah pekewuh tanduk maneh.”
“Leres
Bah, sampun wareg.”
“Yen
ngono ya leren dhisik kareben medhun segane.”
Sawise
leren sawetara, Gemi age-age nata tikar lan ngresiki panggonan kanggo mangan
kuwi. Klasa sing mau dijereng saiki dilunthung maneh terus ditaleni. Saperangan
perabot mangan dilebokake menyang tenggok lan digawa mulih.
Kabayan
age-age mikul kranjang loro sing isi kacang dawa kuwi, Abah nggawa arit, Gemi
ngendhong tenggoke lan Simbok nggawa tikar.
Dina
esuk candhake Abah lan Kabayan menyang pasar arep dodolan asil panene arupa
kacang dawa. Kacang asil panene kuwi digawa menyang pasar ora dipikul nanging
nganggo grobak surung. Kabayan nggeret grobage dene Abah nyurung saka mburi.
Sawise
tekan pasar Abah age-age golek panggonan kanggo ndasarake dagangane dene
Kabayan nggawa tikar terus digelar kanggo nyelehake kacang-kacange.
Durung
nganti awan dagangane wis meh entek amarga saka larise. Mulane Abah terus
ngomong karo Kabayan.
“Kabayan
,kacange mung kari sethithik, aku dak mulih dhisik.”
“Lha
sanesipun,Bah?”
“Ya
tulung edolen dhewe!”
“O...
inggih,Bah. Kula sadene ngantos telas.”
“Ngati-ati
ya!”
“Inggih,Bah.”
Abah
mulih menyang ngomahe dene Kabayan mbacutake olehe dodolan kacang dawa. Kanthi
tlaten Kabayan ngedoli pawongan sing padha tuku kacange. Ana sing tuku
sethithik lan uga ana sing akeh.
Ora
sawetara suwe kacang dagangane Kabayan wis entek dituku wong sing padha butuh
janganan. Sabanjure Kabayan age-age
tata-tata arep mulih. Tikar sing dijereng kanggo dhasarake kacange
dilunthung lan dilebokake menyang grobag surunge. Sajroning ati Kabayan duwe
rasa was sumelang amarga ing dhuwur ana mendhung nggentiyeng kaya arep niba.
Angine saya banter, wah mendah adheme . Kabayan age-age nyepeteke lakune supaya
enggal tekan ngomah.
|
Langite
saya peteng mratandhani bakal ana udan. Sakiwa tengne dalan ora ana papan
kanggo ngeyub anane mung sawah mulane Kabayan mbanterake layune karo nyurung
grobage.
Gelap
lan thathit nyamber-nyamber bledhek muni gegenturan. Atine Kabayan saya miris.
Ora let suwe udane niba ngudani Kabayan sing lagi nyurung grobag. Kabayan mung
pasrah nampa kahanan, nampani udan sing saya suwe saya deres. Awake teles kebes
sandhangane ora ana sing ora teles. Njaba njero teles kabeh.
Sawise
tekan ngarep ngomah udane mandhek kahanane dadi terang .Mendhung sing mauane
nggentiyeng saiki wis ilang langite sing peteng wis dadi padhang. Beda karo
kahanane kabayan sanajan udane wis rampung nanging awake Kabayan isih tetep
teles kebes awake kadhemen.
“Wadhuh...Kang. Teles kabeh awakmu. Kok ora
ngeyub dhisik?”
“Wah,udane
ora duwe perasaan kok Mi. Niba wae ngepasi
aku ana dalan tengah sawah . Arep ngeyub ora bisa. Ya kapeksa aku gelem
diudani.”
“Wo,
kadhemen wae isih neka-neka.”
“Iki
dhuwite asile adol kacang turahane mau, tampanana!Terus aku tulung dijupukake
andhuk karo sandhangan sing garing.”
“Ya
Kang.”
Sawise
nampani dhuwit Gemi age-age ngladeni bojone njupukake andhuk lan sandhangan
sing garing. Kabayan age-age nguculi sandhangane sing teles kebes ganti
sandhangan sing garing.
“Abah
lan Simbok menyang ngendi,Mi?”
“Tindak
daleme Pak Sobar.”
“Ana
apa?”
“Jagong
mantu anake.”
“O.
Mula Abah mau kondur dhisik.”
“Sajake
ngono ,mau Abah kesusu.”
“Rak
wis masak ta ,Mi ? Aku krasa luwe.”
“Adhuh
Kang , aku lagi olah-olah.Tunggunen dhisik ya!”
“Ya.”
Satemene Kabayan rada mangkel amarga dheweke kadhemen ngelih campur kesel. Lha
terus ngapa bojone ana ngomah iki mau kok nganti yah mene durung masak. Durung
wae Kabayan nakoni, Gemi wis menyang mburi masak.
Durung
sawetara Kabayan lungguh ana kursi dawa dheweke watuk-watuk. Mbok manawa amarga
kodanan ana dalan iki mau.
“Huk...huk...huk.”
Dhadhane
krasa lara. Apa sing kudu dilakoni? Kabayan terus menyang warung arep tuku obat
watuk. Dheweke niliki dhompete isih ana dhuwite sajake cukup kanggo tuku obat
watuk.
Kabayan
lunga menyang warung tuku obat. Ing dalan dheweke isih watuk.Ora let suwe
dheweke tekan warunge Ujang.
“Huk...huk...huk.”
“Ana
obat watuk Jang?” Pitakone Kabayan.
“Ana
Kang. Sirup apa pil ?” Pitakone Ujang sing duwe warung.
“Wah
enake sirup wae Jang penak sing ngombe.”
“Iki
obate Kang. Kandhane Ujang karo ngulungake sabotol obat watuk sirup.
“Cepet,Jang.Aku
selak ora kuwat.”
“Iya
Kang ,Nanging...”
“Nanging
apa?’
“Bayare?”
“Iya
iki dhuwite.”
Sawise
mbayar Kabayan age-age arep mulih. Nanging Ujang nyandhet lakune.
“E..Kang
kosik!”
“Apa
maneh?”
“Diwaca
aturane lho Kang!”
“Ya.”
Kandhane Kabayan karo terus mulih. Sawise tekan ngomah dhewekle durung weruh
Abah lan Simbok, ateges dheweke isih jagong ana nggone wong duwe gawe. Gemi uga
isih olah-olah.
“Wah.
Obate iki kudu dak ombe saiki suipaya enggal mari watukku.” Kabayan njupuk
sendhok cilik sing ana njero wadhah botol sirupe. Sabanjure tutup botol sirupe
dibukak.Terus dheweke ngombe nganggo takeran sendhok sing dicepakake.
“Wah,
segere .Muga-muga aku cepet mari.”
Kabayan
nyelehake botol obat sirup ana ndhuwur meja. Wektu kuwi dheweke ngulati tulisan
sing ana botol obat.Aturan pakai.” Wah aturane durung dak waca.” Kabayan kaget.
Mripate
nyetitekake tulisan sing tumemplek ana
botol kuwi. Aturan pakai. :
Diminum
3x sehari, 1 sampai 2 sendhok makan
Sebelum
di minum kocok lebih dahulu.
“Wadhuh...
durung dak kocok,”Kabayang dadi bingung.
|
Kabayan
mikir suwe lan wusanane dheweke nemokake sawijining cara sing miturut panemune
bisa kanggo ngocok obate sing wis diombe.
“Wah
piye ya upama aku mlumpat-mlumpat wae. Kuwi rak padha karo ngocok obat sing wis
dak ombe.”
Kabayan
age-age nindakake gagasane sing thukul dumadakan kuwi. Dheweke mlumpat-mlumpat
ana jogan omahe lan ngrasakake kepenak awake, ya mesthine wae rasa adheme sing mentas
kodanan ilang. Nanging emboh nganti sepira suwene anggone mlumpat kaya wong ora
cetha kuwi dumadakan dheweke ngrasakake sikile lara.
“Adhuh...sikilku
kena paku.”
Kabayan
bengok seru satemah keprungu Gemi saka gandhok. Gemi age-age ngulati bojone
sing sikile ketancep paku.
“Kena
paku,Kang?”
“Ora
sah takon, cepet dijupukne tentir!”
“Ya.”
Kanthi
cepet Gemi nggoleki tentir kanggo ngobati sikile bojone. Ora sawetara suwe Gemi
wis nggawa tentir nyedhaki bojone. Pakune didudut lan tentire diolesake tatune
sikil sing kena paku. Ora lali dheweke uga buntel tatune kuwi nganggo blaco
kasa.
“Wis
kang. Wis dak balut .”
“Matur
nuwun,Mi.”
“Kok Kang Kabayan bisa kena paku iki mau
ngapa?”
“Aku
mau mung mlumpat-mlumpat ana kene.”
“Lha
ngapa kok mlumpat-mlumpat?”
”Aku
nalika tuku obat mau wis dielingake Ujang supaya maca aturane ngombe. Aku ora
pati nggagas. Bareng tekan ngomah obate terus dak ombe nanging durung dak kocok
dhisik.”
“O...,dadine
mlumpat-mlumpat iki mau kanggo ngocok obat sing wis diombe,ngono ta?Terus kena
paku sikile?”
“Iya,Mi.”
“Ha...ha...ha...”
Gemi nggeguyu bojone.
Kabayan
wektu kuwi ora bisa nesu amarga ngelingi sing kebangeten bodhone.
“Ya
salahmu dhewe,Kang.Ora nggatekake aturane ngombe obat”
“Wah
iya.”
“Lho
mambu apa iki Kang? Wo saka gandhok, wah cilaka Kang” Kandhane Gemi karo mlayu
menyang gandhok. Kabayan melu nututi karo pincangan.
“Apa
Mi, sing gosong?”
“Iki
Kang ...tempene gosong. Eman ya Kang”
“Mulane
Mi, yen masak kuwi aja ditinggal. Yen gosong ngene iki lha rak rugi
dhewe.”Kabayan ngandhani Gemi. Gemi mung meneng wae ngrungokake kandhane
bojone.
“Dadine
tempene iki dibuwang wae ya?”
“Iya
ta Kang. Kajaba Kang Kabayan gelem mangan dhewe.”
“Wah
aku emoh. Mbok menawa kowe sing gelem.”
“Lha
terus gantine tempe apa iki Mi?”
“Tuku
krupuk wae ya Kang?”
“Ya
ora apa-apa, Nanging perkara aku ngombe obat aja dikandhakake karo Abah lan
Simbok lho ya!”
“Iya-iya
Kang, ora perlu kuwi. Nanging ngenani
sikilmu piye?”
“Ya
ngomong wae kena paku nalika mulih saka pasar.”
“Ya,
nanging aku genti njaluk tulung. Ngenani tempe gosong kuwi aja dicritakne !”
“Ya,
beres. Perkara iki pancen gawe isin tenan.”
Untung
wae Abah lan Simbok suwe olehe jagong . Dadine tempe sing gosong kuwi bisa
dibuwang ora ana tabete. Mung sikil sing pincang kuwi ora bisa didhelikake.
Mulane critane kena paku dikandhakake kena paku nalika mlaku mulih saka pasar.
“Kabayan
besuk maneh sing ngati-ati yen nggawa grobag aja nganti mripate jlalatan!”
Ngendikane Abah marang Kabayan.
Kabayan
manthuk-manthuk sajak sarujuk.
“Matur
nuwun Bah, Mbenjang kula badhe ngatos-atos.”
“Ya
kowe aja plirak-plirik wae yen weruh prawan ayu ana dalan!” Simbok nambahi.
“Inggih,
mugi-mugi mboten Mbok.”
“E..
aja muga-muga!. Kuwi kudu diniati tenanan.”
“Inggih
mbok sendika dhawuh.”
Sabanjure
Abah lan Simbok padha ora ngerti manawa sikile Kabayan kena paku gara-gara
aturan ngombe obat.
4. Omah Anyar
|
Y
|
en ana kulawarga
bakal ngenggoni omah anyar adat saben dianakake lek-lekan utawa wungon sing mengku karep supaya bisa
tetepungan karo tangga teparone. Kajaba kuwi uga ana alesan sing gumathok
yakuwi mujudake syukur marang Pangeran Gustine anggone kaparingan
kanugrahan sing wujude omah anyar.
Nalika
Abah diundang tirakatan menyang omah anyare Pak Akub ,Abah kepengin nepungake
Kabayan karo sing duwe omah. Mulane kabayan sing didhawuhi makili Abah menyang
omah anyar kuwi .
“Kabayan,
apa kowe wis ngerti omahe Pak Akub?”
“O,
griya enggal niku ta, Bah?”
“Iya
pancen omah anyar kuwi omahe Pak Akub.”
“Wonten
napa Bah?”
“Ngene,Dhek
wingi Pak Akub mrene . Panjenengane ngundang aku . Pak Akub kepengin tetepungan
karo warga kampung kene ngiras pantes nganakake syukuran amarga omahe anyar wis
dadi.
“O.
Ngaten. Lajeng dalu menika Abah badhe tindak mrika?”
“Ora.”
“Lha
badhe tindak pundi Bah?”
“Karepku,
kowe wae sing makili aku melu tirakatan ana kana.”
“Napa
mboten nguciwani,Bah?”
“Ora.
Malah kowe kudune wiwit kerep makili aku. Supaya bisa srawung karo wong
sakampung.”
“O,
ngaten. Inggih Bah.Lha saene jam pinten bidhale Bah?”
“Ya
sawise jam pitu wengi.”
“Kula
mangke piyambakan Bah?”
“Ora
, kowe mengko bakal ana sing ngancani.”
“Sinten,Bah?”
“Tarjo.”
“Inggih
manawi ngaten.”
Kabayan
mung ngguyu, semono uga Abah. Abah ngrumangsani manawa mantune kuwi wong sing
angel dijagakake. Kalamangsa seneng gawe mangkel, kadhang kala pinter. Nanging
Abah ngakoni manawa mantune kuwi wong jujur.
Sawise
jam pitu wengi Kabayan pamitan karo Gemi.
“Arep
menyang ngendi Kang?”
“Menyang
omah anyare Pak Akub.”
“Lho,
rak Abah sing diundang ta?”
“Ya,nanging
Abah ora bisa teka,mulane aku sing bakal makili.”
“Ah...biasa.
Abah seneng mupangatake wong liya.”
“Hus...aja
seru-seru! Kuwi rak wong tuwamu dhewe. Ora kena duwe cubriya sing ala.”
“Ya..ya...Lha
terus kowe arep mangkat dhewekan?”
“Ora
dhewe. Karo Mas Tarjo.”
“Ana
acara apa ta?”
“Syukuran
omah anyar.”
“O.
Bener. Omahe wis dadi apik tenan kok Kang.”
”Ya,
mesthi wae. Kuwi rak omahe wong sugih.”
“Mung
apike panjenengane ora umuk.”
“Ya...ngono
kuwi bisa ditulad.”
Kabayan
wusanane ninggalake omahe lan mampir menyang omahe Mas Tarjo. Mas Tarjo sajake
wis ngenteni katitik dheweke wis ana njaba pager.
“Wis
ngenteni Mas Tarjo?”
“Ya,
ayo dang mangkat!”
Wancine
saya wengi lampu-lampu ing dalan wis padha padhang, lintange wis padha katon
pating karelip madhangi langite.
Dheweke
padha mangkat menyang omahe Pak Akub. Sajake wong loro kuwi tekane paling
risik.
“Wah,
awake dhewe sing dhisik dhewe Mas.”Kandhane Kabayan.”
“Iya
iki , wah pekewuh.” Wangsulane Mas Tarjo.
“Ora
apa-apa. Awake dhewe bisa ngobrol dhisik.”
Nalika
wong loro kuwi meh tekan ngomahe Pak Akub, dumadakan krungu lakune wong sing
rada kesusu.
Dheweke
padha ngulati, saka sisih katon ana wong loro nganggo sandhangan sarwa peteng.
Rasa wedi thukul ana pamikirane Kabayan lan Tarjo. Dheweke weruh ana wong loro
nggotong barang ana pundhake. Lakune wong loro kuwi banget nyubriyani. Dheweke
mlaku kesusu kaya-kaya bakal nabrak Kabayan lan Tarjo, satemah sakarone padha
bengok..
“Tulung...”
Sakarone
padha gemeter kaweden.
“He
ngapa padha mbengok?” Pitakone wong loro sing nggawa gulungan kuwi. Kabayan lan
Tarjo terus padha ngerteni yen sing dipikul kuwi mau gulungan karpet.
|
“Dak
kira...kowe mau...”
“Aku
mung bakal ngeterake karpet iki menyang ngomahe Pak Akub.” Keterangane salah
sijine sing nggotong karpet.
Krungu
bengokane Kabayan lan Tarjo sing duwe omah metu. Dheweke duwe pangira ana
kadadean sing bilaheni.
“Ana
apa?” Pitakone Pak Akub.
Wong
loro kuwi padha njereng karpet ana ruang tamu karo nuding Kabayan lan Tarjo
sing duwe pangira manawa dheweke bakal tumindak neka-neka. Pak Akub lan liyane
padha gumuyu dene Kabayan lan Tarjo rada pekewuh.
Pak
Akub ngaturi Kabayan lan Tarjo supaya enggal mlebu omah. Kabayan lan Tarjo
terus lungguh ana karpet sing mentas digelar.
Nalika
para tamu sing diaturi wis padha teka kabeh ,Pak Akub ngaturake kawigatene
anggone ngaturi rawuhe para tamu ing wengi kuwi. Panjenengane njaluk donga
pangestune para tamu sawise omahe rampung digawe. Sawise atur pambagyaharja
saka sing duwe gawe dibacutake donga pamuji sing dipangarsani Wan Abdul.
Wan
Abdul miwiti sesorahe saka ngaturake salam, pentinge rasa syukur marang Gusti
Allah, carane ngaturake wujud syukur lan dipungkasi kanthi donga bebarengan.
Sawise
tatacara syukuran rampung siji mbaka siji tamune padha pamitan. Nanging nalika
Kabayan lan Tarjo sarta saperangan tamu arep pamitan Pak Akub ngelekake.
“Kanggo
sampeyan aja kundur dhisik! Dak aturi lungguh maneh. Ana sing pengin dak
kandhakake”Ngendikane Pak Akub.
Mesthi
wae Kabayan lan Tarjo sarta saperangan tamu kuwi ora bisa nyuwak. Dheweke
ngeteni apa sing bakal dikandhakake Pak Akub.
Nalika
para tamu liyane wis padha mulih, Pak Akub age-age menehi keterangan.
“Ngaten
Bapak-bapak, kula nggondheli sampeyan sedaya menika amargi kula kepengin
dikancani.”
“Napa
kersanipun Pak?” Pitakone Kabayan.
“Kula
pengin wungon sedalu natas kalihan
jagongan ngenani samukawis ingkang mupangati supados mboten tilem sonten.
Inggih paling mboten ngantos tengah dalu.”
“O,ngaten
Pak Akub?” Sahute Tarjo.
“Kula
sagahi pak.” Ngendikane Pak Kumis.
“Matur
nuwun manawi Bapak-bapak mboten kawratan,”
“Leres
ngendikane Pak Akub, kula kabeh diaturi mriki lha rak kasuwun wungon.” Kandhane
Pak Kumis.
“Ya
aku mathuk.”Kandhane Wan Abdul.
”Matur
nuwun manawi para kanca mangertosi penginan kula.”
“Inggih
Pak.”Wangsulane Kabayan lan Tarjo meh bareng.
“Awake
dhewe bisa tukar kawruh. Rak ngono ta Wan?”
“Bener
Pak Kumis, awake dhewe bisa jagongan sing ana mupangate. Muga-muga ora muspra
jagongane iki mengko.”
“Kabayan,apa
ana sing arep diaturake?” Pitakone Pak
Kumis.
“Kula
ndherek remen Pak Akub saged damel griya ingkang sae kados ngaten menika.
Mboten kados kula ingkang gesang sarwa kesrakat. Gesang wonten kampung kok
namung ngaten-ngaten mawon nggih Pak.”
Omongane Kabayan.
“Ora
kena ngono, Kabayan. Ora kena mopo. Apa sing di kasilake kuwi gumantung karo
pambudidayane. Nasibe awake dhewe ditemtokake dhewe.” Pak Kumis nyoba mbukak
pikirane Kabayan.
“Sing
penting awake dhewe aja nganti sambat utawa nggresula ngenani kahanane dhewe.
Awake dhewe kudu luwih sregep mbudidaya. Aja mung meneng wae karo nggresula.” Ngendikane
Wan Abdul nambahi.
Awake
dhewe pancen kudu mbudidaya luwih sregep maneh.” Kandhane Mas Tarjo.
“Ngenggoni
omah kanthi perabotan sing larang banget ngene iki kudu waspada tenan, Pak
Akub!” Kandhane Pak Kumis.
“Leres
Pak, Griya sae kanthi perabot sae malah saget ngundang dumugine maling.”
Kabayan melu nimbrung.
“Sampun
ngantos kados Kabayan manawi ngadhepi maling!” Kandhane Mas Tarjo sing mesthi wae ngundang
rasa cubriya liyane.
“Lho
, kepiye karo Kabayan?” Pitakone Wan
Abdul.
Kabayan
durung ngerti ancase rembugane Mas Tarjo.
“Nalika
pandum madik-madik griyanipun, mboten diusir utawi diundangke petugas keamanan.”
“Lha
apa sing ditindakake Kabayan?” Pak kumis nggenahake.
“Aja
mbukak wadi Mas Tarjo!” kandhane Kabayan sawise ngerti ancase rembugan.
“Dibacutake
wae Mas Tarjo ,aku pengin ngerti critane!” Panjaluke Pak Kumis.
“Kabayan
malah ngaturi malinge supados mlebet griyane.”
“Terus
ngejarake malinge mlebu?” Pak Kumis gumun.
”Nggih
ngaten menika...” Sahute MasTarjo.
“Lha
ngapa ora dijelukake petugas keamanan Kabayan?” Pitakone Wan Abdul.
|
“Utawa dibengoki maling supaya malinge dicekel
bareng-bareng,” sambunge Pak Kumis.
“Mas
,aja dibacutke gawe isin!”Panjaluke Kabayan.
“Di
bacutke Jo, aku saya penasaran.”
“Ngaten
Pak”, Mas Tarjo terus mbacutake critane.
Kabayan
mung bisa kukur-kukur sirah sing ora krasa gatel.
“Kados
pundi manawi ngrembag sanesipun mawon Pak?” Kabayan ngajak ganti sing dirembug.
“Ora
bisa kabayan, kareben Tarjo mbacutake critane dhisik.” Pak Kumis kandha.
“Tenang.
Apik lan eleke dirembug bareng.” Wan Abdul kandha.
“Ngaten.
Ing sawijining dalu kula nyipeng nggene Kabayan. Kula kalih Kabayan ngobrol
klesak-klesik ngantos mboten ngertos wekdal. Nalika semanten ngantos jam kalih
welas dalu.”
“Ya
,pancen bener wong ngobrol kuwi adat saben lali wayah.”
“Lha,
wekdal semanten mireng tiyang mlampah. Sewau kula wastani kucing . Swantenipun lirih. Dangu-dangu saya
cetha manawi wonten tiyang nyedhaki kori griya. Sanes kori ngajeng nanging kori
wingking. Kula pikir niku tiyang badhe tumindak awon. Lajeng kula nglirik
Kabayan ingkang tasih sekeca mawon. Kula terus mbisiki Kabayan.’ Kabayan sajake
ana maling arep mlebu liwat lawang mburi’
‘Hm
‘ namung ngaten wangsulane Kabayan. Mbok manawi mboten mireng, lajeng kula
ambali malih. ‘ Kabayan , ana maling arep mlebu omahmu,’
“Apa...?
Maling....?”
“Iya..”
Kabayan
lajeng mendhet kunci ingkang gumantung wonten cagak.
“Arep
kanggo apa Kabayan?”kula gumun, Lha kok si dijupuk malah kunci pintu.
“Arep
dienggo mbukak lawang.”
“Aja
dibukak Kabayan, Mbilaheni.” Kula sanjang malih.
“Ora
apa-apa MasTarjo. Aku wegah yen lawangku didhobrak utawa dirusak.”
“Lha
ngapa?”
“Lawange
dhekwingi lagi wae dak dandani engsele karo kuncine anyar. Mengko yen dirusak,
lha rak eman ta?”
“Lha
terus apa lawange arep dibukak, kareben malinge mlebu?”
“Aku
mung pengin supaya malinge ora ngrusak lawange.”
“Lha
yen ngono, malinge kepenaken.”
“Durung
mesthi. Sapa ngerti sing duwe omah mbukak lawang, malinge terus isin utawa
pekewuh?”
“Apa
ana maling duwe isin?”
“Lha
terus awake dhewe kudu kepiye? Ditundhung bareng?”
“Ya
kudu ngono. Yen perlu digebuk wae.”
“Wah,
mesake . Sapa ngerti arep nyolong amarga
kepeksa?”
“Kepeksa
piye Kabayan?”
“Mbok
menawa dheweke kuwi kurban PHK utawa mentas dipecat olehe nyambut gawe. Terus
dheweke butuh pangan kanggo anak bojone?”
“Wah
,tekan semono olehmu mikir?”
“Maling
kuwi rak ya menungsa. Butuh mangan karo ngombe kaya awake dhewe.”
“Nanging
yen carane nyolong tetep luput.”
“Wis
kareben Mas, dijarne wae.”
“Lho
kowe iki kepiye ta? Ana maling kok malah dijarne.”
“Blaka
suta wae, aku isin Mas.”
“Isin
karo sapa? Pitaken kula kalih gumun.
“Ya
karo malinge kuwi.”
“Lha
kok ngono?”
“Manawa
dheweke duwe niat nyolong ana ngomahku, apa sing arep dijupuk? TV ora duwe,
radio ora ana. Dhuwit utawa anggon-anggon apa maneh. Lha mengko yen malinge
takon barang sing pengaji, aku isin mangsuli Mas.”
“O...”
“Kula
kamitenggengen, mireng wangsulane Kabayan ngaten niku wau. Nembe menika kula
ngertos wonten tiyang griyane dimadiki
maling, mboten nesu utawi kuwatos malah rumaos lingsem. Aneh saestu Kabayan
menika.”
Salajengipun
nalika semanten kepireng kenthongan mawi irama.
“Thong...thak..thik..thak...thong..”
Swanten
niku saya nyeraki griyane Kabayan, ketingale petugas rondha ingkang nembe
mubeng.
“Wah
ana petugas rondha, Kabayan.”
“Iya
, nanging sajake malinge wis mlayu.” Sanjange Kabayan sasampunipun nggatosaken
swanten tiyang badhe mbikak lawang wau.
“Wah
iya. Aku krungu sikile ngidak kricak
terus mlayu lunga.”
“Lha
rak iya ta...durung mesthi yen maling.”
“Nanging
kula tetep mboten narimah manawi Kabayan sanjang ngaten wau, saya malih
mbikakaken kori kangge mlebete pandum.”
Critane
Mas Tarjo wis rampung, sing padha ngrungokake padha ora kuwat ngampet guyu.
Dumadakan krungu swara.
“Thok...thok...thok...”
“Wah
apa kuwi? Aja –aja maling arep nyolong ana kene?” Kabayan kaget.
“Hus,
dirungokne dhisik! Masa ana maling thothok-thothok lawang.” Wan Abdul mbantah.
“Iya,
tulung Mas Tarjo dibukake lawange!” Pakone Pak Kumis.
“Kula...kula...”
“Wedi?”
Pitakone Pak Kumis.
“Inggih...rada..
Pak.”
“Wo,
ayo dak kancani!” Ajake Pak Kumis karo mlaku menyang cedhak lawang. Tarjo ngetutake
karo atine dhag dhig dhug.
“Thok...thok...thok...Kula
nuwun”
“Lho
apa ana maling nganggo kula nuwun?”
“Leres,Pak.”
Pak
Kumis age-age mbukak lawang. Lan dheweke weruh wong loro teka ana ngarep
lawang. Wong loro kuwi Abah karo Gemi.
“O,
Abah karo Gemi. Mangga pinarak mlebet!”
“Mboten
mawon Pak, kula namung pengin ngertos napa Kang Kabayan tasih wonten
ngriki?”Pitakone Gemi.
“Iya,
lha kae isih jagongan.” Wangsulane Pak Kumis.
“Kok
disusul, ana apa Mi?”Kabayan protes.
“E,
Kang Kabayan jenenge bojo , ya was-was ta. Kok nganti wengi durung mulih. Adat
saben acara syukuran paling banter tekan jam sepuluh wengi. Lha iki wis jam
rolas, ya mesthine aku was-was terus ngajak Abah dakmkon ngancani goleki kowe.”
“Ya
, ngapurane Mi, Abah. Iki mau panyuwune Pak Akub”
“Penjaluk
sing kepiye?”
“Tulung
Pak Kumis dipun terangaken!” Pakone Kabayan.
“Ya
, bener Mi karo Abah. Iki mau Kabayan karo aku sakanca arep mulih lha terus
dicandhet Pak Akub supaya ngancani wungon nganti jam rolas wengi.”
“Ya
ora apa-apa , nanging rak ya ngabari dhisik. Dadine wong saomah ora
kuwatir.”Abah kandha.
“Inggih,
nyuwun ngapunten Bah.” Pak Akub genti kandha.
“Ya
wis ora apa-apa. Lha terus iki wis jam rolas, apa wungone isih arep
dibacutake?” Pitakone Gemi.
“Ya,
uwis Pak kumis. Wan Abdul, Kabayan lan Mas Tarjo, gandheng iki wis jam rolas
wungone diuwisi.”Kandhane Pak Akub.
Sawise
mangkono kabeh padha pamitan mulih menyang omahe dhewe-dhewe. Pak Akub
ndherekake para tamune nganti tekan njaban regol.
5. Menyang Suramadu
|
A
|
na kretek anyar
ing wewengkon Jawa Wetan sing nggathukake antarane pulo jawa karo madura.
Kretek kuwi jenenge Kretek Suramadu. Suramadu saka tembung Surabaya lan Madura.
Kretek Suramadu mujudake kretek sing paling dawa dhewe sak negara Indonesia,
dawane udakara 5.438 meter. Digawe wiwit tahun 2003 nganti tekan tahun 2009
kanthi wragat 4,5 trilyun.
Sawise
melek ana ngomahe Pak Akub nganti jam rolas wengi, ing dina esuke tangine
Kabayan kawanan. Abah lan Simbok wis budhal menyang sawah dene Gemi isih nyapu
ana latar.
Kabayan
age-age tangi saka paturone terus menyang sumur arep adus. Lakune
rindhik-rindhik pamrihe supaya ora keprungu bojone. Banyu ing kolahe isih ana
mulane Kabayan ora nimba. Katimbang nimba banyu krungu bojone aluwung adus
nganggo banyu sakanane.
Sawise
ganti sandhangan Kabayan menyang Gandhok kepengine arep sarapan. Nanging
nyatane wedang kopi wae durung dicepakake apa maneh sarapan. Ya kepiye maneh
dheweke ora bisa apa-apa amarga ngrumangsani tangine wae telat.
Kabayan
ngulati njaba. Gemi wis rampung olehe nyapu terus jagongan karo tanggane sing
jenengi Bibi Supi ana ing latar.
“Wah
wis rampung olehe nyapu Mi?” Pitakone Bibi Supi.
“Iya
Bi. “
“Kabayan
menyang ngendi kok durung ketok.?”
“Biasa
Bi isih turu ,apa maneh mau bengi melek ana ngomahe Pak Akub nganti jam rolas.”
“Wo,...kok
ngono? Lha kok ora digugah? Kamangka Abah karo Simbok rak wis lunga menyang
sawah ta”
“Wis
kareben Bi. Yen digugah mengko malah ngejak padu.”
“Lho
sapa kandha Mi?” Dumadakan Kabayan wis ana nglatar. Wong loro padha kaget.
Luwih-luwih Kabayan wis dandan rapi.”
“Adat
saben yen durung digugah durung tangi.”
“Ngapura
Mi. Yen turuku ngepluk.”
”Ya...yen
aku pancen wis ngerti alesane.”
“Aja
ngono,Mi! Aku dadi pekewuh karo Bi Supi.”
“Ora
sah pekewuh Kabayan.Aku wis ngerti. Wadimu wis ana tanganku.” Keterangane Bibi
Supi.
“Wah
raiku dak wenehake ngendi ya?”kabayan tambah isin.
”Diselehake
wae ana kandhang Kang!” kandhane Gemi.
“Bibi
ngerti.Satemene Kabayan pengin bebas kaya bocah cilik.”
“Bebas
piye Bi?”Pitakone kabayan.
“Tonton
wae yen dijarake, bocah cilik kuwi rak pengin bebas. Bebas dolanan, bebas
guyon. Ya pengine bebas sing baku bisa seneng.”
“Ya
kebebasan sing kaya ngono kuwi rak ora pantes,Kang.”
“Ya
,aku ngerti. Bebas kuwi ana watese.”
“Bener
, diwatesi karo rasa tanggung jawab.,”Kandhane Bi Supi.
“iya...iya
sesuk aku ora ngono maneh.” Saiki wetengku ngintir-intir....njaluk diisi.”
“Ha...ha...ha.”
Bibi
Supi lan Gemi gumuyu.
“Lho
kok aku diguyu? Apane sing lucu?”
“Yen
wetenge ngintir-intir amarga durung sarapan. Menyang gandhok kana sarapan
sarapan dhisik.”
Kabayan
age-age mlebu menyang gandhok. Pranyata bener sing digoleki Kabayan wis ana,
yakuwi sepiring sega goreng komplit sak lawuhe. Tempe karo sambel pedhes
sasendhok.
|
Sawetara
kuwi jagongane Gemi karo Bibi Supi isih disambung maneh. Mbok manawa gaweane
wis padha rampung.
“Mi
apa kowe nate menyang Suramadu?”Pitakone Bi Supi.
“Uwis
Bi, dhek emben ,sadurunge duwe bojo.”
“Aku
ya uwis nate mrana piknik bareng –bareng sakampung.”
“Aku
ya pengin mrana Mi, nonton kretek sing paling dawa.”
“Ah
iki mau mung crita,Kang . Dudu rancangan ,ya mbok manawa ibu-ibu padha piknik
mrana maneh.”Keterangane Gemi.
“Wah
eman ya ,aku durung nate weruh Suramadu.”
“Ya
kapan-kapan Kabayan. Yen ana acara piknik bareng mrana.” Kandhane Bi supi.
“Ngene
wae, becike Kang Kabayan nusul Abah menyang sawah.” Kandhane Gemi.
“Wah
aku pekewuh wis kawanan.”
“Kang
Kabayan ora mung teka wong thok,nanging karo nggawa kirimane Abah.”
“O,
iya. Kanggo mangan awane Abah ya,Mi? Lha yen ngono aku gelem. Apa wis
dicepakake?”
“Ya
kosik sadhela maneh dak cepakake.”
“Yen
ngono aku pamit dhisik,Mi.” Kandhane Bi Supi karo ninggalake kabayan lan Gemi.
“Kok
kesusu Bi?’
“Wis
cukup ngobrole.”
Bi
Supi wis mulih menyang ngomahe, sawetara kuwi Gemi wis nyepakake kiriman kanggo
Abah sing ana sawah. Ora let suwe Kabayan nggawa tenggok isi sega sak lawuhe
lan banyu ngombe.
Seminggu
candhake nalikane Kabayan lagi tangi saka paturone,dheweke krungu Gemi lagi
omong-omongan karo anake Bibi Supi sing jenenge Minah. Jagongane wong loro kuwi
cetha banget mulane Kabayan age-age tangi.
“Sida
lunga ora Yu Gemi?” Pitakone Minah.
“Ya
sida.” Wangsulane Gemi.
“Menyang
Suramadu ta?”
“Iya”
Kabayan
kaget amarga Gemi arep lunga menyang Suramadu.
“Arep
menyang ngendi Mi?” Pitakone Kabayan karo nyedhaki sing lagi padha jagongan.
“Menyang
Suramadu Kang.”
“Suramadu?”
“Iya
arep melu ora?”
“Ya,
genah.”
“Ana
syarate lho.”
“Apa
syarate ?”
“Syarate
adus dhisik.”
“Ya.”
Kandhane Kabayan karo menyang mburi adus.
Ora
let suwe Kabayan adus ana kolah byar-byur swarane. Sawise kuwi age-age nganggo
sandhangan sing apik lan rapi.
“Apa
perlu nyepakake tas gedhe Mi?”
“Ora.”
“Lha
ngapa?”
“Ora
usah, ya ora.”
Sawise
sarapan sakarone padha menyang dalan gedhe. Kabayan seneng banget amarga
pepenginane menyang Suramadu bakal kaleksanan.
Ing
pinggir dalan Gemi ngawe tukang andhong.Andhonge mandheg ana ngarepane.
Sakarone padha munggah, andhong terus mlaku tumuju menyang pasar.
“Mi,
sawise numpak andhong iki terus numpak apa?”
“Ora
perlu ganti-ganti kendharaan Kang,”wangsulane Gemi.
“Lho
kowe kuwi kepiye ta? menyang Suramadu kok mung numpak andhong.”
“Uwis
ta Kang menenga wae!”
|
Kabayan
rumangsa bingung krungu wangsulane Gemi. Aneh banget menyang Suramadu kok mung
numpak andhong. Pancen Kabayan durung nate mrana nanging dheweke uwis duwe
pangira manawa Suramadu kuwi adoh banget. Paling ora numpak bus utawa sepur,
ora numpak andhong kaya ngene.
Manawa
numpak andhong paling-paling mung tekan pasar wae, nanging yen menyang Suramadu
kok mokal kelakone mung numpak andhong.
“Kang,
kok ngalamun ana apa?”
“Anu..e..ora
ana apa-apa.”Wangsulane Kabayan isih bingung.
“Adat
saben kowe kakehan omong, saiki kok meneng wae?”
“Arep
crita apa? Aku bingung.”
“Aja
bingung! Apa sumelang yen ora tekan Suramadu?”
“Ya
ngono kuwi.”
“Lha
ngapa?”
“Menyang
Suramadu kok mung numpak andhong?”
“Lha
yen bisa ngapa ora?”
Krungu
wangsulan kaya ngono Kabayan mung meneng wae. Andhonge mlaku saya banter
menyang papan sing dituju.
Nalika
tekan pasar, Gemi njaluk diudhunake ana ngarep toko. Lan andhonge mandheg ana
kono.
“Ayo
mudhun Kang!”
“Lho
kok medhun ana kene.”
“Ayo
cepet mudhun!”
“Kandhane
menyang Suramadu?”
“Uwis
ta ora usah takon wae!”
Kabayan
manut karo Gemi. Dheweke padha mlaku ngliwati dalan sangarepe toko-toko kuwi.
Gemi terus mlaku ana ngarep, gelem ora gelem Kabayan ngetutake lakune bojone.
“Isih
adoh Mi?” Pitakone Kabayan sing wiwit ora sabar.
“Sadhela
maneh Kang.” Wangsulane Gemi karo mesem.
Kabayan
mikir manawa Gemi wis nyarter mobil kanggo lunga menyang Suramadu, lan wektu
iki mobile mesthi wis nunggu.
“Sabar
Kang ,kuwi lho cedhak wong dodol bakso kuwi.”
Kabayan
noleh menyang panggonane wong dodol
bakso. Ngepasi ing kono ana mobil parkir. Kabayan duwe pangira manawa mobil
kuwi sing wis dicarter Gemi kanggo lunga menyang Suramadu. Kabayan age-age
mlaku banter dhisiki Gemi.
Nalika
tekan cedhak mobil, Kabayan lingak-linguk amarga mobil kuwi kosong lan ora ana
sopire.
Tukang
Bakso sing weruh Kabayan lagi lingak-linguk kaya wong bingung, terus nakoni.
“Badhe
tindak pundi, Pak?”
“Dhateng
Suramadu, Mas.”
“O...lajeng
mlebet mawon ,Pak!”
“Nanging
nglebete tasih suwung, Mas.”Wangsulane kabayan.
Tukang
bakso sing krungu wangsulane Kabayan kuwi kaget lan gumun amarga dheweke
ngulati ing jero wis akeh uwonge.
“Lho
kados pundi ta ,Pak. Sampun kathah tiyang ngaten kok diwastani suwung.”
“Kathah
pripun, lha wong lawange mawon tasih tutup.”
Tukang
bakso kuwi saya tambah bingunge. Kena apa ora? Toko sing rame akeh sing padha
tuku kaya ngono kok diarani suwung. Pintu sing menga ambane kaya ngono kok
diarani tutup, sajake sing suwung uwong kuwi.Tukang baksone terus nglungani.
Gemi
sing wiwit mau wis nggatekake Kabayan mung meneng wae. Satemene wiwit mau
dheweke kepengin nggeguyu bojone nanging diampet. Sabanjure Gemi nyedhaki
Kabayan.
“Ayo
Kang!”
“Menyang
ngendi? Delengen kuwi! mobile isih suwung lan pintune isih tutup”
“Lho,
Kang Kabayan arep menyang ngendi ta?”
“Menyang
kretek Suramadu.”
“Sapa
sing ngomong arep menyang kretek Suramadu,Kang?”
“Lha
terus menyang ngendi,Mi?”
“Kuwi
lho Kang, ngarep kuwi.” Gemi nuding toko sangarepe, toko kuwi ana tulisane Toko Suramadu.
“Wo...dadine
awake dhewe menyang Toko Suramadu ta?”
“Iya
,Kang.”
Saiki
gumune Kabayan wis oleh wangsulan. Pantes wae ora nggawa sandhangan lan sangu
liyane. Mung numpak andhong ora numpak bus utawa sepur.Sajake mung menyang Toko
Suramadu.
Kabayan
lan Gemi terus mlebu menyang Toko Suramadu. Gemi wiwit milih sandhangan sing
arep dituku. Kabayan mung bisa ngunjal ambegan, amarga ora cocok karo pengangen-angene
nalika budhal saka ngomah.
Sabaline
saka blanja ing Toko Suramadu, Kabayan krasa luwe lan ngelak. Satemene pengin
kongkon Gemi njupukake wedang sagelas. Nanging dheweke ora tega amarga bojone
lagi masak ana gandhok.
Suwe-suwe
dheweke ora kuwat ngampet ngelake, mulane dheweke terus menyang mburi. Kabayan
weruh Gemi lagi ngewangi Simbok masak sayur lan nggoreng iwak mujair.
“Arep
ngapa Kang?”
“Aku
ngelak Mi, pengin ngombe.”
“Ya
njupuka dhewe, aku lagi masak.”
“Ya.”
Kabayan
njupuk gelas kosong terus dilap. Gelase diisi kopi sasendhok lan gula pasir
rong sendhok terus diwenehi wedang
jarang saka termos.Sawise mangkono Kabayan terus ngudhek gula nganggo sendhok.
“Saben
dina kok ora lali karo kopi angete,ta Kang?”
“Lha
piye maneh, wong wis nggathok.”
“Upama
ora ngombe kopi piye,Kang?”
“Wah,
sirahku bisa nyut-nyut alias mumet.”
“O,
ngono ta Kang.Mulane saben dina kon nggawekake kopi.”
Nalika
kuwi Abah teka, lan ngulati Kabayan sing lagi ngudhak gula nganggo sendhok.
“E..Kabayan.
Yen pengin luwih enak maneh, ditambahi susu!”
“Inggih
Bah. Apa isih susune Mi?”
“Isih
Kang ,lha kuwi ana kono.”
Kabayan
age-age njupuk susu bubuk lan ditambahake ana wedang kopine. Terus diudhek maneh
nganti rata. “Wah ,Leres Bah kopi campur susu pancen sampun kawentar
nikmatipun.”
“Supaya
enak maneh tambahana kecap sethithik!” Pakone Simbok.
“Lho
kok ditambahi kecap?” Pitakone Kabayan.
“Dicoba
wae! Bakso tahu lan liya liyane kuwi yen ditambahi kecap rasane luwih enak, iya
ta?” Kandhane Simbok.
“Wah
iya bener ya. Isih duwe kecap Mi?”
“Lho...
kok nganggo kecap barang,?”
“Nanging
resep iki perlu dicoba,Mi.”
“Ya...
, lha kuwi.”
Kabayan
age-age njupuk kecap, botole dibukak lan kecape diiling menyang sendhok terus
dilebokake menyang gelas. Sawise mangkono terus diudhak maneh supaya kecape
campur karo wedang kopine.
“Kareben
tambah nikmat ditambahi maneh cuka,Kabayan!” Pakone Abah.
“Wah
, napa enggih Bah?”
“Iya,
kajaba nikmat uga dadi obat lara weteng.”
“Inggih,
Bah. Kula cobine.”
“Isih
duwe cuka,Mi?”
“Aja
aneh-aneh ta Kang, mengko rasane piye?”
“Lha
piye ta, kudu dicoba dhisik.”
“Ya
wis, sakarepmu.Lha kuwi ana kono.”
Kabayan
age –age njupuk cuka lan dicampurake ana wedang kopine. Kopine diadhuk maneh
nganti rata.
“Wah,
iki kopi paling komplit sakdonya, ana kopi , ana susu, ana kecap lan cuka
gaweane Kabayan. Mesthi nikmat” Kandhane Kabayan kebak seneng amarga wis
kelakon gawe kopi komplit.
“Langsung
diombe Kabayan!”Kandhane Simbok karo ngguyu.
“Iya
Kabayan, carane ngombe langsung digleg pisan, aja sethithik-sethithik, kareben
nikmate krasa tenan!” Tambahe Abah.
Gemi
sing ngerti manawa bojone lagi digarapi mung meneng wae, satemene ya mesakake
nanging ya pengin ngerti piye polahe Kabayan sawise ngombe kopi kuwi.
Nalika
kabayan ngangkat gelas, Abah Simbok lan Gemi padha ngunjal ambegan. Dheweke
padha mbayangake kaya ngapa rasane kopi gaweane Kabayan kuwi.
Kanthi
kebak pengandel Kabayan age-age ngombe kopi gaweane,”Gleg...gleg...gleg.”
Sawise
kuwi ,”Uhuk..hoekkk...” Kabayan muntah.”Adhuh ...wehh. rasa apa iki...?”
Kabeh
padha nggeguyu, Abah, simbok lan Gemi kepingkel-pingkel. Nanging Gemi mesakake
mulane dheweke terus njupuk kacu kanggo ngelapi wutahane bojone.
“Mulane
Kang, yen dikandhani bojo kuwi digatekake!”
“Adhuh
Mi. Wetengku saiki lara.”
“Ya
ayo dak priksakake menyang daleme Pak Mantri.”
Sabanjure
Kabayan digawa menyang ngomahe Pak Mantri kesehatan. Pak Mantri bareng krungu
critane mentas ngombe kopi istimewa kuwi
dadi ngguyu, terus menehi obat weteng oralit.
 |
6.Kabayan Kesurupan
|
N
|
alikane Kabayan turu ana sisihe bojone dheweke tansah
klisikan ora bisa turu. Mripate angel dieremake, bola –bali awake mlumah lan
mengkureb.Apa sababe Gemi ora ngerti.
|
“Kang
ana apa?” Pitakone Gemi sing rumangsa diganggu.
“Ngapura
Mi .Aku ora bisa turu.”
“Kena
apa, dicokot nyamuk?”
“Ora.”
“Lha
ngapa?”
“Aku
lagi mikir pangajake Bang Togar.”
“Lha
ngajak ngapa,ta?”
“Kowe
ngerti ora kegiatane Bang Togar?”
”Ora
, apa ta kegiatane?”
“Dheweke
kuwi rak sing mimpin drama ana kampunge dhewe. Dramane kuwi bakal kanggo
mahargya dina kamardikan.”
“Lha
terus ngapa gegayutane karo Kowe?”
“Ngene
Mi, aku diajak Bang Togar melu main sandhiwara.”
“O,
ngono...Lha ngapa terus ora bisa turu?”
“Amarga
aku durung nate melu main sandhiwara. Lagi sepisanan iki aku arep melu.”
“Ora
susah dipikir banget-banget sesuk mesthi diajari.”
“Mesthine
ngono.”
“Ya
wis kang ,aku wis ngantuk dak turu dhisik.”
“Ya,
kowe turuwa dhisik.”
“Nanging
aja ngganggu, amarga aku sesuk kudu tangi esuk!”
“Ya,
aku ngerti.”
Sabanjure
Gemi terus turu angler dene Kabayan ora wani ngganggu bojone. Kabayan tansah
mikirake anggone bakal melu main sandhiwara. Kabayan kelingan omongane Bang
Togar.
“Kabayan
sandhiwara iki besuk kanggo ngisi acara pitulasan. Kowe kudu gladhen tenanan supaya besuk manawa
pentas ana panggung ora nguciwani.”
“Iya
Bang.”
“Sanajan
mung main ana panggung ing acara pitulasan kampung, nanging manawa apik kuwi
jenenge prestasi. Sapa ngerti kowe besuk
terus diajak main sinetron.”
“Apa
iya,Bang,! Sajake mokal.”
“Kenapa
mokal Kabayan. Yen maine apik, dadi pemain sinetron ora ana mokale, mung kari
sak nyuk ngono wae.”
“O,
ngono,Bang?’
“Ya
muga-muga. Sapa ngerti amarga main sandhiwara iki , kowe besuk dadi artis sing
kondhang, sanajan saka desa.”
“Wah
aku ora bisa nggambarake Bang.”
|
Semangate
Kabayan gedhe banget. Dheweke nggambarake manawa dheweke dadi artis kondhang.
Kabeh wong bakal nonton dheweke liwat TV. Ora mung wong atusan nanging malah
yutan.
Kabayan
nggambarake manawa jenenge dadi kondhang . Yen wis ngono, mesthi kepenak uripe.
Saben ketemu wong mesthi bakal padha njaluk tandha tangan.
Sepisan
teken kontrak mesthi akeh dhuwite. Yutan malahan puluhan yuta rupiyah. Yen wis
ngono, jenenge Kabayan ora bakal disepelekake wong liya. Kabayan uga kepengin
tuku omah anyar , perabotan anyar. Ora kaya saiki sing sarwa kesrakat.Sandhangan
sing mompyor larang regane uga bakal gampang dituku. Kendharaan rodha loro mesthi
ora bakal mokal duwene. Wah...kepenak tenan. Ora karasa Kabayan terus turu
angler sajroning pangimpene.
Dina
esuke kabayan wis teka ing panggonan gladhen sandhiwara. Dheweke kepengin
age-age gladhen lan ngetog kabisane satemah besuke dheweke bisa dadi artis kaya
sing di gambarake.
Nalika
tekan panggonan gladhen dheweke gumun dene durung ana sing padha gladhen.
Nalika dheweke mlebu age-age Bang Togar njeluk. Kabayan terus nyedhak.
“Ana
apa Bang?”
“Sidane
piye? Apa kowe siaga melu ing sandhiwara iki?”
“Iya
Bang. Aku kudu maragani sapa?”
“Kowe
mengko bakal diwenehi paragan. Lan mengko kowe kudu bisa maragakake sapa wae
kanthi apik. Umpamane dadi wong sing lucu, dadi wong sing srakah. Nanging ing
gladhen iki kowe maragakake wong sing srengen utawa gampang nesu.”
“Iya
Bang , apa wae sing kudu dak paragakake bakal dak lakoni kanthi tenanan.”
“Iya
, sapa wae sing diparagakake kudu dilakoni kanthi becik sanajan cengkah karo
batine.”
“Iya
Bang.”Saumpama kowe mengko diwenenhi ayahan dadi pendhekar, apa kowe saguh?”
“Saguh
,Bang.”
“Bener
saguh?”
“Ya
saguh.Dadi pendhekar kaya Jampang utawa Jaka Tingkir?”
“Ora
kudu pendhekar sing wis kondhang. Mbok manawa mung kondhang ana sakiwa tengene
dhewe.”
“Ya
sauger dipercaya.”
“Mesthi.
Kowe mengko dadi sawijining pendhekar sing wani mati. Wani mungsuh sapa wae.”
“Critane
piye Bang?”
“Kowe
dadi pendhekar sing kajen. Wani tarung karo sapa wae. Nalika mbebedhag ana
ngalas kowe ketemu macan sing galak banget. Lan kowe kudu nglawan macan kuwi.
Lha terus sawijining dina kowe diuyak-uyak karo rombongane asu ajak. Mung wektu
kuwi kowe ora wani nglawan amarga cacahe akeh.”
“Lha
terus apa sing kudu dak tindakake Bang?”
“Ya
kowe kudu ,mikir kepiye bisane luput saka kepungane asu ajak kuwi. Kowe kudu
mlumpat terus menek uwit tekan dhuwur. Kowe mesthi slamet saka kepungane asu
ajak kuwi. Maune asu ajak kuwi nunggu ana ngisor uwit, lha suwe-suwe asu ajak
kuwi jeleh terus lunga ngono wae.
“Terus?”
“Nalika
kowe arep mudhun, dumadakan ana ula gedhe medeni saka ndhuwurmu . Mesthi kowe
ora gelem dicaplok ula gedhe kuwi.”
“Lha
terus piye carane?”
“Wektu
kuwi kowe mlumpat saka dhuwur uwit. Nanging..”
“Kena
apa?”
“Kowe
kurang duga kira, ora ngerteni kahanan ngisor, kowe tiba sirahmu ketatap watu.”
“Apa
pendhekare mati?”
“Ora
mati. Wong pedhekare sekti kok, mung semaput.”
“O..syukurlah.”
“Amarga
semaput mula paragane diganti wong liya.”
“Wah
perane ora kepenak.”
“Kepiye
, saguh ora?”
“Apane
Bang?”
“Kowe
gelem ora dadi pendhekar kaya ngono kuwi?”
“Kepiye,ya?
Rasane kurang sreg. Nanging kepiye upama lakone diowahi?” Kandhane Kabayan sing
kabotan dadi paraga kuwi.
Naging
Kabayan ngulati Bang Togar lan wong sing ana kono padha ngguyu. Apa karepe?
“Kowe
mesthi ora seneng ta?”
“Kepiye
ya?”
“Satemene
kuwi kabeh ora ana skenarione.”
“Lha
terus carita sabenere piye?”
“Karepku
kuwi mung kanggo ngerteni tekan ngendi kabisane pemain utawa sing maragani.”
“O,
dadine mau mung nodhi kasaguhanku lan kabisanku?”
“Bener
banget.”
“Lha
terus critane sing bener kepiye?”
“Critane
wis ana sajroning naskah iki kabeh. Kene iki wis ana katerangane sing rinci apa
sing kudu di omongke utawa di lakoni. Iki ora kanggo kowe dhewe nanging kanggo
kabeh para paraga.
“Ya,
aku ngerti. Lan mesthine kudu diapalake lan disetitekake.”
“Bener,
satemah nalika tekan wayahe, sandhiwara iki bisa dimainake kanthi kompak.”
“Bakal
dak budidaya Bang.”
“Saiki
kowe kudu tepung karo wakilku, jenenge Bung Alwi.”
“Lha
terus apa ayahane Bung Alwi?”
“Ayahane
ngajari kowe wiwit saka carane ngomong lan solah tingkah sing bener. Mesthi
kudu jumbuh karo naskah. Amarga kuwi kabeh kudu ngener marang pituduh sing ana
sajroning naskah.”
“O.
Ngono.”
“Saiki
kowe bakal diajari karo Bung Alwi.Wilujeng gladhen.”
“Matur
nuwun, Bang.”
Wiwit
dina kuwi , Kabayan lan saperangan paraga liyane bakal digladhi dening Bung
Alwi. Kabayan kudu nggatekake temenan maragani wong sing gawene nesu.
“Kabayan,
peranmu ana kene yakuwi dadi wong sing gampang nesu. Bener-bener wong sing srengen
mbahe wong galak.”
“Iya
Bung, apa wae kuwi?”
“Swaramu
kudu seru lan cetha , jumbuh karo pituduh naskah.”
“Lha
terus piye maneh?”
“Kaya
perangan ngarep, kowe kudu ngatonake praupane wong sing lagi nesu tenanan.
Praupamu kudu digawe sangar, omonganmu kudu seru.!”
“O
ngono, dadi ora kena nyebal saka pituduhe naskah?”
“Ya,
coba ucapna sing pener!”
Mulane
Kabayan terus maca ukara sepisanan sing kudu diomongange kanthi irama nesu.
“He,
ana apa iki?” omongane Kabayan karo capeng.
“Kurang
pas, Kabayan”,kandhane Bung Alwi.
“Lha
terus kudu piye?”
“Kudu
luwih sora maneh. Ayo diambali maneh!”
“Ya..”
Kabayan age-age nglumpukake tenaga lan swara ing tenggorokane.
“He..!
ana apa iki?” omongane Kabayan nggetak.
“Lha
ngono kuwi. Pocapan kuwi kudu seru lan srengen.”
“Saiki
aku bakal nyoba guneman candhake,”Omonge Kabayan karo siaga mbengok.”Saiki
meneng.”
“Wah
..kurang sora Kabayan,”Celathune Bung Alwi.
“Ngapurane.
Arep dak ambali.”
“Ya
cepet!”
“Saiki...meneng...!”
“Ya
apik. Cukup srengen. Lan iramane pas. Saiki coba ukara sabanjure.”
“Isih
nesu?”
“Ya
mesthi wae, iki acarane lagi neson-nesonan.”
“Ya,”
omonge Kabayan karo nggatekake tembung-tembung sing bakal diomongake. Sabanjure...”
“Lan
saiki uga minggat!”
“Ah...isih
kurang mantep. Coba sepisan maneh, sing srengen.
“Lan
saiki uga... minggat...!”
“Ya
apik, kowe wis bisa omong kanthi sora.”
“Apa
perlu ditambahi tembung-tembunge?”
“Kanggo
sawetara cukup. Mung wae dibaleni maneh ana ngomah supaya sesuk ing gladhen candhake bisa luwih becik.”
“Iya,
Bung Alwi.”
Bung
Alwi ngakon Kabayan supaya mbaleni ukara sing kudu diucapake sajrone pentas
mengko. Kabayan ngestokae dhawuh.
Sajrone
seminggu iki kabayan gladhen kanthi temen. Sing kerep digladhi perangan sing
kudune dheweke nesu kanthi srengen galak tanpa kendhali. Lan pancen perangan
kuwi sing kudu kerep digladhi. Kabeh mau mung supaya nalikane gladhen bareng
dheweke bisa maragani kanthi trampil lan luwes.
Wektune
pentas wis meh cedhak. Dadine , saben paraga dijaluk supaya apal kabeh guneman
kanthi tenan. Maune Kabayan arep ragu gladhen ana ngomah . Apa ora gawe
ramening swasana? Nanging wusanane Kabayan netepake bakal nyoba.”
Swasana
ngomah saiki katon gayeng dening swarane Kabayan. Dheweke nggaya ana ngarep
kaca karo capeng. Tangane nuding-nuding wayangane dhewe sing ana njero kaca.
“He..!
ana apa iki? Saiki...meneng...! Lan
saiki uga... minggat...!”
Guneman
kuwi dibolan- baleni. Manawa rumangsa kurang pener lan kurang mantep, Kabayan mbaleni maneh.
“Cepet
lunga,...hayo..!”
Kahanan
kaya ngono kuwi mesthi wae gawe kaget lan gumune Gemi. Genea Kabayan bengak-bengok
ora karuhan “Wadhuh ...kepiye iki?” Pikirane Gemi.
Minangka
bojo mesthi wae Gemi rumangsa rihatin weruh kahanane Kabayan.
“Wadhuh,
sajake Kang Kabayan kesurupan. Dheweke kudu cepet dielingake. Nanging piye ya
carane ngelingake? Adhuh...dhemit ngendi sing nyusupi awake ya?”
Gemi
nyedhaki Kabayan sing isih ngadeg ana ngarep kaca.
“Kang...Kang
Kabayan. Eling Kang. Ngapa kowe bengak-bengok kaya ngono?” Kandhane Gemi
alon-alon.
|
Nanging
Kabayan ora nggagas, dheweke isih copang-capeng ana ngarep kaca.
“O..iya
iki wis wancine mangan, mbok manawa yen ditawani mangan , Kang Kabayan bakal
mandheg olehe bengak-bengok.
“Kang,
apa ora luwe? Ayo mangan dhisik,” Gemi nyoba golek kawigatene Kabayan.
Nanging
Kabayan ketungkul olehe gladhen mulane babar pisan ora maelu ajakane bojone.
Malah dheweke mbaleni mbengok sora.
“He..! ana apa iki?
Gemi
sing rumangsa digetak mesthine kaget lan bingung.
“Kang
adat saben Kang Kabayan ora kaya ngene. Telat sing mangan sadhela wae kok wis
kalap.”
“Saiki...meneng...!
“Lho,
kok kaya ngono? Ngakon bojone supaya meneng.”
“Lan
saiki uga... minggat...!” Panggetake Kabayan karo capeng mentheng kelek. “Cepet
lunga!,...hayo..!”
Gemi
dadi tambah bingung weruh kahanan kuwi.
Nalika
kuwi keprungu swara manci –manci pating krompyang padha tiba saka rak gandhok.
Swarane rame terus disusul swara sing seru. Meong...meong...meong..
Sajake
swara kucing sing lagi kerah.
“Wah
cilaka. Kucinge padha kerah ana gandhok,” kandhane Gemi karo mlayu.
Kanggone
Kabayan swarane kucing kerah kuwi nganggu olehe gladhen. Dheweke uga terus
nglereni gladhene lan mlayu menyang gandhok nusul bojone. Nyandhak kayu bakal
kanggo nggebuk kucinge.
“Mengko
dhisik ,Mi. Dak rampungane,” kandhane Kabayan karo njaluk dalan kanggo ngajar
kucinge sing lagi kerah.
Nalika
klebating kayu bakal tumiba, kucing loro kuwi kanthi trengginas padha ngendhani.
Kucinge mlumpat nabrak barang-barang liyane sing ana gandhok. Swara pating
krompyang keprungu maneh.
Kabayan
mlayu nguyak karo nggebuk kucinge. Sepisan maneh kucinge ngendhani kanthi
trengginas.
“He..!
ana apa iki? Saiki...meneng...! Lan
saiki uga... minggat...! Cepet lunga!,...hayo..!”
Bengokane
lan ancamane Kabayan gawe mlayu lan lungane kucing metu saka gandhok.
Nalika
kuwi Abah lan Simbok ora ana ngomah. Dheweke lagi padha menyang sawah.
Gemi sing rumangsa kijenan saya percaya
manawa bojone lagi kesurupan dhemit. Dheweke wiwit kaweden. Dheweke terus
netepake bakal njaluk tulung Pak RT.
Ora
let suwe Gemi wis mulih diiringake Pak RT lan Hansip cacah loro. Wong-wong sing
ora perlu uga melu ngetutake Pak RT.
Gemi
terus lapuran manawa bojone kesurupan dhemit. Malah dheweke disrengeni
entek-entekan. Pak RT krungu palapurane Gemi rumangsa cubriya lan saya kepengin
ngerteni kadadean sing satemene.
Nalika
tekan ngarep lawang, dheweke krungu swarane Kabayan sing bengak-bengok.
“Cobi
dimirengke, Pak. Napa niku mboten diwastani kesurupan. Piyambake saestu dipun
lebeti dhemit, Pak.”
Wong-wong
sing padha ngetutake uga dadi was sumelang krungu swarane Kabayan sing banter
kuwi. Pak RT age-age menehi sasmita marang Hansip loro supaya ngringkus Kabayan
saka mburi. Kabayan kaget banget amarga dumadakan dheweke wis dipithing dening
Hansip loro.
“He,
ngapa aku dipithing? Apa salahku?”
“Wis
ora usah rame. Kowe kuwi sapa lan saka ngendi?” Panggetake Hansip sing duwe
pangira manawa Kabayan kesurupan.
“Cepet
kowe lunga saka awake Kabayan! Alammu beda karo alamku. Age dang lunga aja
ngganggu !” Hansip sijine nambahi.
“Ajeng
lunga ten pundi Pak,? Niki omah kula.”
“Kowe
aja macem-macem! Yen ora lunga dak sembur nganggo banyu donga lho.”
|
“Ampun
Pak. Ampun disembur ngangge banyu donga mangke mindhak ngganda jengkol!”
Warga
sing nalika kuwi padha melu ngetutake dadi padha ngguyu. Dene Hansip sing
nyekel kuwi mung meneng.
“Ampun
kenceng-kenceng Pak Hansip. Tangan kula sakit.”
“Mulane
kowe dang lunga saka awak iki. Aja seneng ngrasuki awake uwong. Dhasar dhemit
keparat.”
“Adhuh
..kula sanes dhemit Pak, Kula Kabayan.”
Pak
RT sing weruh Kabayan wis tenang age-age nyedhaki.
“Kowe
ora apa-apa Kabayan?”
“Wiwit
wau kula mboten napa-napa, Pak RT.”
“Ampun
pitados kalih tiyang kesurupan ! Pak RT. Langkung sae disowanke Pak Kyai,
kersane didongani.”Kandhane Hansip.
“Kesurupan...?
Sinten sing kesurupan?” Pitakone Kabayan.
“Kowe,
Kabayan. Wiwit mau kowe bengak-bengok ora karuhan bojomu dadi wedi,” Kandhane
Pak RT.
“Napa..?Dikira
kula kesurupan dhemit? Napa mboten sami ngertos manawi kula nembe gladhen.”
“Gladhen
apa kok bengak-bengok kaya ngono?”Pitakone Gemi.
“Wadhuh sesuke aku rak arep pentas sandhiwara ana
ngarep Bale Desa, acara pitulasan.”
“Lha
terus ,bengak –bengok mau? Pitakone Pak RT.
“Keleresan
kula pikantuk paraga, tiyang ingkang srengen. Lan Bung Alwi ingkang nggladhi
kula supados kula gladhen wonten ngajeng kaca kanthi swanten sora.”
“O,
ngono. Dadine kowe iki mau lagi gladhen sandhiwara?” Kandhane Pak RT karo
ngguyu.
“Leres,Pak.
Nanging niki tulung tangan kula diuwali riyin, Pak Hansip!” Sambate Kabayan.
“Kados
pundi Pak RT ? Napa Kabayan sampun saged diuwali? Pitakone Hansip sing isih mithing
Kabayan.
“Uwis,
uculna wae! Iki kabeh mau mung salah tampa,” Kandhane Pak RT.
Hansip
loro kuwi wusanane nguculake pithingane. Sawise diuwali Kabayan terus mijeti
pundhake sing krasa lara amarga dipithing mau.
Gemi
lega atine sawise ngerteni bojone ora kesurupan dhemit. Wong –wong sing ana
kono bareng ngerti kadadean sabenere terus dadi padha gumuyu.
“Ha...ha...ha..”
“Besuk
maneh manawa gladhen ana ngomah ngomong dhisik, kareben ora gawe bingunge wong
liya!” Kandhane Gemi.
“Ngapurane
wae Mi, Aku kesengsem oleh peran sandhiwara kuwi. Lan aku lali ora ngandhani
kowe.”
“Ya
uwis , mung sesuk maneh aja dibaleni,” Kandhane Pak RT.
“Kula
kesengsem amargi manawi sae ngendikane Bang Togar kula badhe dipun ajak dados
paraga sandhiwara mubeng.”
“Wah
hebat,ya. Kowe bisa dadi bintang sing kondhang.”
“Kula
nyuwun dongane mawon, Pak RT.”
“Mung
welingku, yen kowe wis kondhang aja umuk!”
“Mugi-mugi,
Pak RT.”
“Ya,
dheweke bakal dipangan karo umuke dhewe,terus remuk.”
”Wah...niku
tasih tebih, Pak RT. Sakniki mawon dereng cetha, gumantung kalih kesagedan kula
wonten ing sandhiwara mbenjang”
“Ha...ha...ha..Awake
dhewe nglantur”
Wusanane
wong akeh sing ana kono padha bubar, Pak RT lan Hansip loro terus padha mulih
menyang ngomahe dhewe-dhewe. Pancen Kabayan ana-ana wae solah tingkahe.Gawe
guyu.Ha...ha..ha.”
 |
7.Gara-gara Babon
|
A
|
nak pitik
jenenge kuthuk, kuthuk metu saka endhok sing netes , endhok netes amarga
diengremi pitik wadon, pitik wadon sing bisa ngendhok mulane dijenengi Babon.
Dene pitik lanang dijenengi jago. Jago kuwi sing bisa njalari endhoke bisa ana
kuthuke.
Esuk-esuk
Kabayan wis adus lan sarapan. Wektu kuwi dheweke ngulati bojone wis dandan rapi
dikira arep lungan adoh.
“Arep
menyang ngendi,Mi?”
“Menyang
pasar,Kang.”
“Tenane
,Lho?”
“Iya,
masa ora ngandel.”
“Ora
ngono. Dhek emben ngomonge arep menyang Suramadu. E jebule mung menyang Toko
Suramadu.”
“Kang
Kabayan wae, sing ora gelem mikir.Arep lunga adoh mesthine akeh sing kudu
dicepakake”
“Pancen
bener.”
“Apa
nalar? Menyang Suramadu mung mangkat ngono wae?”
“Wah
,pancen aku ora mikir dawa. Lha saiki arep menyang pasar tenan?”
“Lha
terus arep menyang ngendi maneh?”
“Arep
blanja apa ta?”
“Kebutuhan
ngomah.Mulane Kakang kudu melu.”
“Lho
, ngapa kudu melu?”
“Blanjanane
mengko akeh. Aku arep tuku beras barang.”
“O,
ngerti aku. Mesthi aku kon nggawa sing abot-abot kuwi?”
“Lha witekna sapa maneh, aku ora kuwat nggawa
ijen.”
“Ya...dak
kancani.”
“Yen
ngono cepet dang ganti sandhangan!”
“Lho
, aku iki wis ganti kari mangkat.”
“Ya
ganti sing luwih pantes ngono lho Kang. Pisan-pisan nganggo sing luwih apik,
apa maneh saiki bareng karo aku. Aku isin yen sandhanganmu ora apik, kaya wong
ora diurus.”
“Ya.”
Kabayan
age-age ganti sandhangan sing luwih apik lan wis disetrika. Sabanjure mangkat
ngeterake Gemi sing arep blanja menyang pasar desa. Sawise tekan pasar wong
loro kuwi padha mandheg ana gapurane pasar.
“Ngene
wae, Kang. Supaya ora repot kowe nunggu ana kene wae, mengko aku dak blanja
kanggo kebutuhan gandhok dhisik.”
“Lho...
kok ngono? Aku ora oleh melu ta?”
“Ora.
Mengko yen barang-barange wis nglumpuk lagi di gawa.”
“Ya,
terserah kowe.”
Gemi
ninggalake Kabayan ana gapuraning pasar. Wiwitane Kabayan rada bingung apa sing
kudu ditindakne. Dheweke ngulati mrana –mrene. Ora kanyana weruh Mas Tarjo lagi
jagongan karo Babah Ho Liong. Kabayan terus nyedhaki wong loro kuwi.
“He , apa kabare?” Panyapane Kabayan.
“Owe
apik-apik wae, Kabayan.” Wangsulane Babah Ho Liong.
“O,
Kabayan ta. Apik aku, piye kowe?” Sahute Mas Tarjo.
“Pengestune,
sehat-sehat. Lagi ngapa iki mau, Mas Tarjo?”
“Maune
arep tuku jagung, nanging sing dodol durung teka. Lha nalika aku nunggu ana
kene, e...ketemu karo Babah Ho Liong.”
|
“O,
ngono. Lha yen engkoh dhewe?”
“Yen
owe arep tuku obat lara weteng.”Wangsulane Babah.
“Wah,
kebeneran awake dhewe ketemu ana kene.”
“Owe
saiki lagi mangkel, Kabayan.”
“Lha
ngapa mangkel, Koh?”
“Babon
owe digondhol maling.”
“O,
ngono.”
Kabayan
rada gumun krungu perkara kuwi amarga omahe Babah Ho Liong kuwi pagere dhuwur
nanging kena apa bisa dileboni maling. Apa pancen malinge tansah duwe cara
bisane nindakake niate?
“Iya
, Kabayan. Owe mangkel banget karo maling kuwi.”
“Ya
mesthi wae ,Koh.” Mas Tarjo melu kandha.
“Pancen
kudu ngati-ati, Koh.”
“Ya
, pancen wengi kuwi aku kelalen. Lawang buri ora dikunci. Dadine malinge bisa
mlebu metu menyang kandhang. Mung wae ana sing rada aneh.”
“Apa,
Koh?” Kabayan nguyak.
“Babon
owe lagi ngarak duwe anak, cacahe lima. Terus sing dicolong kok mung babone
wae. Iki sing owe dadi bingung.”
“Dadi
kuthuke ora dicolong,Koh?” Pitakone Mas Tarjo.
“Mbok
manawa repot nggawane ,Koh.” Omonge Kabayan.
“Bener
kuthuke rak murah regane.”
“Pancen
bener.Apa amarga kuwi malinge ora nggawa kuthuke.”
“Nanging
kenapa Engkoh ketok yen sedhih banget.”
“Amarga
babon kuwi dudu babon sembarangan.”
“Dudu
babon sembarangan piye ,Koh?” Pitakone Tarjo.
“Iya
,Koh. Babon apa sing ilang kuwi?”kabayan genti takon.
“Babon
kuwi jenis babon langka. Sing nggawa sedulur owe saka cina. Dheweke nggawakake
sepasang, sing siji wadon sing siji lanang. Lha, iki lagi manak sepisanan. Kuwi
sing owe ora trima.”
“O...Pantes
Babah Ho Liong getun banget. Mbok manawa malinge ngerti yen babon kuwi regane
larang.”Penemune Kabayan.
“Mesthi
wae, malinge pilih-pilih. Ora anggere babon dicolong.Mesthi sing digoleki babon
sing larang.”Tambahe Mas Tarjo.
“Eman,
aku durung nate weruh babon cina kuwi,Koh.”
“Kabayan
, yen arep weruh babon cina kowe bisa nonton anakane wae ana omah owe.”
“Yen
ngono, aku sesuk menyang omahe Engkoh.”
“Ya
mangga owe tunggu.”
“Kepiye
upama saiki menyang pasar pitik?”Usule Mas Tarjo.
“Bener,Koh.
Mbok manawa awake dhewe bisa nonton pitik ana kana.” Kabayan sarujuk karo usule
Mas Tarjo.
“Mrana
arep ngapa?”
“Ya
mung nonton wong adol pitik.” Kandhane kabayan.
”Iya,
Koh.” Kandhane Mas Tarjo.
“Wah
wegah owe.”
“Aja
ngono,Koh! Sapa ngerti babone Engkoh didol ana kono.”Kabayan menehi pangerten.
“O,
ngono.”
“Bener,Koh.”Sambunge
Mas Tarjo.
“Yen
ngono, ayo!”
“Ayo
saiki nyedhaki pasar pitik kae!” Pangajake Kabayan.
Wong
telu kuwi sabanjure terus menyang pasar pitik sing mapane ora adoh saka gapura
pasar. Sawise tekan pasar pitik. Dheweke padha milang-miling marang kranjang
sing ana pitike.
“Pitik napa mawon sing disade enten
mriki,Pak?”Pitakone Kabayan marang bakul pitik sing nggawa kranjang isi pitik.
“Sing
disade kathah-kathahe sing diremeni tiyang ngriki.”
“Ayam
kampung,Nggih?”
“Leres.
Ayam kampung kathah ingkang remen, sae
dipun beleh utawi dipun ingah.”Wangsulane bakul pitik.
“Lha
napa mboten nyade ayam hias, Pak?”Pitakone Mas Tarjo.
“Inggih
namung ,manawi wonten ingkang pesen mawon kula ladosi tuwin manawi wonten
ingkang sade kula tumbasi.”
“O,
ngaten. Manawi ngaten kula pesen nggih, Pak!”
“Pesen
ayam hias?”
“Inggih
mangke manawi wonten ingkang nyade, ampun ngantos diparingke tiyang
sanes!.”Pakone Kabayan.
O,
Inggih.”
Sawetara
kuwi Babah Ho Liong mung meneng wae ora
ngomong apa-apa . Mbok manawa amarga saka getune kelangan babon cina. Kajaba
kalebu babon hias nanging uga babon saka manca.
Ora
let suwe anggone ana kono, ana nom-noman nggawa kroso isi pitik. Pitike ora
cetha babon apa jago amarga ditutup rapet krosone. Nom-noman kuwi nyedhaki
bakule pitik.
“Arep
adol pitik, Dhik?” Pitakone bakul pitik.
“E...anu..Pak.
Anu...”Nom-noman rada gugup.
“Arep
ngapa?”
“Niki,
lhe..”Kandhane nom-noman karo nuding krosone.
“O.
Kowe arep adol pitik?”
“Inggih.Pak.”
“Pitik
apa?” Pitakone bakul pitik.
“Ayam
hias.”
“Wah
kebeneran. Kangmase iki mau pesen pitik hias.”
“Cobi
dipun tingali,Pak! Pakone Kabayan.
“Oleh
ditonton dhisik, Dhik?”Pitakone bakul pitik.
“Mangga.
Niki kalebet ayam ingkang sae sanget.”Kandhane nom-noman kuwi karo njupuk
pitike saka njero kroso.Terus diulungake marang bakule pitik.
|
Wektu
kuwi Babah Ho Liong lan Tarjo padha mentheleng ngulati babon sing dicekel
bakule pitik. Babah Ho Liong apal banget karo babon kuwi dene Tarjo gumun amarga
weruh babon sing apik.
“Lho...lho...kuwi...”babah
Ho Liong kaget.
Kanthi
ora sabar Babah Ho Liong ngrebut babon saka tangane bakul pitik.
“He,
iki babon owe.”
“Sanes,
Bah. Niki babon kula.” Wangsulane nom-noman kuwi.
“Hah...
Kok dadine kaya ngene?’ bakule pitik rumangsa gumun weruh Babah Ho Liong
rebutan babon karo nom-noman kuwi.
“Bener.
Iki babon owe sing colong maling mau bengi.”
“Dudu,Bah!
Iki babonku. Endi buktine yen iki babonmu?”
Babah
Ho Liong bingung bareng ditakoni buktine.Nanging dheweke tetep ngotot.
“Owe
pancen ora duwe bukti. Nanging iki genah babonku.”
“Aja
ngaku-aku,Koh. Ora apik.” Kandhane nom-noman kuwi.
Weruh
kahanan kuwi Kabayan nyedhaki Babah Ho Liong.
“Koh,
ngene wae.Kanggo mbuktekake yen iki babone Engkoh, luwih becik saiki Engkoh
mulih dhisik.”
“Apa..?
Mulih...?Ora..!. Iki genah babon owe.”
“Ngene
Koh.Nom-noman iki rak pengin bukti. Mula luwih becik kuthuk-kuthuk sing
kelangan emboke kuwi digawa mrene.”
“Wah,
iya,Kabayan. Kowe pancen pinter.Lha terus nom-noman sing nyolong babon owe
piye?”
“Kareben
Aku karo Mas Tarjo sing nunggoni. Iya ta Mas?”
“Bener.”
Wangsulane Mas Tarjo mantep.
“Ya,
owe percaya karo kowe sakloron.”
Sabanjure
Babah Ho Liong mulih menyang omahe numpak andhong. Lan wong-wong sing ana pasar
pitik kuwi padha melu nonton ngrubyung lan nunggu Babah Ho Liong. Dene
nom-noman kuwi ora bisa apa-apa kajaba nunggu babon kuwi karo atine
dheg-dhegan.
Meh
setengah jam kliwat wusanane Babah Ho Liong teka nggawa kroso isi kuthuk cacah
lima. Nom-noman kuwi dadi pucet raine. Nanging dheweke mbudidaya supaya bisa
anteng.
|
“Lha
iki buktine manawa babon kuwi babon owe.” Kandhane Babah Ho Liong karo mbukak
krosone.”
Sajrone
kroso ana kuthuk cacah lima. Lucu banget amarga ora kaya kuthuk pitik kampung.
Ya pancen beda banget.
“Ayo
babon, iki anak-anakmu!” Omonge Babah Ho Liong karo nguculke kuthuk cacah lima ana
sacedhake babon sing kanggo rebutan.
Dumadakan
pitik babon kuwi nyedhaki kuthuk cacah lima karo nywara. Kuthuk-kuthuk kuwi uga
terus mlayu nyedhaki babone. Kabeh wong sing padha ngrubyung dadi ngandel
manawa babon kuwi pancen emboke kuthuk cacah lima kuwi. Dadine wis genah cetha
manawa babon kuwi duweke Babah Ho Liong .
“Lha
saiki cetha, ateges kowe sing maling ana ngomah owe mau bengi.” Ujare Babah Ho
Liong kanthi seneng.
Ngerti
kahanan kaya ngono wong-wong sing padha ngrubyung terus ngrungket nom-noman
kuwi. Sabanjure nom-noman kuwi
diglandhang menyang pos keamanan pasar.
Swasana
pasar dadi geger amarga ana maling pitik kecekel. Maling nom-noman kuwi dadi
tontonane wong sapasar. Kabeh mau amarga saka pamikire Kabayan sing pinter.
Bisa nemokake babone Babah Ho Liong sing ilang lan nyekel malinge pisan.
Ganti
sing dicritakake ora kaya lakune Gemi sing wiwit mau midar-mider nggoleki
bojone supaya enggal nggawa blanjanane.
“Walah,walah...”
Kandhane Gemi sawise nemokake Kabayan. “Dak goleki menyang ngendi-endi ora
ketemu malah ana kene melu nyekel maling. Kepiye karepmu kuwi, Kang?”
“Hus...aja
seru-seru! Pekewuh karo wong-wong kuwi.” Kandhane Kabayan sing rumangsa pekewuh
karo omongane Gemi.
“Lha
ngapa?Pekewuh barang!” pitakone Gemi sajak nesu.
“Saiki
tenangna pikirmu, aja nesu dhisik! Terus takona Mas Tarjo kadadeane piye
sabenere!”
“Genahe
kepiye ta Mas?” Pitakone Gemi marang Mas Tarjo.
“Ngene
, Nyi Gemi...” Mas Tarjo terus nyritakake wiwit saka ngarep nganti tekan Kabayan bisa nyekel maling.
Bareng
krungu critane Mas Tarjo, Gemi seneng banget amarga bojone wis kasil menehi
pamikiran satemah malinge bisa kecekel.
“Yen
ngono aku njaluk ngapura, ya Kang.”Kandhane Gemi.
“Ya
, ora apa-apa.”
“Aku
wis nyubriyani sing ora becik.”
“Ya
uwis ,Mi. Perkara iki wis rampung. Malinge wis diglandhang menyang kantor
polisi. Babah Ho Liong ya uwis mulih.”
“Lha
terus awake dhewe?”
“Ya
mesthi wae mulih. Apa arep ngancani maling?”
“Ya
wis , kuwi blanjanane gawanen
Sabanjure
wong telu padha mulih bareng numpak andhong.
8.Pilihan
Kades
|
P
|
Ilihan Kepala
Desa mujudake tatacara demokrasi ing tataran desa. Dene sing kuwajiban milih
para warga masyarakat sing wis kagolong diwasa ing wewengkon desane. Warga
masyarakat sing kagolong diwasa ateges warga sing umure wis ngancik pitulas
tahun utawa sing wis omah-omah.
Ing
sawijining dina Kabayan ketamon Mas Tarjo. Dheweke padha jagongan ngrembug
ngenani pilihan Kepala Desa sing arep teka.
“Kabayan
apa kowe wis ngerti kabar sing anyar iki?”
“Kabar
apa,Mas Tarjo?”
“Sadhela
maneh bakal ana pilihan Kades.”
“Wah,
aku lagi krungu saiki.Lha terus kepiye tatacarane?”
“Dhisik
dhewe arep dibukak pendhaptaran kanggo calon Kades, lan kudu warga desa kene.
Sawise kuwi bakal dianakake pendadaran kanggo netepake pantes lan orane dadi calon Kades.
“Lha
terus?”
“Wong-wong
sing padha nyalonake kudu padha sesorah ana ngarepe wong akeh. Lha ancase
pidhato kuwi supaya bisa menehi gambaran ngenani rancangan sing bakal
ditindakake manawa dadi Kades. Mengko bakal dipilih sing pantes. Sawise kuwi lagi
dianakake pilihan langsung ing minggu candhake.
“O,
ngono? Wah nyenengake ya?”
“Ya
ngono kuwi.”
“Kabare
Pak Kades sing wingi ora bakal nyalonake maneh.”
“Ya mesthine.
Amarga panjenengane wis sepuh.”
“O,
ngono. Kosik, Mas. Aku dak menyang buri sadhela.”
“Mangga.”
Kabayan
terus menyang mburi nemoni Gemi.
“Mi,
wis lali ta?”
“Lali
apa,Kang?” Gemi genti takon.
“Kae,
mesake Mas Tarjo.”
“Lha
ngapa ta?”
“Wo,
lha kowe kuwi kepiye ta? Ana tamu wiwit mau kok ora digawekake kopi? Tulung
digawekake!”
“Inggih
juragan.” Wangsulane Gemi karo semu ngece.
“Cepet
,ya!”
Kabayan
ngerti yen bojone mung guyon, mula dheweke terus menyang ngarep maneh mbacutake
olehe jagongan karo Mas Tarjo.
Ana
gandhok Gemi wiwit gawe kopi pesenane bojone. Nanging nalika njupuk gula
dheweke kaget amarga gulane mung kari sesithik mung cukup kanggo sagelas kopi.
Gemi dadi bingung. Yen arep tuku menyang warung kesuwen. Wedi yen tamune terus
mulih.
“Wah
kepiye ya upama sing nganggo gula, kopine Mas Tarjo wae? Dene kopine Kang
Kabayan wis kareben orasah diwenehi. Sing penting bisa nyuguh tamune kanthi
becik.”Gagasane Gemi.
Gemi
terus wiwit gawe kopi. Dheweke ngeling-eling gelas endi sing kudu diwenehake
Mas Tarjo lan gelas endi sing kanggo Kabayan.
Gemi terus njupuk beri lan nyelehake gelas
loro isi kopi panas kuwi ana beri. Gemi kelingan lan percaya ora bakal kleru,
kopi sing nganggo gula ing sisih kiwa dene sing ora nganggo gula sisih tengen.
Gemi
sabanjure mlaku menyang kamar ngarep. Dheweke nggawa beri kuwi ngati-ati
banget. Sawise tekan meja berine diselehake ana dhuwur meja.Gelase dijunjung
alon-alon siji mbaka siji. Sing kanggo Mas Tarjo wis diselehake ana sangarepe,
saiki kanggo Kabayan terus diselehake ana sangarepe.
Gemi
age-age mbisiki bojone. “Kang ,ngapurane ya,gulane entek, aku durung tuku .
Gulane mung cukup kanggo sakgelas wae. Dadine sing kiwa nganggo gula terus sing
tengen ora nganggo.”
Sajake
Kabayan ora pati nggagas omongane Gemi amarga ketungkul olehe jagongan. Kabayan
mung kelingan tembung kiwa karo tengen. Kabayan rumangsa bingung mulane bakal
takon Gemi. Nanging Gemi sawise manggakake marang Mas Tarjo terus lunga menyang
gandhok.
Gemi
sing rumangsa wis ngandhani Kabayan atine tenang. Nanging dheweke
penasaran,pengin ngerti kepiye tingkahe tamune sawise ngombe kopi, mulane
dheweke nginjen saka bolongane lawang.
Sawise
Mas Tarja ngombe kopi ,Gemi seneng atine amarga Mas Tarjo ketok bingar
praupane, sing tegese ora kleru anggone nyuguhake kopine mau.
Mung kari Kabayan dhewe sing durung ngombe amarga
isih bingung karo tembunge Gemi. Yakuwi kudu ngati-ati kiwa lan tengen.Kabayan
bingung apa sing dikarepake kiwa lan tengen.Mulane dheweke noleh ngiwa nengen.
Nanging ora ana sing aneh. Coba sepisan maneh.Kabayan noleh kiwa tengene maneh
, pancen ora ana sing aneh. Mbok manawa mau salah tampa.
Mas
Tarjo weruh Kabayan lingak –linguk kuwi dadi gumun.
“Ana
apa ,Kabayan? Kok sajak nggresah.”
“Ora..Mas.”
Kabayan
dhewe bingung arep mangsuli apa.
“Ana
sing aneh?”
“Ora...ora...Mas.”
“Ya
uwis ayo ngombe!Iki kopi gaweane bojomu nikmat tenan.”
“Apa
iya,Mas?”
“Wah
tenan Kabayan, Nikmat tenan iki.”
“Ya
syukur Mas.”
“Lha
ngapa kowe dhewe durung ngombe?”
“Kosik
Mas.” Kabayan terus nyekel gelase, karepe kepengin nyoba kaya sing ditindakake
tamune. Saumpama Kabayan ngerteni omongane Bojone, mesthi wae ora kaya ngono
carane ngombe. Lan mbok manawa dheweke bakal ethok-ethok wae ngombe
sethithik-sethithik. Emane dheweke ora nggatekake kandhane bojone.
Kabayan
age-age ngangkat gelas sing ana ngarepe terus ngombe kopine kaya sing
ditindakake tamune. “gleg..gleg...gleg.”
“Ugh...”
Kabayan kaget banget ngrasakake kopine pahit banget.
“Kena
apa kopine pahit banget? Apa lali menehi gula ya?”
“Mi...Gemi...”
“Ana
apa Kang?”
“Iki,
kopine kok pahit?
“Ah...apa
iya?”
“Iya,Mi.”
|
“Iya
kang, dak tambahane gula.”Kandhane Gemi karo njupuk gelas kuwi terus digawa
menyang mburi.
“Ana
gandhok Gemi ora menehi apa-apa. Bareng wis sawetara gelase digawa menyang
ngarep maneh. Gemi ngandhani Kabayan lirih.
“Kang,
kopimu iki pancen ora nganggo gula, gulane entek.”
Nanging
eman tenan. Kabayan ora pati krungu omongane Gemi. Dheweke ngombe kopi kuwi
maneh.
“Lho,
kopine kok isih pahit.”Panggresulane Kabayan. Kabayan terus njeluk bojone
maneh. Mi... Gemi...”
“Ya,
Kang. Mrenea wae sadhela!”Gemi pekewuh manawa kahanan kuwi dingerteni Mas Tarjo.
“Wah,
ana apa?” Kabayan terus menyang mburi marani Gemi. Sawise tekan gandhok Gemi
terus ngandhani.
“Kang,
aku njaluk ngapura.”
“Lha
ngapa ta?”
“Pancen
kopine ora nganggo gula. Gulane entek.”
“Lha
kok kopine Mas Tarjo krasa nikmat?”
“Ngene,
nalika aku gawe kopi gulane mung kari sethithik, mung cukup kanggo sagelas.
Arep tuku menyang warung kesuwen, aku wedi yen Mas Tarjo terus mulih. Dadine
gulane mung dak wenehake gelase Mas Tarjo. Dene kopine Kakang pahitan wae.”
“O...ngono.”
Kanthi
esem kecut, Kabayan bali menyang kamar ngarep, nemoni Mas Tarjo.Kabayan solah
tingakahe biasa kaya ora ana apa-apa. Sakarone padha mbacutake olehe jagongan
ngenani pilihan Kades.
Sawise
Mas Tarjo mulih Kabayan nakoni bojobe maneh.
“Mi,
kena apa mau ora ngandhani aku dhisik?”
“Lho
piye ta.? Aku mau rak wis mbisiki Kakang ta?”
“Nanging
aku ora krungu, Mi.”
“Mulane
sesuk maneh kupinge dijereng sing amba!”
“Wah...dhasar...”
Gemi
ngguyu, sawetara kuwi Kabayan mung bisa kukur-kukur sirah sing ora krasa gatel.
Ing
dina candhake wis tumeka wancine dianakake pilihan Kades. Miturut tatacara sing
wis dibiwarakake dina kuwi wancine para calon Kades bakal pidhato ana ngarepe
wong akeh. Kanggo mangerteni rancangan sing bakal ditindakake sawise dadi
Kades.
“Thong...thong...thong...”
Swara
kenthongan disusuli biwara saka sijine perangkat Desa.
“Para
sedulur kabeh wae. Mangga age-age padha nglumpuk ana lapangan ngarep bale desa.
Bakal ana kawigaten sing luwih penting ing desane dhewe. Mangga... saiki
uga enggal padha nglumpuk...”
Kabar
kuwi dibiwarakake menyang saindhenging desa Sukamaju. Mulane wong-wong ing desa
kuwi, kabeh wae terus padha menyang bale desa Sukamaju kalebu Abah lan Kabayan.
“Kabayan,
delengen kae! Wis akeh wong sing padha nglumpuk ana lapangan.” Kandhane Abah.
“Inggih,Bah.
Lha kala wau mpun dibiwarake,” sahute kabayan.
“Nanging
lubere ora kaya adat saben.”
“Napa
kersane Abah?”
“Tontonen
sing tliti!, Mbok manawa wong-wong kuwi mau lagi ana pasar utawa ana sawah.
Malah sing ana warung utawa lagi cukur sajake langsung padha mara.”
|
“Leres,
Bah. Amargi biwarane dugi pundi-pundi.”
Swasana
ing ngarep bale desa pancen semrawut tenan. Mulane petugas keamanan meh wae
kewalahan anggone mbudidaya supaya swasanane tenang.
“Para
sedulur dak jaluk padha tenang, meneng.!” Sawijining petugas keamanan nyoba
nenangake swasana sing rame kuwi.
“Wis..padha
meneng..! Sadhela maneh panitiane bakal teka.” Kandhane sawijining petugas
keamaman.
Wusanane
padha tenang ing swasana semrawut kuwi.
“Delengen
kabayan! Swasanane wis tenang.” Kandhane Abah.
“Nanging
tasih enten sing dereng tenang. Tasih obah mawon.”
“Sing
endi?”
“Niku,
tiyang niku wiwit wau namung kukur-kukur mawon, mboten saged meneng kados
sanese.”
“Lho
kuwi beda,Kabayan.”
“Beda
napane Bah?”
“Kuwi
ora tenang amarga dudu perkara atine sing susah.”
“Lha
terus?”
“Yen
kuwi wis cetha yen ana perkara.”
“Perkawis
napa,Bah?”
“Perkara
sirahe akeh tumane. Mulane kukur-kukur sirah wae.”
“Wah,
Abah neka-neka mawon.”Ujare kabayan.
“Delengen
kae !Pak Lurah.”
“Niku
Pak Darma. Panjenenganipun pancen sampun mboten nyawung malih.”
“Panjenengane
pancen wis saya tuwa.”
“Nanging
tasih kersa mirsani pilihan Kades.”
“Gatekna
agemane!Rapi lan ageman kebesaran.”
“Inggih
leres,Bah.”
“Genea
tansah nganggo ageman kebesarane,kabayan?”
“Wah,kirangan,
Mbok bilih kersane ketingal wibawa,Bah.”
“Dudu,
Kabayan.”
“Lajeng
kenging menapa ,Bah?”
“Amarga
ora duwe ageman kekecilan.”Abah ngguyu.
“Wah...Abah
enten-enten mawon.”
“Gatekna,
sajake ana sing arep ngomong.”
Pancen
bener , nalika kuwi ana sawijining pawongan ngadeg ana sangarepe wong akeh sing
padha nglumpuk. Kabeh sing ana kono padha ngulati pawongan kuwi sing ora liya
Pak Sekdes Pak Darta.
“Para
sedulur kabeh, ing dina iki awake dhewe kabeh bakal milih sawijining Kades sing
anyar. Ing kene wis padha siaga calon Kades cacah telu. Iki mengko panitia
bakal ndadar kabisane para calon anggone sesorah ana sangarepe wong akeh. Lan
sesorahe kudu jumbuh karo tema sing bakal diwenehake.
Para
calon Kades kudu ngandharake rancangan
apa sing bakal ditindakake kanggo majune wewangunan desa sawise pinilih mengko.
Lan
para warga kabeh dak jaluk padha meneng lan ngatekake kabeh sing bakal
diandharake dening para calon.”
Ing
Panggung ngarep bale desa, sing bakal sesorah calon Kades cacah telu yakuwi
Permana, Mardi lan Naya. Sabanjure Pak Sekdes minangka panitia lan pambiwara,
ngaturi sawijining calon Kades supaya maju sesorah.
“Ingkang
sepisan kula sumanggakaken dhumateng sedherek Permana supados ngaturaken
sosorahipun.”
Permana
terus maju sesorah.
“Matur
nuwun awit wekdal ingkang sampun kaparingaken. Inggih wonten ing wekdal ingkang
sae menika kula badhe ngaturaken pepenginan kula manawi kula mangke dipun
pilih. Pancen wiwit dipun cepeng Kades ingkang lami,Bapak Darma. Lajuning
wewangunan lumampah kanthi sae. Namung emanipun lajuning wewangunan dereng waradin
amargi tasih kathah perangan ingkang perlu dipun dandosi, kados dene
margi,pasar, papan pangibadah,lan sanes-sanesipun. Lan manawi kula mangke
pinilih, wewangunan badhe kula
tindakaken ing sadayanipun, mboten namung saperangan. Semanten matur nuwun.”
“Sae..!”
“Hore...!”
Sakehing
penemu padha kawetu.
Kabayan
karo Abah ketok mung meneng wae, lan nggatekake tembung –tembung sing diucapake
Permana.
“Wah...Sesorahe
kuwi padha karo ngritik Pak Darma.“ Kandhane Abah sing ora sarujuk karo
penemune Permana.
“Leres,
sampun kersane,Bah, dimirengke mawon!”
“Ya
, bener kabayan.”
Ora
let suwe Sekretaris desa maju maneh.
“Matur
nuwun dhateng sedherek Permana ingkang sampun ngaturaken sesorahipun. Ingkang
salajengipun wekdal kula aturaken dhumateng sedherek Mardi supados ngaturaken
sesorahipun. Sumangga.”
Mardi
age-age maju sabanjure terus pidhato.
“Para
sedherek , pancen sampun dados kasunyatan ingkang saget dipun pirsani
soksintena kemawon. Bilih kasiling wewangunan dipun temtokaken dening pangarsanipun.
Pangarsa ingkang kirang tegas saha kirang siaga badhe damel kemajengan menika
ngadhepi kemandhegan. Pramila ing wekdal ingkang badhe dhateng, kula badhe
budidaya ngaturaken ingkang langkung sae kangge kemajengan panjenengan sadaya.
Sae menika ndadosi margi –margi, sekolah-sekolah, utawi sanesipun ingkang
mboten saged kula sebat setunggal mbaka setunggal amargi sakelangkung kathah.
Mbok bilih menika janji kula, saupami kula dipun pilih. Semanten matur nuwun.”
|
“Hidhup
Mardi...!” Sahute penonton.
“Hidhup
...!” Sorake sing liya.
Swara
susul sinusul ngramekake swasana lapangan ngarep baledesa. Mardi sabanjure
mundur lan lungguh maneh.Pak Sekdes sing minangka pambiwara maju maneh.
“Ketingalipun
sampun wonten gambaran ingkang cetha saking sedherek Mardi. Nanging tasih
wonten calon ingkang kaping tiga ingkang dereng ngaturaken sesorahipun utawi
rancanganipun manawi piyambakipun mangke pinilih. Sinten piyambakipun? Mboten
sanes inggih punika sedherek Naya. Dhumateng sedherek Naya, wekdal kula aturaken.
Sumangga!”
Naya
age-age munggah menyang panggung kanthi mantep. Kabeh padha deleng kanthi
permati.
“Paling-paling
sesorahipun sami ,Bah.” Ujare Kabayan.
“Mbok
manawa.Nanging prayogane dirungokake dhisik. Lagi awake dhewe aweh panemu.”
Naya
sing wis ana panggung wiwit ngomong.
Para
sedherek ingkang kula kurmati. Kula sowan mriki saha ndherek pilihan Kepala
Desa menika saleresipun sakelangkung kaluwihan. Awake piyambak mboten perlu madosi
kekirangan saha kalepatanipun pangarsa ingkang rumiyin. Saumpami wonten
kalepatan utawi kekirangan, prayogi dipun dandosi sesarengan.
Kula
pitados Pak Kades ingkang rumiyin temtu kepengin nindakaken ingkang langkung
sae kangge desanipun. Namung kemawon
jejering manungsa limrah tamtu mboten saged ndandosi sadayanipun namung sepisan
dados, nanging kedah mawi traptrapan. Dados awake piyambak kedah ngurmati saha
ngaturaken panuwun awit saking pambudidaya ingkang sampun dipun tindakaken Pak
Darma.
Kula
piyambak minangka calon Kades utawi kalajenganipun upami pinilih, mangke badhe
nyuwun pitedah kangge kemajenganipun desa menika. Amargi badhea kados pundi, panjenenganipun langkung pirsa ngengingi
kawontenan desa menika tuwin langkung kathah pengalamanipun tinimbang panjenengan
sadaya lan kula. Nuwun.”
Wong-wong
sing mau padha meneng nalika ngrungokake sesorahe Naya dumadakan padha surak.
Sajake dheweke padha kepranan karo apa sing disesorahake Naya.
“Hidhup
Naya...!
“Hidhup...!
Swara
kuwi keprungu sambung sinambung.
Ora
let suwe, pak Sekdes maju menyang ngarep.
“Para
sedherek, panjenengan sadaya lan kula sampun mireng piyambak sesorah saking
para calon Kades.Kanthi menika, tatacara ing siang punika sampun paripurna.
Salajengipun mbenjang sampun ngantos kesupen maringi swantenipun nalika
pencoblosan minggu ngajeng. Matur nuwun.”
 |
9.Ngumpet Ana
Uwit
|
C
|
edhak omahe Bang
Togar ana pekarangan suwung sing dimupangatake dening warga kanggo papan
olahraga. Pekarangan kuwi ambane udakara patangatus meter, lemahe rata mulane
ora mokal lamun prayoga kanggo papan olah raga.
Nalika
langite padhang swasanane terang bocah-bocah cilik padha dolanan balbalan ana
pekarangan suwung kuwi. Kabayan lan Mas Tarjo nalika kuwi uga ana kono. Sajake
dheweke padha nonton bocah-bocah sing padha balbalan. Nanging nalika
gayeng-gayenge dumadakan padha mandheg. Terus dheweke padha bubar kaya dene ana
acara sing luwih nyenengake. Mas Tarjo lan Kabayan sing ngerti kahanan kuwi
tuwuh rasa cubriyane.
“Kena
apa bocah-bocah kuwi padha mandheg, Kabayan?”
“Ora
ngerti Mas.”
“Eman
, kamangka iki mau lagi gayeng-gayenge.”
“Iya,
Mas. Aku ya seneng sakjane.”
“Kepiye
upama awake dhewe sing balbalan wae?”
“Apa..?
Awake dhewe balbalan wong loro?”
“Iya.
Awake dhewe balbalan siji lawan siji”
“Ya
kena. Nanging endi bale?”
“Nyilih
wae karo Cecep.”
”Ora
kepenak. Nganggo balmu wae,Mas.”
“Ya,
yen ngono aku dak bali dhisik, njupuk baltendhang.”
“Ya
dak tunggu.”
Mas
Tarjo age-age mulih njupuk bal tendhang. Ora let suwe Mas Tarjo terus teka kono
nggawa baltendhang.
“Lha
yen ngono rak luwih apik. Ora sah nyilih wong liya.” Kandhane kabayan karo
nyekel baltendhang sing digawa Mas Tarjo.
Kabayan
terus nyoba baltendhang kuwi kanthi mantulake menyang lemah, terus dolanan
nganggo sikile.
“Ayo
dioper mrene ,Kabayan.”Panjaluke Mas Tarjo.
“Ya,
iki tampanana Mas.” Kabayan nendhang bal kuwi menyang prenahe Mas Tarjo.
|
“Siap,”
Mas Tarjo nadhahi tendhangane Kabayan nganggo sikile terus ditendhang maneh menyang
pernahe Kabayan. Ngono kuwi sateruse.
Sawetara
kuwi, ora adoh saka lapangan sakmburine omahe Bang Togar ana kebon cilik, lan
ing kono kuwi ana wit pelem sing ora pati dhuwur nanging godhonge ngrembuyung.
Sangisore uwit ana dingklik dawa. Sakiwa tengene dhingklik akeh tanduran wit
ganyong.
Ing
dingklik dawa kuwi ana bocah loro lanang wadon sing lagi padha pacaran jenenge
Teti karo Nana. Sakloron padha jagongan. Dheweke padha arep ajak-ajak dolan nanging
wedi karo bapake. Wusanane bocah sakloron padha mbacutake anggone pacaran ana
papan kuwi . Suwe banget anggone padha jagongan nganti awan isih ana kono.
Sawetara
kuwi bojone Bang Togar sing jenenge Surti nggoleki anake wadon sing jenenge
Teti. Karepe bakal dikongkon blanja menyang warung. Ditakokake ngomahe tanggane
sing duwe anak wadon sak pantarane Teti, ya ora ana.Mulane dheweke kapeksa
blanja dhewe menyang warung. Surti ora mangerteni manawa anake wadon lagi
pacaran karo si Nana ana ngisor wit pelem mburi omahe.
Ing
lapangan Kabayan isih dolanan balbalan karo Mas Tarjo. Sanajan kesel nanging
dheweke isih pengin balbalan. Anjalari tendhangane ora bisa ditampani kanthi
pener.
Amarga
awake wis sayah mulane tendhangane akeh sing ngawur ora pener karo sing diarah.
Wektu semono Kabayan nepang bal banter banget menyang penere Mas Tarjo. Nanging
tepangane kuwi ngglewar adoh. Mesthi wae Mas Tarjo ora bisa nyekel bal kuwi.
Bal kuwi mlayu banter munggah menyang sak jabane lapangan.
Kabayan
sing weruh kahanan kuwi kaget lan was sumelang.
“Wadhuh...cilaka.”kabayan
mbengok kanthi was-was.
|
Semono
uga Mas Tarjo amarga dheweke weruh bal kuwi mlayu banter munggah ngenani omahe
Bang Togar. Ora let suwe krungu swara banter. Ther...krupyug...krupyug...krupyug.
Sajake bal kuwi ngenani cendhela omahe Bang Togar.
Bang
Togar sing nalika kuwi lagi resik-resik omah mesthi wae kaget banget. Bal sing
ditepang Kabayan ngenani kaca ngarep nganti remuk bubuk ajur mumur. Ora mokal
Bang Togar nesu banget.
“Adhuh
piye iki Mas?”Pitakone Kabayan bingung banget.
“Wah
, Bang Togar mesthi nesu banget iki.”
“Kepiye
upama mlayu wae?”
“Ayo.
Lha mlayu menyang ngendi?”
“Menyang
pekarangan, mburi omahe Bang Togar wae.”
“Lha
mengko yen konangan.piye?”
“Uwis
ta sing penting ndhelik dhisik. Kana akeh tanduran ganyong lan ana wit pelem
sing ngrembuyung godhonge.”
“Ya,
ayo cepet.!”
Sakarone
padha terus mlayu ndhelik menyang mburi omahe Bang Togar.
Ora
let suwe Bang Togar metu saka ngomah karo capeng. Raine katon abang mbranang
saking nesune.Mripate mentheleng ngulati
menyang lapangan sing ana sacedhake, nanging ing lapangan kono ora ana
sapa-sapa. Mesthi wae Bang Togar tambah nesune.
Bang
Togar age-age mlayu menyang lapangan karepe arep nggoleki lan nyekel wong sing
wis gawe rusake cendhelane. Nanging bareng tekan lapangan ora nemokake
sapa-sapa.
“Aneh..kok
ora ana sapa-sapa? Kurang ajar, mesthi dheweke wis padha mlayu terus ndhelik.
Hm mesthine dhelik ora adoh saka kene. “Pikirane Bang Togar.
Bang
Togar terus nggoleki mrana-mrene wira-wiri nanging tetep ora nemokake
sapa-sapa. Mesthi wae Bang Togar saya mangkel lan cubriya. Nanging amarga ora
bisa nemokake sapa-sapa. Bang Togar wusanane bali menyang ngomahe naliti apa
wae sing wis rusak.
Sawise
tekan ngomah jebul ora ana sing rusak saliyane kaca cendhela. Bang Togar weruh
bal sing ngenani kaca isih ana kono. Bal kuwi age-age di jupuk.
“Hm,
baltendhange sapa iki? Aku kudu ngerti sing duwe bal tendhang iki. Yen wis ketemu
bakal dak tuntut supaya ngganti kaca omahku sing pecah.” Pikirane Bang Togar.
Sabanjure
Bang Togar njupuk sapu lan cekrak kanggo ngresiki pecahan kaca cendhela kuwi
kanthi ngati-ati supaya ora ngenani sikile.
Sawetara
kuwi Nana lan Teti sing lagi padha pacaran krungu swara barang pecah saka
ngarepan omah. Sakarone padha pengin ngerti barang apa sing pecah. Mulane
dheweke padha lunga saka dingklik ngisor pelem kuwi menyang ngarepan omah
kanthi sesidheman supaya ora dingerteni Bapake.
“Wah,
kaca ngarep omahmu pecah kena Bal.” Kandhane Nana.
“Bener,
lha terus sapa sing mecahake, ya?” Pitakone Teti.
“Mbok
manawa bocah-bocah sing padha balbalan. Dheweke kanthi ora sengaja nendhang bal
kebanteren terus ngenani omahmu.”
“Wah
kenapa ora ngati-ati?”
“Jenenge
wae ora disengaja, lha terus piye maneh...?”
“Wah,,
Bapak mesthi nesu banget.”
“Ya
genah mesthi, kuwi.”
“Yen
ngono aku dak mlebu ngewangi dhisik ya,Kang?”
“Lha
terus aku piye, Tet?”
“Lha
kepiye maneh,Kang?”
“Aku
wedi , yen bapakmu ngerti aku ana kene, mesthi Bapakmu tambah nesune.”
“Luwih
becik awake dhewe meneng dhisik ana kene. Kareben Bapakmu sing ngresiki pecahan
kaca kuwi.”
“Ya
wis yen ngono.”
Sawetara
kuwi ing papan liya sing ora adoh saka panggonane bocah loro sing padha pacaran
kuwi, Kabayan lan Mas Tarjo lagi padha dhelik katon padha glenikan.
“Mas,
becike aku ngumpet ana dhuwur wit pelem kuwi ya?” Kandhane Kabayan.
|
“Lha
terus aku piye?”
“Kowe
ana kene wae, yen Bang Togar nggoleki mrene kowe cepet-cepet aweh sasmita aku.”
Ya,
ngono ya kena.”
Sabanjure
Kabayan menek wit pelem kuwi nganti munggah mencit. Dene Tarjo tetep dhelik ana
ngisor. Godhong pelem sing ngrembuyung kuwi ngaling-alingi Kabayan sing lagi
ngumpet.
Kanggo
sawetara wektu pancen ora ana apa-apa, amarga Bang Togar lagi ngresiki pecahan
kaca. Malah Bang Togar menyang Toko Bangunan pesen kaca kanggo ngganti sing
pecah kuwi. Nalika Bang Togar arep pesen kaca , ing dalan dheweke ketemu karo Pak
Suradi sing kulina mbenakake kusen.
Sawise
Nana lan Teti weruh Bapake lunga dheweke terus menyang mburi omah maneh
mbacutake anggone pacaran. Dheweke ora padha ngerti manawa dhuwur wit pelem
kuwi ana Kabayan sing lagi ngumpet.
“Wah
mesake Bapak ya, Kang? Sapa sing nendhang bal sakepenake kuwi ya?”Pitakone Teti
marang Nana.
“Ya
mesthine bocah-bocah sing padha balbalan ana lapangan kuwi mau. Lan adat saben bocah-bocah kene wae, dudu
wong adoh.”
“Apa
kowe ngerti, uwonge sapa?”
“Ngene
lho, yen wong adoh kuwi tekane ora wayah mene iki.”
“Ateges
sing mecahake bocah sakiwa tengen kene wae.”
“Ya,
mung bocahe sapa aku ora ngerti.Lan mesthine sing padha dolanan iki mau ora
akeh, amarga ora ana siji-sijia wae sing keri.”
“Iya
,ya.”
“Wong
sing nendhang bal mau mesthi terus mlayu ndhelik.”
“Mesthine
wedi yen dilabrak Bapak.”
Ora
sawetara suwene dumadakan keprungu swarane Bang Togar sing lagi jeluk-jeluk
anake sing jenenge Teti.
“Tet,
sajake kowe dijeluk bapakmu.”
“Wah
iya ,Kang.”
“Lha
terus piye iki?”
“Aku
kudu dang mara nemoni Bapak, Kang.”
“Lha
terus aku piye?”
“Becike
mulih wae sadurunge konangan Bapak.”
Nana
sing tansah dijeluki Bapake kuwi ora sranta terus mlayu mulih nemoni Bapake.
“He,
saka ngendi wae kowe?”
“Saking
pekarangan,Pak.”
“Wiwit
mau ibumu nggoleki , kowe ora ana.”
“Wiwit
wau kula wonten pekarangan wingking griya,Pak”
“Ya
wis , saiki aku tulung digaweke kopi sisan karo tukange sing mbenakake kaca
kae.”
“Inggih,
Pak.” Ature Teti karo mlaku menyang gandhok.
Sawetara
kuwi sawise Teti lunga, Nana dadi bingung.Dheweke arep mulih wedi yen konangan
Bang Togar. Mulane dheweke terus golek panggonan kanggo ngumpet.Tanpa mikir
dawa Nana terus menek wit pelem sing ngrembuyung kuwi. Nanging bareng tekan
ndhuwur Nana kaget banget, saking kagete meh wae dheweke tiba. Suwe-suwe
dheweke bisa nenangake pikire lan ngerti
manawa sing ana kono kuwi Kabayan.
“Lho,
kok Kang Kabayan ana kene?”
“Iya
he. Kok kowe ya munggah mrene?”
“Lagi
ngapa Kang?”
“Lha
kowe dhewe lagi ngapa?”
“Aku
lagi ngumpet, Kang.”
“O,
kowe lagi ndhelik.”
“Lha
kowe ngapa Kang?”
“Aku...lagi
main petak umpet.”
“Mosok,
wis tuwa isih seneng main petak umpet.Aja guyon!”
Kabayan
sing bingung ditakoni kuwi mung nyengir wae.
“Lha,saiki
aku ngerti,Kang Kabayan ana kene iki ngumpet ta?”
“Ngertimu
apa?”
“Mesthi
Kang Kabayan sing mecahke kaca cendhela ngomahe Bapake Teti mau, iya ta?”
“Ah...”
Kabayan arep selak.
“Mesthi
mau Kang Kabayan main bal karo Mas Tarjo, terus baltendhange nyasar menyang ngomahe
Bang Togar.”
“Wah...”
Kabayan ora bisa wangsulan.
“Terus
kacane pecah.Lan supaya ora konangan ngumpet iki.”
“Ya,
aku ngaku salah.”
“Iki
perkara gedhe , lho Kang.”
“Karepmu?”
“Kang
Kabayan bakal dak kandhakake Bang Togar.”
“Ya,
ora apa-apa, nanging aku ya arep ngandhakake kowe.”
“Lha
salahku apa? arep dikandhakake”
“Kowe
aja ethok-ethok, ya?”
“Ethok-ethok
kepiye, Kang?”
“Yen
kowe ora duwe salah , genea kowe ngumpet ana kene?”
“Ah,
pancen aku ora duwe salah,Kang.”
“Dikira
aku ora ngerti?”
|
“Kowe
wiwit mau pacaran karo Teti, anake Bang Togar. Kamangka bapake ora oleh yen
pacaran, apa maneh karo kowe.”
“Lho,
kok kang Kabayan ngerti perkara kuwi?”Nana kaget.
“Hayo
saiki aku laporna karo Bang Togar! Mengko kowe dak laporake genti manawa wiwit
mau kowe lungguh pacaran ana dhingklik kuwi karo Teti.”
Nana
mung meneng ora bisa kumecap.
“Piye sida dilaporake ora?”
“Ngene
wae Kang, Awake dhewe dhame wae, kepiye?”
“Dhame,
piye karepmu?”
“Aku
janji ora bakal laporan Bang Togar manawa Kang Kabayan sing wis mecahke kaca
cendhelane. Nanging Kang Kabayan ya aja nyritakake perkaraku karo Teti, marang
Bang Togar,”
“Ya
kena.Lha ya iki sing jeneng sekuthon sing nguntungake.”
“Yen
ngono awake dhewe sarujuk?” Kandhane Nana karo ngulungake tangane marang
Kabayan.
“Sarujuk.”
Wangsulane Kabayan karo nyalami tangane Nana.
Sawise
swasana katon aman, wusanane wong loro kuwi padha mudhun saka uwit pelem. Lan
kanthi sesidheman dheweke padha mlayu saka papan kuwi.
Sawetara
kuwi Mas Tarjo wis mlayu saka papan kono nalika Teti mlebu ngomah lan Nana
menek wit pelem. Mas Tarjo wis duwe pangira, nalika Nana munggah menek wit
pelem, mesthi dheweke bakal ketemu karo Kang Kabayan. Mulane Mas Tarjo lunga
dhisik.
|
10.Kethek
Elek
|
M
|
onyet, munyuk
utawa kethek mujudake kewan sing bisa mlaku kaya manungsa nganggo sikil loro,
tangane loro dawa-dawa bisa kanggo
gandhulan ana nguwit. Panganane bangsane woh-wohan utawa godhong-godhongan sing
isih pupus. Malah terkadhang ngrusuhi tandurane para among tani.
Ing
sawijining dina wancine isih esuk Kabayan lan Abah budhal menyang tegalan arep
maneni sayurane, kacang dawa lan labu siam. Kabayan uga dipesen Simbok supaya
golek klapa sing wis garing bakal kanggo gawe lenga klentik.
Wong
loro padha ngliwatin sawah-sawah. Tegalane Abah pancen mapan ana sakiwa tengene
sawah sing jembar.
“Bah,
tindake kok saya cepet-cepet? Kabayan ngajak Abah.
“Kowe
kuwi kepiye ,Kabayan? senenge sarwa nglaras. Awake dhewe kudu sarwa
cepet.”Kandhane Abah sing ora ngrangi cepete.
“Ah,
Abah. Bdhe menapa kesesa? Sanajan sayure dipaneni saniki paling-paling sing
adol nggih sesuk.”
“Ora
ngono,Kabayan.Wong nyambut gawe ora kena sakepenake. Ora kena ngguwak wektu.
kuwi jenenge mbeler.”
“Ah
,Abah pancen mboten saged diajak sekuthon.”
“Sekuthon
ngenani mbeler-mbeleran? Wis ta, ayo lakune dibanterake!”
“Cobi,
Bah dipirsani! Napa niku?”
“Apa
ta?”
“Niku
lhe Bah, tiyange Gagah. Mboten nate sayah piyambake tansah ngadeg ketingal gagahe.”
“Sapa,
gawe cubriya wae?”
“Napa
Abah, dereng pirsa?”
“Aku
ora weruh sapa-sapa,Kabayan.”
“Niku
lho, tiyang sing ngadeg enten tengah sawah. Kabayan blaka suta mboten saged
kados tiyang niku. Cobi dipenggalih, manawi panas kepanasen, manawi jawah
kejawahen, nanging piyambake tansah ngadeg mawon enten ngriku.”
“O,
kuwi sing ta karepne ,Kabayan,” Kandhane Abah karo nuding memedi sawah sing
dikarepake Kabayan.”Kuwi pancen memedi sawah. Kowe kuwi ana-ana wae,Kabayan.
Mesthii wae dheweke ora bakal mrana-mrene lan uga ora bakal mbantah sanajan
kodanan utawa kepanasen.Wong-wongan sawah kuwi rak barang mati.Ora bisa
ngomong, lan sing baku ora njaluk mangan. Yen pancen kowe ora gelem nyambut
gawe ya uwis. Mengko kowe ora diwenehi pangan.
“Ampun
ngaten,Bah.”
“Ana
donya iki apa ,ana wong sing pengin mangan enak nanging ora nyambut gawe? Apa
maneh kowe sing mangane akeh.”
Inggih,Bah.”
Dheweke
uga terus mbacutake lakune . Lan ora let suwe dheweke padha tekan tegalan. Ing
kono katon kacang dawa lan labu siam sing wis bisa dipanen. Tanpa kakehan omong
dheweke terus padha nyambut gawe methiki janganan kuwi lan nglebokake ana ing
kranjang.
“Kabayann
saiki becike kowe enggal golek klapa sing uwis tuwa.!” Pakonje Abah sawise
rampun olehe methiki kacang dawa lan labu siam.
“Inggih,
Bah.”Wangsulane Kabayan karo menek wit klapa. Kanthi cepet Kabayan wis tekan
pucuk glugu, terus nggopeki klapa sing wis tuwa diuncalake mudhun.
Sawise
cukup,Abah age-age dhawuhi Kabayan supaya mudhun.
“Salajengipun
napa malih, Bah?” Pitakone Kabayan.
“Luwih
becik awake dhewe leren dhisik karo mangan,” Ngendikane Abah karo nggoleki
wungkusan sega ing kranjang.
“Inggih,Bah.”
Kocapa
nalika Abah mbukak kranjang , wungkusane ilang.
“E...endi
wungkusane sega?”Apa Gemi lali ngleboke sangune?”
“Mboten
Bah, kula ngertos piyambak wau.”
“Nanging
njero kranjang ora ana.”
Dumadakan
dheweke krungu swarane kethek sing lagi menek wit klapa. Sakarone terus padha
ndengangak. Bareng weruh kethek nggawa wungkusan sega ana wit glugu, dheweke terus
padha pating domblong.
“Wadhuh,
mulane nggon kranjang ora ana wungkusane. Jebul wis dicolong kethek elek.”
Sambate Abah.
“Inggih,
Bah. Kurang ajar tenan kethek elek kuwi.”
“Awake
dhewe kudu piye ,Kabayan?”
”Kersane
kula mawon sing ngrampungi,Bah.” Sahute Kabayan karo wiwit mbandhemi kethek
kuwi nganggo lemah sing wis dikepeli.
“Dhasar
kethek elek. Iki rasakna!” Bengoke Kabayan karo mandhemi kethek nganggo lemah.
Nanging
kanthi lincah kethek kuwi ngendhani bandhemane Kabayan.Sawetara kuwi wungkusan
sega isih digawa ketheke.
Abah
rumangsa kuwatir.
“Kabayan,
uwis ora usah dibandhemi.”
“Kenging
menapa, Bah?”
“Mesakake,
saupama kena , sega wungkuse yen tiba mesthi wutah ora kalap.”
“Lajeng
kados pundi,Bah?”
“Iki
ana gedhang. Coba pancingen kethek kuwi ngango gedhang iki,mbok manawa ketheke
gelem mudhun!Kandhane Abah karo ngulungake pisang sauler marang Kabayan.
“Wah,
leres Bah. Cobi mangke mbok bilih ketheke purun mandhap. Kandhane Kabayan karo
nampani gedhang saka Abah.
“Coba
wae supaya ketheke gelem ngijoli sega wungkusan karo gedhang sauler.” Pakone
Abah.
“Inggih,
kula cobine, Bah.”
Kabayan
nggawa gedhang kuwi diacung-acungake marang kethek. Sajake ketheke kuwi seneng
karo gedhange. Ketheke wiwit mudhun sethithik mbaka sethithik. Nanging kethek
kuwi ora wani mudhun, mung menehi sasmita marang Kabayan supaya gedhange
diuncalake munggah. Nanging sajake Kabayan ora gelem nguncalake gedhange
mendhuwur.
Kethek
kuwi sajake ngerti sing dikarepake Kabayan . Wungkusan sing digawa terus
diuncalake mudhun.
Kabayan
sing ngulati ketheke bakal nguncalake wungkusan sega terus siaga. Dheweke maju
sak jangkah terus tangane loro ngathung munggah. Kabayan mbudidaya supaya bisa
kasil nyathok wungkusan sega supaya ora wutah.
|
Kabayan
sing wis siaga nyathok wungkusan kuwi ora ngerti manawa sangarepe ana watu.
Nalika dheweke jangkah sikile kesandhung lan segane wungkusan ora kasil
dicathok. Sega wungkusan kuwi tiba ana lemah satemah wungkusane remuk segane
ora kalap.
“Wadhuh...!”
Bengoke Kabayan amarga kesadhung sikile. Bareng weruh segane wutah Kabayan
mbengok maneh.
”
Wadhuh..cilaka ora sida mangan sega.”
“Eman,
Kabayan.” Abah ngeman.
“Dhasar
kethek elek. Ora gelem diajak sekuthon.”
“Wah,
ora sida mangan awan ,Kabayan. Nanging gedhang iki tetep wenehna karo ketheke
supaya lunga.”Pakone Abah.
“Huh...”
Kabayan mangkel. Gelem ora gelem Kabayan kudu nguncalake gedhang menyang
ketheke.
“He...
“Bengoke Kabayan karo nguncalake gedhang.
Sajake
ketheke kuwi ngrumangsani . Sawise nyathok gedhang terus mlumpat lan mrambat
menyang uwit liyane. Sabanjure kethek kuwi lunga saka tegalane Abah emboh
menyang ngendi parane.
Abah
lan Kabayan mung bisa gedhek-gedhek amarga ora sida mangan awan.
“Dhasar
kethek elek ora bisa diajak sekuthon.” Kabayan isih moyoki.
“Ngendi
ana kethek sing gelem sekuthon?”Ujare Abah.
“Gara-gara
kethek elek, kapeksa awake piyambak mung mangan angin ,Bah.”
“E,
nanging isih ana lawuhe, Kabayan.”
“Ewa
semanten napa eca nedha lawuh tanpa sekul,Bah?”
“Uwis,
mangan sakanane wae.”
Gelem
ora gelem Abah lan Kabayan mangan lawuh tanpa sega. Witekna, katimbang luwe
wetenge.
Kliwat
jam rolas awan gaweane Abah lan Kabayan wis rampung. Ing papan kono ana
kranjang cacah loro . Sing siji diiseni kacang dawa lan sing sijine diiseni
labu siam lan klapa.
“Matur
nuwun. Awake dhewe oleh rong kranjang
kebak. Kowe nggawa sak kranjang lan sing siji dak gawane, Kabayan.” kandhane
Abah nalika arep mulih.
“Wah,
kersane kula pikule piyambak,Bah.”Ature Kabayan.
“O,
ngono. Apa kuwat Kabayan?”
“Mugi-mugi,Bah.”
“Ya
, terserah.”
Kabayan
sabanjure njupuk pikulan lan nata kranjang loro isi janganan kuwi. Sanajan ora
sida mangan awan nanging Kabayan tetep semangat amarga gaweane tegalan saiki
wis rampung, apa maneh ana ngarepe Abah.
Kabayan
ngrumangsani kerep gawe kuciwane Abah
lan Simbok, malah terkadhang Gemi bojone. Ing dina iki dheweke pengin citrane
sing ora becik bisa diilangi ora ketang mung sawetara kanthi mikul kranjang
loro kuwi.
Abah
mlaku ana ngarep dene kabayan mikul kranjang ana mburi. Kabayan mokal bisa
nututi lakune Abah sing tanpa gawan.
Nalikane
lagi padha mlaku , dumadakan ana simbah putri sing lagi mlaku sajak kesusu.
Abah tepung kuwi Mbah Mira.
|
“Mbah
Mira, enten napa? Kok mlampah sajak kesesa?”
“Aku
arep mrana, nguyak uwong.”
“Nguyak
sinten ,Mbah? Maling?”Pitakone Kabayan.
“Dudu.
Nguyak Mbah Kung.”
“Lha
enten napa diuyak-uyak.”Pitakone Abah.
“Mbah
Kung, nguyak babon.”Wangsulane Mbah Mira.
“Napa
Mbah Kung gadhah dhemenan randha?”
“Ora
ngono.”Mbah Mira bingung rada nesu.
“Lajeng,
kados pundi kersane kok nguyak babon?”
“Wedhus
wedok kuwi lho...,Wong enom kok ora mudheng.”
“O
inggih, ampun duka Mbah nggih”
“Iki
mau wedhuse wedok ucul, ngerti ?”
“Inggih
, matur nuwun Mbah.”Kandhane Abah.
Abah
lan Kabayan age-age lunga ninggalake Mbah putri sing rada srengen kuwi mau.
Sakarone terus padha mbacutake laku mulih menyang ngomahe.
Tamat